روی خوش بازار‌ها به چشم‌انداز توافق هسته‌ای

گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای در مورد نهایی شدن تصمیم ایران درباره پیشنهاد اروپا در مذاکرات وین و بررسی پیشنهاد‌ها همچنان ادامه دارد. مذاکرات برجام که حدودا سه ماهی متوقف شده بود، با میانجی‌گری قطر در شهر دوحه و با حضور تیم مذاکره‌کننده ایران و اروپا از سر گرفته شد. از آن جایی که مذاکرات دوحه هم بی‌نتیجه مانده بود و تیم مذاکره‌کننده ایران و اروپا بی‌نتیجه بودن این مذاکرات را اعلام کردند، شامگاه چهارشنبه ۱۲ مردادماه علی باقری‌کنی، رییس تیم مذاکره‌کننده ایران در وین خبر داد که عازم وین است. پس از چند روز که از روند مذاکرات وین گذشته بود، رسانه‌های خارجی مدعی شدند که اتحادیه اروپا متن نهایی توافق را ارایه کرده است.

«جوزپ بورل» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم گفته بود، متن نهایی توافق آماده شده و اکنون زمان تصمیم‌گیری سیاسی است. اما با وجودی که هنوز خبر موثقی از موافقت مذاکرات برجام به صورت رسمی منتشر نشده، اما به نظر می‌رسد جو روانی دور جدید مذاکرات تغییرات مثبتی را در بازار‌های مختلف به وجود آورده است، به گونه‌ای که روز گذشته (شنبه، ۲۲مردادماه) در معاملات توافقی نرخ دلار از کانال ۳۰ هزار تومان عقبگرد کرد و با بهای ۲۹ هزار و ۳۰۰تومان هم دادوستد شد، قیمت هر گرم طلای۱۸عیار نیزبه یک میلیون و ۳۴۹ هزار تومان و قیمت سکه تمام‌بهار آزادی طرح جدید هم به۱۴ میلیون و ۷۸۰ هزار تومان رسید و شاخص بورس نیز در این روز با رشد ۱۸هزار واحدی روبرو شد.

روز گذشته همچنین بورس تهران نیز پس از چند هفته رکودی، تحت‌تاثیر اخبار مثبت برجامی و البته روند بازار‌های جهانی، معاملات خوبی را پشت سر گذاشت و شاخص کل توانست با افزایش بیش از ۱۸،۶۳۵ واحدی تا ارتفاع یک میلیون و ۴۶۷ هزار واحدی رشد کند. این بیشترین بازدهی شاخص کل از ۲۳ خرداد ماه به بعد بود. تا هفته گذشته حقیقی‌ها در ۳۵ روز متوالی پول از بازار خارج کرده بودند، اما دیروز و تحت‌تاثیر چشم‌انداز مثبت بازارها، ۱۷۳ میلیارد تومان پول حقیقی وارد بازار شد.

راه‌حل بهتری جز تعامل پای میز مذاکره نیست
وحید شقاقی شهری، اقتصاددان و رییس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی در این باره به «اعتماد» گفت: به نظر می‌رسد برجام دیر یا زود به نتیجه خواهد رسید و طرف‌های ایرانی و امریکایی هم راه‌حل دیگری به جز بحث تعامل و حل مساله به صورت دیپلماسی پای میز مذاکره ندارند و اصلا گزینه بهتری هم وجود ندارد پس اولین بحث این است که برجام سرانجام باید به نتیجه برسد حال چه این توافقات حداقلی باشد و انتظارات اندکی را برای ایران به دنبال داشته باشد یا اینکه توافقات به صورت حداکثری باشد و امتیازات بیشتری را برای ایران به دنبال داشته باشد باز هم مثبت ارزیابی می‌شود.

این اقتصاددان در ادامه تصریح کرد: موضوع دیگر این است که هرچه زمان از دست برود و برجام بی‌نتیجه بماند ایران به همین میزان مزیت‌های بیشتری را از دست خواهد داد، به عنوان نمونه در حال حاضر قیمت جهانی انرژی به‌شدت بالا رفته است و کشور‌های نفت خیز دنیا مانند عراق، عربستان و امارات عملا در این فرصت بی‌نظیر قیمت انرژی درآمد‌های ارزی بالایی را هم کسب کرده‌اند که در این مدت متاسفانه بهترین فرصت ایران برای فروش انرژی از دست رفت.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه منافع دیگر ایران نیز به خاطر خروج امریکا از برجام در این سال‌ها ضایع شده است، خاطرنشان کرد: اخیرا در اخبار می‌بینیم که گفته می‌شود مذاکرات برجامی به مراحل پایانی خود رسیده است و احتمال امضای برجام میان طرفین بسیار بالاست و بازار هم این اخبار را پیش‌خور کرده است و در روز‌های اخیر بازار سرمایه و سایر بازار‌ها نیز واکنش مثبتی به این اخبار نشان داده‌اند و به ویژه سهام خودرویی‌ها و بانکی‌ها مثبت بودند و این موضوع نشان‌دهنده علامتی تحت عنوان پیش‌خور شدن بحث‌های برجامی است.

شقاقی شهری در مورد بلاتکلیفی‌ها در بحث برجام نیز تصریح کرد: این موضوع برای یک فعال اقتصادی و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی و حتی مصرف‌کنندگان کالا‌ها و خدمات بسیار مهم است و پیش‌بینی‌پذیر شدن اقتصاد و ریسک‌های اقتصادی و سیاسی کشور هم حائز اهمیت هستند و طبیعتا یکی از متغیر‌هایی که در اقتصاد ایران تعیین‌کننده است همین نتیجه برجام است.

در سه سال گذشته پول داغ شد
او افزود: از سال ۱۳۹۷ تاکنون و با خروج امریکا از برجام ریسک اقتصادی و سیاسی ایران بسیار بالا رفت و پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد بسیار پایین آمد و شاهد آن بودیم که در اقتصاد ایران هم پول داغ شد و حتی مردم نیز در داخل کشور تلاش می‌کردند به دلیل بی‌ثباتی اقتصادی به سرعت ریال‌های خود را به یک دارایی با ارزش تبدیل کنند و پول‌های نقد را با توجه به تورم نگهداری نکنند.

این کارشناس اقتصادی گفت: در این مدت (سه سال گذشته) نیز سرمایه‌گذار خارجی و داخلی تمایلی به سرمایه‌گذاری در ایران نداشت از این منظر که شرایط پیش روی اقتصادی هم مشخص نبود و یک سرمایه‌گذار هم در شرایط نامطمئن دست به سرمایه‌گذاری نمی‌زند چرا که سرمایه‌گذاری یک موضوع کوتاه‌مدت نیست و موضوعی بلندمدت است و هر سرمایه‌گذاری به یک دوره زمانی ده ساله به ثبات اقتصادی می‌نگرد و این مساله برایش بسیار مهم است. شقاقی شهری ادامه داد: سرمایه‌گذاری در کشور و رشد اقتصادی پایدار و شتابان و مولد و اشتغال پایدار نیازمند سرمایه‌گذاری پیوسته و پایدار است و سرمایه‌گذاری پیوسته هم به ثبات اقتصادی و پیش‌بینی‌پذیر شدن اقتصاد وکاهش ریسک‌های اقتصادی و سیاسی وابسته است.

به نتیجه رسیدن برجام ریسک‌ها را کاهش می‌دهد
این اقتصاددان گفت: در صورتی که برجام به نتیجه برسد بخشی از این ریسک‌های سیاسی و اقتصادی کاهش خواهد یافت، اما همچنان یک نوع شکنندگی هم در این بین خواهیم داشت که مربوط به بحث بازگشت مجدد جمهوری‌خواهان در کنگره و سنا و در آینده بازگشت همین حزب به ریاست‌جمهوری است که مجددا می‌تواند ریسک اقتصادی و سیاسی در ایران را افزایش داده و پیش‌بینی‌پذیری در ایران را کاهش دهد.

این کارشناس اقتصادی در مورد آینده نرخ دلار نیز گفت: با توجه به شرایط حاکم بر اقتصاد ایران برآوردی که از قیمت دلار می‌شود این است که اگر برجام امضا شود و انتظارات تورمی فروکش کنند قیمت دلار را در محدوده بین ۲۵ تا ۲۶ هزار تومان برای کوتاه‌مدت می‌توان در نظر گرفت و با توجه به اینکه اقتصاد ایران تورمی است و این تورم هم کنترل نمی‌شود طبیعتا برای سال آینده دوباره باید انتظار افزایش قیمت دلار را داشته باشیم، اما در کوتاه‌مدت نرخ دلار در محدوده ۲۵ تا ۲۶ هزار تومان خواهد بود که به واسطه کاهش انتظارات تورمی و تخلیه هیجانات اقتصادی و عرضه بیشتر دلار در بازار و افزایش درآمد‌های ارزی دولت این نرخ کاهشی خواهد شد.