قانون اخذ مالیات از خانههای خالی سال ۱۳۶۶ وارد
قوانین کشور شد و تا سال ۱۳۸۰ بدون اجرایی شدن در بین صفحات کتاب قانون جا خوش کرده بود. در ۱۳۸۰ به دلیل نبود زیرساختهای لازم جهت شناسایی خانههای خالی، این قانونی ناکارآمد تشخیص داده شد و از میان قوانین کشور، حذف شد.
مالیات خانههای خالی که از مصادیق
مالیات بر دارایی است، دولت از واحدهای مسکونی مازاد بر نیاز خانوار مالیات دریافت میکند. دولت در این راه با چالشهای مهمی سر و کار دارد. از مهمترین آنها، نحوه تشخیص خالی بدون آنها میباشد که به بانک اطلاعاتی بسیار جامعی نیازمند است. به همین منظور قانون گذار همزمان با اصلاح ماده ۵۴ مکرر که به مالیات خانههای خالی مرسوم گردیده، راهاندازی یک بانک اطلاعاتی با نام «سامانه ملی املاک و اسکان کشور» را نیز در دستور کار قرار داده است.
اهداف و جزئیات قانون مالیات بر خانههای خالیبازار مسکن مانند هر بازار دیگری، به طور مستقیم تحت تاثیر مسئله عرضه و تقاضاست. خالی نگه داشتن خانه در بازار مسکن، دقیقا معادل احتکار کردن در بازارهای دیگر است.
وقتی خانهای ساخته شده و برای فروش یا اجاره، در بازار مسکن عرضه نمیشود، باعث افزایش قیمتها میشود (دقیقا مثل احتکار که کالایی با هدف گرانتر شدن به بازار عرضه نمیشود). بنابراین، به نظر میرسد در نظر گرفتن جریمهای برای این احتکار (در قالب مالیات)، حرکتی منطقی است.
این قانون در بسیاری از کشورهای دنیا در حال اجراست. به عنوان مثال در آمریکا برای خانهای که به این شیوه احتکار شده است، معادل ۱۰ درصد ارزش ملک، مالیات سالانه تعیین میشود. در ایران نیز بر اساس ماده ۵۴ مکرر اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم، از خانههای خالی مالیات اخذ خواهد شد.
قابل ذکر است که میزان استاندارد برای خانههای خالی در جهان، ۴ تا ۶ درصد است. این عدد برای تهران ۱۳ درصد و برای ایران ۱۱ درصد است. یعنی میتوان گفت در ایران تقریبا بیش از ۲ برابر جهان، خانه خالی وجود دارد. قطعا این موضوع روی عرضه و تقاضا و در نهایت قیمت مسکن موثر است.
به چه خانههایی خانه خالی میگویند؟قبل از اینکه به بررسی مالیات بر خانههای خالی بپردازیم، بهتر است با مفهوم خانه خالی آشنا شوید. قانون مالیات بر خانههای خالی شورای نگهبان، شرایطی در نظر گرفته است که در صورت تطابق با آنها، خانه موردنظر مشمول مالیات خانه خالی میشود.
این شروط عبارتاند از:جمعیت شهری که خانه در آن قرار دارد، بیشتر از ۱۰۰ هزار نفر باشد.
خانه موردنظر محل سکونت اصلی یا فرعی مالک نباشد.
یک سال از تاریخ صدور گواهی پایان کار آن ملک یا خانه گذشته باشد. این مدت زمان در پروژههای انبوهسازی به بیش از ۱۸ ماه میرسد.
بر اساس تاریخ ثبت سند، حداقل چهار ماه از تاریخ خرید خانه گذشته باشد.
خانه حداقل چهار ماه در اجاره نباشد.
فرد مستاجر اقامتگاه اصلی داشته باشد.
خانه یا ملکی که توسط مالک در سامانه معاملات املاک وزارت راه و شهرسازی برای فروش یا اجاره ثبت نشده باشد.
خانهای که در صورت وقف بودن، بر اساس وقفنامه مشکلی برای اجاره رفتن نداشته باشد.
مالیات بر خانههای خالی (ماده ۵۴ مکرر قانون مالیاتهای مستقیم)
شروط تحقق مالیات منزل بدون سکونت بر اساس ماده ۵۴ مکررمسکونی بودن ملک: املاک با کاربری غیرمسکونی که بدون بهرهبرداری باشند، مشمول این قانون نخواهند بود. تشخیص مسکونی بودن یا نبودن املاک، معمولا بر اساس اسناد رسمی املاک صادره برای آنها صورت میپذیرد.
وقوع ملک در شهر بالای یکصد هزار نفر جمعیت: البته باید توجه داشت، که مالکین املاک، در شهرهای زیر یکصد هزار نفر جمعیت هم موظف به اظهار املاک تحت تملک خود میباشند، ولی از مالیات معاف هستند. بدون سکنه بودن واحد مسکونی باید در سامانه ملی املاک و اسکان کشور منعکس شده باشد.
در هر «سال مالیاتی» در مجموع بیش از ۱۲۰ روز خالی باشد: لازم نیست واحد مسکونی، ۱۲۰ روز متوالی بدون سکونت مانده باشد. بلکه اگر در «یک سال مالی» روی هم رفته، ۱۲۰ روز بدون سکونت باشند، مشمول این قانون خواهد بود.
منزل مسکونی، ساکن یا کاربر نداشته باشد: از منزل مسکونی هیچ گونه استفادهای چه مسکونی چه غیر مسکونی انجام نشود؛ لذا املاکی که بدون اجاره در اختیار افراد تحت تکفل مالک قرار گرفته باشند شامل این قانون مالیاتی نمیشوند.
تعیین و مطالبه مالیات تا پایان تیرماه هر سال از جانب سازمان امور مالیاتی صورت پذیرد: تشخیص و مطالبه این نوع از مالیات، با دیگر پایههای مالیاتی کمی متفاوت است. در سایر موارد، مودّیان در مهلت یا زمان مقرر، موظف به تسلیم اظهارنامه میباشند، اما در این مورد سازمان امور مالیاتی مکلف به اعلام مالیات تعلق یافته به مالکین واحدهای مذکور میباشد.
مالیات بر خانههای خالی چگونه محاسبه میشود؟