جریان انتقال و صادرات گاز روسیه به اروپا که با آغاز جنگ این کشور علیه اوکراین دستخوش نابسامانی‌هایی شده، کشور‌های دارنده ذخایر عظیم گاز طبیعی را بر آن داشته تا روابط گل‌آلود روسیه و غرب را به منافع اقتصادی خود گره زده و به دنبال سهم‌یابی از بازار گاز قاره سبز باشند.
در جدول بزرگترین تولیدکنندگان گاز جهان، ایران پس از امریکا و روسیه در ردیف سوم ایستاده است و طبیعتاً بر روی کاغذ می‌بایست به عنوان یک رقیب جدی برای روسیه در بازار گازی اروپا تلقی شود، اما به رغم تولید بسیار بالای گاز طبیعی در ایران که به لطف بهره‌برداری از فاز‌های پارس جنوبی در سالهای اخیر محقق شده، اژد‌های مصرف همه توان تولید کشور را بلعیده و در عمل فرصت نقش‌آفرینی موثر در بازار‌های جهانی گاز را از ایران سلب کرده است.
بنابر آخرین گزارش سالانه شرکت بی‌پی، ایران در سال ۲۰۲۱ میلادی با مصرف ۲۴۱ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی در رتبه چهارم دنیا پس از کشور‌های آمریکا، روسیه و چین ایستاده است که این رقم به تنهایی ۶ درصد از کل مصرف گاز جهان را شامل می‌شود.
با این حال بسیاری از کارشناسان براین باورند که ایران به دلیل برخورداری از شبکه گسترده خطوط انتقال گاز در سراسر کشور، می‌تواند در بستری از تعاملات با کشور‌های همسایه به موضوع تجارت گاز ورود کرده و با خرید و فروش، سواپ یا ترانزیت مازاد گاز کشور‌های همجوار به عنوان هاب گازی منطقه ایفای نقش کند.
قرارداد سواپ گازی میان ترکمنستان، ایران و آذربایجان نیز با همین هدف آذرماه سال گذشته به امضا رسیده است. قراردادی که به گفته وزیر نفت طبق آن، ایران سالانه نزدیک به ۱.۵ تا ۲ میلیارد مترمکعب گاز را از ترکمنستان در منطقه سرخس دریافت می‌کند و از منطقه آستارا به آذربایجان تحویل می‌دهد. وزارت نفت اجرای این قرارداد را از منظر داخلی تضمین‌کننده پایداری شبکه مناطق شمالی کشور در فصل زمستان و از بعد بین‌المللی موجب همسویی و وابستگی طرف‌های سه‌جانبه آن می‌داند، اما سوی دیگر ماجرا منتقدانی هستند که این قرارداد را ناقض و در تضاد با منافع ملی برمی‌شمرند.
*رقبای منطقه‌ای در تکاپوی تسخیر بازار اروپا
حشمت‌الله رضایی، کارشناس ارشد انرژی درباره ایده همکاری‌های گازی ایران با همسایگان، وضعیتی کلی از شرایط جهان را تشریح می‌کند و می‌گوید: «رقبای منطقه‌ای ایران به‌صورت زیرپوستی در تکاپوی تسخیر بازار گاز اروپا و جهان هستند. گاز ایران با توجه به افزایش بی‌رویه مصرف داخل و همچنین طول عمر زیاد تجهیزات نیروگاهی در حاشیه قرار گرفته است. درست در شرایطی که ایران به عنوان یکی از بزرگترین مالکان ذخایر گازی جهان برای تأمین گاز مورد نیاز بازار داخلی خود با چالش‌های مختلفی مواجه است، رقبای منطقه‌ای در حال به دست گرفتن بازار‌های جهانی آن هستند.»
رضایی یکی از چالش‌های اساسی پیش روی ایران در بازار منطقه‌ای گاز را احداث خط لوله ترانس‌کاسپین عنوان می‌کند که ترکمنستان سال‌هاست برای اجرای آن با مشکلاتی روبه‌روست: «در کنار قطر، همسایه آبی ایران در خلیج فارس، که یکی از صادرکنندگان بزرگ گاز جهان است، حالا ترکمنستان هم به عنوان چهارمین مالک ذخایر گازی جهان به تکاپو برای به دست آوردن بازار گاز اروپا افتاده است و احداث خط لوله ترانس‌کاسپین می‌تواند در سایه عدم توجه تصمیم‌گیران به موقعیت ایران برای ایفای نقش ترانزیتی و بازارسازی در کشور‌های همسایه، برای آینده بازار گاز ایران چالش‌های اساسی به وجود آورد.»
*ترکمنستان برنده سواپ گازی
این کارشناس ارشد انرژی با نقبی به گذشته و مرور محدودیت‌های جغرافیایی ترکمنستان برای صدور گاز می‌گوید: «کشور ترکمنستان پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و اعلام استقلال این کشور دارای مشکلات عدیده‌ای بوده است که یکی از مهم‌ترین آن، موقعیت جغرافیایی و اقلیمی است. در واقع محصور بودن و دسترسی نداشتن این کشور به آب‌های آزاد یکی از مسائل مهمی است که با آن دست و پنجه نرم می‌کند. این موضوع که اهمیت آن امروزه بیش از گذشته نمایان شده، باید قابل توجه مدیران، دست‌اندرکاران و برنامه‌نویسان کشورمان قرار گیرد که دسترسی نداشتن به آب‌های آزاد چگونه ظرفیت‌های تجاری و صادراتی و... را از بین می‌برد. کشور ترکمنستان در سالهای گذشته تلاش‌های فراوانی را جهت صادرات گاز به اروپا مدنظر قرار داده است. این کشور که از دیرباز به دنبال راه‌حلی به جز وابستگی به روسیه و دستیابی به بازار جهانی گاز است، ایده احداث خط لوله زیردریایی «ترانس‌کاسپین» (TCP) را که آمریکا برای اولین بار در سال ۱۹۹۶ و با هدف حذف ایران از بازار جهانی مطرح کرد، پیگیری کرده هرچند که تا کنون موفق به اجرای آن نشده است. بر مبنای نقشه این طرح که دو سوی دریای خزر را به یکدیگر متصل می‌کند، خط‌لوله ترانس‌کاسپین از میدان گازی ترکمن‌باشی ترکمنستان به ترمینال سنگچال کشور جمهوری آذربایجان به طول ۲۰۰ کیلومتر امتداد می‌یابد تا با ظرفیت انتقال سالانه ۳۰ میلیارد مترمکعب، با اتصال به کریدور جنوبی که شبکه‌ای متشکل از خط لوله قفقاز جنوبی، خط لوله ترانس‌آناتولی و خط لوله ترانس‌آدریاتیک است، گاز این کشور را به اروپا منتقل کند.»
با ذکر این مقدمات این کارشناس انرژی معتقد است که اگرچه خط لوله ترانس‌کاسپین در سالهای اخیر با مشکلات متعددی برای اجرایی شدن و تکمیل روبه‌رو شده است، اما ترکمنستان در همکاری با ایران و ایجاد خط‌لوله سرخس یا طرح سواپ گازی با ایران و جمهوری آذربایجان تلاش کرده مسیری جدید و کم‌هزینه‌تر برای دستیابی به هدف دیرینه خود ایجاد کند. این قرارداد سه‌جانبه گازی، گاز ترکمنستان را از طریق ایران به آذربایجان می‌رساند تا این کشور، گاز عشق‌آباد را به ترکیه تحویل دهد.
*حذف آذربایجان مسیر انتقال گاز ایران به اروپا را کوتاه‌تر می‌کند
حشمت‌الله رضایی با ذکر این مسأله که ایران می‌تواند با پیگیری و رایزنی در زمینه تکمیل خط لوله سرخس، آذربایجان را از این معادله حذف کرده و گاز ترکمنستان را مستقیماً به ترکیه ارسال کند، معتقد است: «ایران می‌تواند از طریق خط لوله سرخس سطح تعاملات گازی خود با ترکیه را بدون حضور آذربایجان تقویت کند.»
وی با بیان اینکه کشور ترکیه مسیر مطلوبی برای تجارت گازی با اروپا است، می‌افزاید: «ایران و ترکیه قرارداد ۲۵ سالهای را با صدور گاز کشورمان از تبریز به آنکارا در حال اجرا دارند که تا سال ۲۰۲۵ ادامه دارد و با توجه به تحولات اخیر و نیاز شدید اتحادیه اروپا به گاز طبیعی، در کنار این قرارداد می‌شود از فرصت‌های دیگر تجارت انرژی با ترکیه که در مسیر انتقال انرژی به قاره سبز قرار دارد، نیز بهره برد.»
بنابر آخرین گزارش سالانه شرکت بی‌پی، ایران در سال ۲۰۲۱ میلادی با مصرف ۲۴۱ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی در رتبه چهارم دنیا پس از کشور‌های آمریکا، روسیه و چین ایستاده است که این رقم به تنهایی ۶ درصد از کل مصرف گاز جهان را شامل می‌شود.
با این حال بسیاری از کارشناسان براین باورند که ایران به دلیل برخورداری از شبکه گسترده خطوط انتقال گاز در سراسر کشور، می‌تواند در بستری از تعاملات با کشور‌های همسایه به موضوع تجارت گاز ورود کرده و با خرید و فروش، سواپ یا ترانزیت مازاد گاز کشور‌های همجوار به عنوان هاب گازی منطقه ایفای نقش کند.
قرارداد سواپ گازی میان ترکمنستان، ایران و آذربایجان نیز با همین هدف آذرماه سال گذشته به امضا رسیده است. قراردادی که به گفته وزیر نفت طبق آن، ایران سالانه نزدیک به ۱.۵ تا ۲ میلیارد مترمکعب گاز را از ترکمنستان در منطقه سرخس دریافت می‌کند و از منطقه آستارا به آذربایجان تحویل می‌دهد. وزارت نفت اجرای این قرارداد را از منظر داخلی تضمین‌کننده پایداری شبکه مناطق شمالی کشور در فصل زمستان و از بعد بین‌المللی موجب همسویی و وابستگی طرف‌های سه‌جانبه آن می‌داند، اما سوی دیگر ماجرا منتقدانی هستند که این قرارداد را ناقض و در تضاد با منافع ملی برمی‌شمرند.
*رقبای منطقه‌ای در تکاپوی تسخیر بازار اروپا
حشمت‌الله رضایی، کارشناس ارشد انرژی درباره ایده همکاری‌های گازی ایران با همسایگان، وضعیتی کلی از شرایط جهان را تشریح می‌کند و می‌گوید: «رقبای منطقه‌ای ایران به‌صورت زیرپوستی در تکاپوی تسخیر بازار گاز اروپا و جهان هستند. گاز ایران با توجه به افزایش بی‌رویه مصرف داخل و همچنین طول عمر زیاد تجهیزات نیروگاهی در حاشیه قرار گرفته است. درست در شرایطی که ایران به عنوان یکی از بزرگترین مالکان ذخایر گازی جهان برای تأمین گاز مورد نیاز بازار داخلی خود با چالش‌های مختلفی مواجه است، رقبای منطقه‌ای در حال به دست گرفتن بازار‌های جهانی آن هستند.»
رضایی یکی از چالش‌های اساسی پیش روی ایران در بازار منطقه‌ای گاز را احداث خط لوله ترانس‌کاسپین عنوان می‌کند که ترکمنستان سال‌هاست برای اجرای آن با مشکلاتی روبه‌روست: «در کنار قطر، همسایه آبی ایران در خلیج فارس، که یکی از صادرکنندگان بزرگ گاز جهان است، حالا ترکمنستان هم به عنوان چهارمین مالک ذخایر گازی جهان به تکاپو برای به دست آوردن بازار گاز اروپا افتاده است و احداث خط لوله ترانس‌کاسپین می‌تواند در سایه عدم توجه تصمیم‌گیران به موقعیت ایران برای ایفای نقش ترانزیتی و بازارسازی در کشور‌های همسایه، برای آینده بازار گاز ایران چالش‌های اساسی به وجود آورد.»
*ترکمنستان برنده سواپ گازی
این کارشناس ارشد انرژی با نقبی به گذشته و مرور محدودیت‌های جغرافیایی ترکمنستان برای صدور گاز می‌گوید: «کشور ترکمنستان پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و اعلام استقلال این کشور دارای مشکلات عدیده‌ای بوده است که یکی از مهم‌ترین آن، موقعیت جغرافیایی و اقلیمی است. در واقع محصور بودن و دسترسی نداشتن این کشور به آب‌های آزاد یکی از مسائل مهمی است که با آن دست و پنجه نرم می‌کند. این موضوع که اهمیت آن امروزه بیش از گذشته نمایان شده، باید قابل توجه مدیران، دست‌اندرکاران و برنامه‌نویسان کشورمان قرار گیرد که دسترسی نداشتن به آب‌های آزاد چگونه ظرفیت‌های تجاری و صادراتی و... را از بین می‌برد. کشور ترکمنستان در سالهای گذشته تلاش‌های فراوانی را جهت صادرات گاز به اروپا مدنظر قرار داده است. این کشور که از دیرباز به دنبال راه‌حلی به جز وابستگی به روسیه و دستیابی به بازار جهانی گاز است، ایده احداث خط لوله زیردریایی «ترانس‌کاسپین» (TCP) را که آمریکا برای اولین بار در سال ۱۹۹۶ و با هدف حذف ایران از بازار جهانی مطرح کرد، پیگیری کرده هرچند که تا کنون موفق به اجرای آن نشده است. بر مبنای نقشه این طرح که دو سوی دریای خزر را به یکدیگر متصل می‌کند، خط‌لوله ترانس‌کاسپین از میدان گازی ترکمن‌باشی ترکمنستان به ترمینال سنگچال کشور جمهوری آذربایجان به طول ۲۰۰ کیلومتر امتداد می‌یابد تا با ظرفیت انتقال سالانه ۳۰ میلیارد مترمکعب، با اتصال به کریدور جنوبی که شبکه‌ای متشکل از خط لوله قفقاز جنوبی، خط لوله ترانس‌آناتولی و خط لوله ترانس‌آدریاتیک است، گاز این کشور را به اروپا منتقل کند.»
با ذکر این مقدمات این کارشناس انرژی معتقد است که اگرچه خط لوله ترانس‌کاسپین در سالهای اخیر با مشکلات متعددی برای اجرایی شدن و تکمیل روبه‌رو شده است، اما ترکمنستان در همکاری با ایران و ایجاد خط‌لوله سرخس یا طرح سواپ گازی با ایران و جمهوری آذربایجان تلاش کرده مسیری جدید و کم‌هزینه‌تر برای دستیابی به هدف دیرینه خود ایجاد کند. این قرارداد سه‌جانبه گازی، گاز ترکمنستان را از طریق ایران به آذربایجان می‌رساند تا این کشور، گاز عشق‌آباد را به ترکیه تحویل دهد.
*حذف آذربایجان مسیر انتقال گاز ایران به اروپا را کوتاه‌تر می‌کند
حشمت‌الله رضایی با ذکر این مسأله که ایران می‌تواند با پیگیری و رایزنی در زمینه تکمیل خط لوله سرخس، آذربایجان را از این معادله حذف کرده و گاز ترکمنستان را مستقیماً به ترکیه ارسال کند، معتقد است: «ایران می‌تواند از طریق خط لوله سرخس سطح تعاملات گازی خود با ترکیه را بدون حضور آذربایجان تقویت کند.»
وی با بیان اینکه کشور ترکیه مسیر مطلوبی برای تجارت گازی با اروپا است، می‌افزاید: «ایران و ترکیه قرارداد ۲۵ سالهای را با صدور گاز کشورمان از تبریز به آنکارا در حال اجرا دارند که تا سال ۲۰۲۵ ادامه دارد و با توجه به تحولات اخیر و نیاز شدید اتحادیه اروپا به گاز طبیعی، در کنار این قرارداد می‌شود از فرصت‌های دیگر تجارت انرژی با ترکیه که در مسیر انتقال انرژی به قاره سبز قرار دارد، نیز بهره برد.»
تولید 300 هزارتن کاتد به رغم کاهش بیش از 16 هزار تنی مصرف قراضه مس در سال 1401
مدیرعامل مس در مجمع عمومی عادی این شرکت که با حضور اکثریت سهامداران در تالار وزارت کشور برگزار شد از کسب رتبه پنجم ذخایر جهانی مس تنها با اکتشاف 7 درصدمساحت کشور خبر دادو گفت: با توسعه اکتشافات رسیدن به رتبه دوم و سوم جهانی نیز برای ایران متصور است.
رشد بخش مسکن بعد از ۱۰ سال با استفاده از ظرفیت‌های مردمی غیرتورمی شد
بیش از ۲۵۰ میلیون اصله نهال تولید شد
تسلا ۱۰ درصد کارکنان جهانی خود را اخراج می‌کند
طرح «کهربا» با ۶ بانک آغاز شد/ پرداخت با گوشی به جای کارت
تولید فولاد ایران از مرز ۳۲ میلیون تن عبور کرد
وزیر صمت: به حدی خودرو وارد شده که در بنادر جا نداریم
نوسازی ناوگان مکانیزاسیون راه‌حلی مناسب برای تحقق خودکفایی محصولات استراتژیک
پرشدگی سدهای کشور به ۶۱ درصد رسید/ لزوم مدیریت مصرف در ماههای پیشرو
۶۰ درصد صنعت طیور مشمول ارز دولتی است
ثبت برنامه ماهانه واحدهای تولیدی در سامانه جامع تجارت الزامی شد
توصیههایی برای مقابله یا جلوگیری از استرس در فضای مجازی
مواد غذایی مفید برای تسکین درد مزمن
