شوک بزرگ روسیه به بازار نفت ایران

چین پس از تحریم‌های غربی علیه مسکو بر سر جنگ در اوکراین، به مقصد مهم نفت روسیه تبدیل شده است. تغییر جریان نفت روسیه به چین، رقابت با ایران را در یکی از بازار‌های مهم برای نفت این کشور، افزایش داده است.

صادرات روسیه به چین در ماه مه افزایش یافت و این کشور از عربستان سعودی به عنوان بزرگترین صادرکننده نفت به چین سبقت گرفت. در حالی که ایران قیمت فروش نفت به چین را برای حفظ توان رقابتی، کاهش داده است، اما جریان صادرات نفت ایران به چین همچنان قوی مانده که احتمالا تا حدودی به دلیل تقاضای رو به رشد پس از تسهیل قرنطینه‌های کووید در این کشور است.

واندانا هری، موسس شرکت واندا اینسایتس در سنگاپور در این باره گفت: تنها رقابت میان نفت ایرانی و روسی ممکن است به چین ختم شود که کاملا به سود پکن خواهد بود. این مسئله تولیدکنندگان خلیج فارس که شاهد تصرف بازار‌های ارزشمند توسط نفت به شدت ارزان هستند را ناخشنود خواهد کرد.

آمار رسمی چین تنها سه ماه واردات نفت از ایران از اواخر سال ۲۰۲۰ را نشان می‌دهد که شامل ژانویه و مه سال ۲۰۲۲ است، اما آمار‌های منابع دیگر جریان پایدار واردات نفت از ایران به چین را نشان می‌دهد. طبق آمار شرکت تحقیقاتی کپلر، واردات پس از افت اندک در آوریل، در ماه‌های مه و ژوئن، بیش از ۷۰۰ هزار بشکه در روز بوده است. شرکت مشاوره FGE می‌گوید نفت اورال روسیه تا حدودی بازار چین را تصرف کرده است.

به گفته معامله گران، نفت ایران حدود ۱۰ دلار در هر بشکه پایینتر از قیمت نفت برنت، قیمت گذاری شده است تا با محموله‌های نفت اورال که قرار است در اوت به چین تحویل داده شوند، برابری کند. پیش از جنگ در اوکراین، نفت ایران با چهار تا پنج دلار تخفیف در هر بشکه عرضه می‌شد. گرید‌های نفت سبک ایران و نفت سنگین ایران با نفت اورال قابل مقایسه هستند.

پالایشگاه‌های خصوصی چین، خریداران بزرگ نفت روسیه و ایران هستند و عرضه ارزان مهم است تنها این پالایشگاه‌ها با مقرراتی که پیرامون صادرات سوخت‌ها وجود دارد، برخلاف پالایشگاه‌های دولتی، محدودیت دارند و سهمیه برای صادرات سوخت‌ها به بازار‌های خارجی که قیمت‌ها به دلیل کمبود عرضه افزایش پیدا کرده است، ندارند. در عوض، این پالایشگاه‌ها بازار داخلی را تامین می‌کنند و در ماه‌های اخیر که قرنطینه‌هایی برای مقابله با شیوع کووید اجرا شده است، ضرر کرده اند.

به گفته معامله گران، نفت اسپو (ESPO) که کیفیت بالا و سولفور کمی دارد و از بندر کازمینو در شرق روسیه صادر می‌شود، گرانتر از نفت ایران است، اما در مقایسه با نفت خاورمیانه، همچنان ارزانتر محسوب می‌شود. تمایل چین برای خرید نفت ارزان بدون توجه به مبدا آن، عرضه از سوی صادرکنندگان دیگر را محدود کرده است. طبق گزارش کپلر، نفت غرب آفریقا به خصوص نفت آنگولا، گابن و جمهوری دموکراتیک کنگو شدیدترین آسیب را از این موضوع دیده است.