مقایسه وضعیت شکاف طبقاتی در چهار دولت گذشته

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در اجرای بند یک اصل ۱۱۰ قانون اساسی و پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام، سیاست‌های کلی و مصوب تأمین اجتماعی را برای اقدام به رؤسای قوای سه‌گانه و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ کردند.

دربند ۶ این سیاست‌ها بر کاهش فاصله طبقاتی تأکید شده و آمده است: بسط و تأمین عدالت اجتماعی، کاهش فاصله طبقاتی با هدفمندسازی یارانه‌ها، دسترسی آحاد جامعه به خدمات تأمین اجتماعی، توانمندسازی، کارآفرینی و رفع تبعیض‌های ناروا در بهره‌مندی از منابع عمومی.

در راستای این موضوع تلاش شده است تا وضعیت شکاف طبقاتی در حدود دو دهه گذشته مورد بررسی قرار گیرد.

ضریب جینی؛وضعیت شکاف طبقاتی در چهار دولت گذشته

در اقتصاد، شاخص‌های زیادی وجود دارد که می‌توان بر اساس آنها به مقایسه و ارزیابی دولت‌های مختلف با یکدیگر و یا مقایسه ایران با سایر کشورهای جهان و منطقه پرداخت. یکی از این شاخص‌ها «ضریب جینی» است. این ضریب به ما می‌گوید که تا چه حد توزیع درآمد در کشور عادلانه بوده و آیا شکاف طبقاتی بین دهک‌های بالای درآمدی و دهک‌های پایین کم است یا زیاد و اینکه با وضعیت مطلوب چه فاصله‌ای دارد.

همانطور که شاخص ضریب جینی برای دولت نهم و دهم نشان می‌دهد که در دوره (۱۳۹۱-۱۳۸۴) شکاف طبقاتی نسبت به دو دولت قبلی کاهش داشته است. در ابتدای شروع به کار این دولت در سال ۱۳۸۴ ضریب جینی ۰.۴۲۴۸ است و در انتهای دوره، یعنی در سال ۱۳۹۱ به ۰.۳۶۵۹ می‌رسد.

با وجود کاهش شکاف طبقاتی در دولت‌های نهم و دهم شاخص ضریب جینی در هشت سال دولت‌های یازدهم و دوازدهم نشان از این دارد که وضعیت میانگین شکاف طبقاتی در این دوره بدتر شد. وقتی دولت یازدهم بر سر کار آمد ضریب جینی حدود ۰.۳۶ بود اما در هشت سال دولت حسن روحانی به بالای ۰.۴۰ رسید. بنابراین می‌توان گفت که دولت قبلی در مواجهه به شکاف طبقاتی عملکرد قابل قبولی در مقایسه با دیگر دولت‌ها نداشته است.

گزارش جدید مرکز آمار بیانگر آن است که در سال ۱۴۰۰ ضریب جینی خانوار‌های کل کشور ۰.۳۹۳۸ است که در مقایسه با سال قبل ۰.۰۰۶۸ کاهش یافته است.

همچنین ضریب جینی خانوار‌های شهری و روستایی به ترتیب ۰.۳۷۵۷ و ۰.۳۵۹۴ است که نسبت به سال قبل به ترتیب ۰.۰۰۷۸ و ۰.۰۰۰۴ افزایش نشان می‌­دهد.

ضریب جینی عددی است بین صفر و یک که برای سنجش نابرابری درآمدی و مطلوبیت توزیع درآمد از آن استفاده می‌شود. این ضریب هرچه به صفر نزدیک‌تر باشد نابرابری درآمدی کمتر و هرچه به یک نزدیک‌تر باشد وضعیت توزیع درآمد در جامعه نامطلوب‌تر است.

در ادامه مشروح گزارش مرکز آمار از وضعیت ضریب جینی در کشور را می‌خوانید:

سال ١۴٠٠-کل کشور:

سهم بیست درصد کم ­هزینه ­ترین و پرهزینه­‌ترین جمعیت به ترتیب ۵,٨٨ و ۴۶.٧٠ درصد است.

نسبت ده، بیست و چهل درصد پرهزینه ­ترین به ده، بیست و چهل درصد کم هزینه ­ترین به ترتیب ١٣,۴۶، ٧.٩۴ و ۴.٢۴ است. شاخص پالما به ١.٨٧ و شاخص تیل به ٠.٢۶٠٢ رسیده است. همچنین شاخص اتکینسون ٠.٢٣١٢ است.

سال ١۴٠٠– مناطق شهری:

سهم بیست درصد کم هزینه ­ترین و پرهزینه ­ترین جمعیت به ترتیب ۶,۴۶ و ۴۵.٣۴ درصد است.

نسبت ده، بیست و چهل درصد پرهزینه‌ترین به ده، بیست و چهل درصد کم هزینه‌ترین جمعیت به ترتیب ١١,۵۴، ٧.٠٢ و ٣.٩١ است. شاخص پالما ١.٧٠ و شاخص تیل ٠.٢٣۶۴ است. همچنین شاخص اتکینسون ٠.٢١٠٠ است.

سال ١۴٠٠– مناطق روستایی:

سهم بیست درصد کم هزینه ­ترین و پرهزینه ­ترین جمعیت به ترتیب ۶,٧۴ و ۴٣.٩۶ درصد است.

نسبت ده، بیست و چهل درصد پرهزینه ­ترین به ده، بیست و چهل درصد کم هزینه‌­ترین جمعیت در مناطق روستایی به ترتیب ١٠,٧۶، ۶.۵٢ و ٣.۶۴ است.

شاخص پالما ١,۵٧ و شاخص تیل در ٠.٢١۶۴ است. همچنین شاخص اتکینسون ٠.١٩۴٢ است.

در سال ١۴٠٠ در مناطق شهری کمترین ضریب جینی در استان­ کرمان (٠,٢٧٢٩) و بالاترین ضریب جینی در استان­ سیستان و بلوچستان (٠.۴٩٢٩) مشاهده می‌­شود.

همچنین در مناطق روستایی کمترین ضریب جینی مربوط به استان­ بوشهر (٠,٢۵٩٣) و بیشترین ضریب جینی مربوط به استان­ خراسان جنوبی (٠.٣۶٣٣) است.