یکی از پر فروش ترین خودرو ها در ایران و مخصوصا در اصفهان بوده اسـت. ژیان را میتوان از خاطرهانگیزترین ماشینهای بازار ایران دانست. این هاچبک سوپر مینی که از اواخر دهه ۱۳۴۰/ ۱۹۶۰ روی خط تولید سیتروئن قرار گرفت، بـه نوعی فرزند سیتروئن «CV۲» محسوب میشود و تولید آن تا سال ۱۳۶۲/ ۱۹۸۳ ادامه داشت. اما هرچند کوچولوی خاطره انگیز فرانسوی «دیان» نام داشت، با قدم گذاشتن آن روی خط تولید شرکت سهامی سیتروئن ایران، نام ایرانی «ژیان» برای این خودرو در نظر گرفته شد.
این خودرو دوست داشتنی هنوز هم با موتورهای جدید در تعداد محدود تولید میشود. این کوچولوی دوست داشتنی آلمانی که از اواخر دهه ۳۰ میلادی روی خط تولید شرکت فولکسواگن قرار گرفت و بـه نوعی نخستین محصول سواری این خودروساز محسوب میشود، با فروش بیش از ۲۱ میلیون دستگاه تا سال ۱۳۸۲/ ۲۰۰۳ دومین نام پرفروش در صنعت خودروسازی، پس از تویوتا کرولا اسـت. اما نام این ماشین در زبان لاتین «بیتل» بـه معنای «سوسک» اسـت.
ماک سیاچ ۶۱۳ از جمله محصولاتی بود که در دهه ۷۰ شمسی در سالهای سازندگی پس از هشت سال جنگ تحمیلی وارد بازار ایران شد. در آن سال ها با توجه بـه پیشینه بسیار خوب سری آر در بین رانندگان ایرانی، این ماشین هم مورد استقبال قرار گرفت. مجله تالاب: طراحی سیال و خطوط نرم این ماشین نسبت بـه محصولات قدیمیتر ماک موجب این شد که لقب «دلفینی» روی پیشانی سیاچ ۶۱۳ بنشیند.
4- تویوتا کالسکه
تویوتا لندکروزر سری «جی ۴۰» که در هشت سال جنگ تحمیلی هم کمک شایانی بـه نیروهای ایرانی کرد، تحت عنوان «کالسکه» شناخته میشود. این لقب که از طرف مردم برای این خودرو انتخاب شده اسـت، احتمالا بـهخاطر سبک طراحی این ماشین و شباهتش با کالسکه باشد!
5- تویوتا عراقی
اشتباه نکنید! این مدل از تویوتا در عراق تولید نشده اسـت. اما از آنجا که بیشتر نمونههای موجود از این ماشین یعنی تویوتا «کرونا» نسل ششم در جریان هشت سال جنگ تحمیلی از عراق بـه ایران وارد شد، در بین مردم با این عنوان شناخته میشود. مجله تالاب: در آن سال ها از مهم ترین نکات در مورد این ماشین، ضعف شدید از ناحیه قطعات یدکی و تبحر تعمیرکاران در سرویسهای این خودرو بود.
6- بنز معماری
در دهه ۴۰ و ۵۰ شمسی، تعداد زیادی از معماران و افرادی که به کار ساختوساز ساختمان مشغول بودند، سراغ مرسدس بنز «معماری» میرفتند! اما معماری، کدام اتاق مرسدس بنز بود؟ در زبان تخصصی این برند، این اتاق تحت عنوان دبلیو ۱۱۴/۱۱۵ شناخته میشود و در بازار کشورمان هم نسخه ۲۳۰؛ ۲۳۰.۴ و در نهایت ۲۸۰ این ماشین را بیش از نسخههای دیگر داشتیم.
7- جیپ آهو
مجله تالاب: جیپ آهو، یک شاسیبلند استیشن اسـت که از دهه ۵۰ شمسی تا اواخر دهه ۶۰ روی خط تولید شرکت «سهامی جیپ ایران» «پارس خودروی امروز» قرار داشت و در آن دوران از محبوبترین ماشینهای بازار کشور بود، زیرا با توجه بـه ابعاد بزرگ، پیشرانه شش سیلندر و قیمت مناسب، خودرویی بسیار کاربردی محسوب میشد.
اما این ماشین که از خانواده «اس جِی» جیپ زاده شده و از سال ۱۳۴۲/ ۱۹۶۳ روی خط تولید این خودروساز آمریکایی قرار گرفته و در بسیاری منابع از آن به عنوان نخستین شاسیبلند لوکس دنیا یاد میشود، در بازار جهانی بـه «واگونیر» معروف اسـت. آهو نامی بود که پارس خودروی کنونی برای ملموستر بودن و بهبود روند تبلیغات، برای این محصول در نظر گرفت.
8- جیپ سیمرغ
در همان دوران تولید جیپ آهو، نسخه تجاری سری «اس جِی» یعنی جیپ «سیمرغ» هم بـه تولید میرسید که این نام هم توسط شرکت سهامی جیپ برای این وانت بار بسیار قدرتمند و کاربردی انتخاب شده بود. مجله تالاب: سیمرغی که در بازار ایران داریم، در بازار جهانی تحت سه عنوان متفاوت «جیپ گلادیاتور»؛ «جیپ پیکاپ» و «جیپ سری جِی» بـه فروش میرسید، اما مرسومترین نام برای این خودرو «گلادیاتور» اسـت.
جیپ گلادیاتور در چند نسخه دُمبلند، دُمکوتاه، دوکابین و… طراحی شده بود که عمده سیمرغهای موجود در ایراناز نوع تککابین با جای بار یا دُمِ بلند هستند؛ ضمن اینکه تعداد قابل توجهی از نسخه دوکابین هم در اختیار اداره برق بود که این نسخه بین تعداد زیادی از افراد تحت عنوان «سیمرغ اداره برقی» شناخته میشود.
9- ولوو سوسماری
این عناوین در دنیای ماشین سنگین هم بسیار رایج اسـت. ولوو آن ۸۶ و آن ۸۸ «اتاق مشترک» که در دوران پیش از انقلاب بـه بازار ایران عرضه میشدند، با توجه بـه ظاهرش که حقیقتا شبیه بـه سوسمار اسـت، با این عنوان بین رانندگان شناخته میشد و هنوز هم این محصول با همین عنوان در وبگاههای خرید و فروش آگهی میشود.
10- بنز کپل
در اواخر دهه ۱۳۶۰/۱۹۸۰ نسل جدید آن روزهای مرسدس بنز با مدل ۲۳۰ای اتاق دبلیو ۱۲۴ وارد بازار کشورمان شد که با توجه بـه خطوط نرمتر بدنه در قیاس با نمونههای کلاسیک محصولات این خودروساز، لقب «کپل» را برای آن در نظر گرفتند. البته تعداد زیادی از افراد برای مرسدس بنز ۱۹۰ای «اتاق دبلیو ۲۰۱» هم همین لفظ را استفاده میکردند.
11- شورولت کاپریس تخممرغی
شورولت کاپریس، سدان بزرگ آمریکایی که بین کلاسیکبازان طرفداران فراوانی دارد. اما در همان ایام، زبان طراحی شورولت برای محصولات آن زمانش تغییر کرد و کاپریس نسل چهارم با خطوطی بسیار نرمتر از قبل طراحی و تولید شد. پس با توجه بـه خطوط منحنی متعدد موجود در شمایل این خودرو، «تخممرغی» لقبی اسـت که مردم برای کاپریس دهه نودی انتخاب کردهاند.
12- بنز دانشجویی
پس از اینکه بنز معماری یا همان دبلیو ۱۱۴/۱۱۵ از خط تولید خارج شد، مرسدس بنز دبلیو ۱۲۳ راکه درواقع پدر «ای کلاس» کنونی محسوب میشود، جایگزین این ماشین کرد. در آن دوران این خودرو را دانشجوهایی که در خارج از کشور بـه تحصیل مشغول بودند بـه ایران وارد میکردند و به همین خاطر این اتاق مرسدس بنز که عمدتا مدل ۲۳۰ آن را در خیابانها میبینیم، بـه «دانشجویی» معروف شد.
13- نیسان آبی
این خودرو را میتوان قدیمیترین محصول حال حاضر صنعت خودروسازی کشورمان بدانیم که سال آینده در بازار جهانی، ۵۰ ساله میشود! در واقع این نسل از نیسان جونیور برای نخستین بار در سال ۱۳۴۹/۱۹۷۰ روی خط تولید نیسان قرار گرفت و تولید آن تنها تا سال ۱۳۶۱/ ۱۹۸۲ ادامه یافت.
اما زامیاد هنوز هم دست از سر آن برنداشته! نکته جالب اینکه تعداد زیادی از مـا ایرانیها این وانت را تحت عنوان «نیسان آبی» میشناسیم، زیرا عمده نمونههای موجود در خیابانها از این ماشین، بـه رنگ آبی هستند و جالبتر اینکه زامیاد در طی این سال ها اقدام بـه تولید وانت نیسان با رنگهای دیگر هم کرد، اما از آنها استقبال نشد!
14- میتسوبیشی گالانت سوسماری
دومین سوسمار این فهرست سنگین نیست! اتفاقا یک سدان چابک و دوست داشتنی ژاپنی اسـت که این خودرو هم بـهدلیل شباهت طراحی بـه سوسمار «بـهخاطر پوزه عبوس»؛ با این عنوان شناخته میشود. البته توجه داشته باشید که گالانت سوسماری در واقع نسل ششم این ماشین اسـت که در سالهای ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۱ وارد بازار ایران شد.
15- بامو اتاق مشهدی
مـا هم دلیلش را نمیدانیم، اما تعداد زیادی از دلالان و افراد فعال در بازار خودرو، بامو ۵۳۰ آی اتاق قدیم «معروف بـه اتاقای ۶۰ که در حد فاصل سالهای ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۹ وارد بازار کشورمان شد» را تحت عنوان «اتاق مشهدی» میشناسند! با این باور که این اتاق از بامو میان مردم عزیز مشهد، بسیار محبوب اسـت.
16- تویوتا شکاری
این لقب را ایرانیها برای دو مدل از محصولات کلاسیک تویوتا به کار میبردند. مورد اول، تویوتا «کارینا» نسل اول اسـت که از سال ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۶/۱۹۷۰ تا ۱۹۷۷ تولید می شد و در حد فاصل همین سال ها تعداد قابل توجهی از آن بـه بازار ایران عرضه شد. این ماشین در چند نسخه متفاوت اعم از چهار در و دو در تولید شده بود.
اما اکثر نمونههای موجود در ایران سدان چهار در هستند. با این وجود، با توجه بـه طراحی ستون سوم و شیب صندوق بار، تویوتا کارینای نسل اول محبوب تعداد زیادی از جوانان بود و عناوینی مثل «شکاری» یا «خرگوشی» برای آن استفاده می شد که عنوان «خرگوشی» بـه احتمال زیاد بـهخاطر آینههایی اسـت که روی گلگیر این ماشین قرار دارد.
17- میتسوبیشی گالانت عینکی
اما نسل هفتم میتسوبیشی گالانت هم در عین ناباوری در بین مردم ایران یک لقب داشت! این لقب باتوجه بـه ظاهر ماشین که نسبت بـه گذشته مدرنتر شده بود و چراغهای آن شبیه یک عینک روی پوزه ماشین بودند، موجب آن شد میتسوبیشی گالانت مدل سالهای ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۶ موجود در بازار ایران را «گالانت عینکی» بنامیم.
در ادامه بـه مرور خودرویی میپردازیم که یاد اغلبشان خنده را بر لبهای مـا ارزانی میدارند و خب، چـه کسی از مینی کلاسیک مستر بین و ژیانهایی که روزی پدرانمان با فشردن پدالهایشان، جادههای خاکی را درمینوردیدند، بدش میآید؟ این خودروها برای حس «لذت» ساخته شدهاند و شاید یک لبخند!
مینی «سالهای 1959 تا 2000 میلادی»
مینی همیشه یادآور خاطرات خوب اسـت! مگر ممکن اسـت که یک مینی تروتمیز و سالم را در گوشهٔ خیابان ببینیم و ناخودآگاه گوشههای لبهایمان بـه سمت بالا کشیده نشود و نقش یک خندهٔ دوستداشتنی بر صورتمان باقی نماند؟ بیشک مینی -که بین سالهای 1959 تا 2000 میلادی ابتدا توسط استاد طراح، سِر الکساندر آرنولد کنستانتین ایزوینس، برای تولید در شرکت بریتیش موتور ساخته و پرداخته شد.
یکی از مدالهای افتخار صنعت انگلستان در دههٔ 70 بـه شمار میآید که بـهخوبی از پس رقابت با دیگر خودروی کلاسیک دوستداشتنی همزمانش، فولکس قورباغهای ژرمن، برآمد. این خودرو محور جلو که از بیش از 80درصد فضای مفید داخل کابین بهره میبرد، پس از مدتی بـه یکی از محبوبترین «اقتصادی»های بریتانیای وقت تبدیل شد.
فراری تستاروزا «سالهای 1984 تا 1996 میلادی»
این خودروی موتور وسط 12 سیلندری که در ابتدا توسط گروه طراحی معروف و فوق حرفهای پینین فارینا طراحی شده بود، پس از فراری برلینتا باکسر، ادامهدهندهٔ سبک طراحی بود که هر نگاهی را در خیابانها خیره میکرد و هنوز که هنوز اسـت از جذابیتش کم که نشده هیچ، بلکه با ملحق شدن بـه خانوادهٔ کلاسیکها، چـه قندها که در دلمان آب میکند!
بیایید تا با هم خاطرهٔ یکی از طرفداران این فراری -که مطمئناً از نمادهای این سازندهٔ ایتالیایی اسـت- را بخوانیم: حدود 20 سال پیش بود که در یک روز بارانی برای انجام کارم از این نقطهٔ شهر بـه آن نقطه میرفتم که در نهایت برای استراحت تصمیم بـه توقف و صرف یک فنجان قهوه در یکی از رستورانهای کنار بزرگراه گرفتم و…
همان موقع بود که اونو «فراری تستاروزا» دیدم و اغراق نیست اگر بگویم حدود 10 دقیقه زیر باران شدید، محو ظاهر، ابهت و قدرتش بودم! شاید فقط 1 مورد مشابه در زندگیام وجود داشت و آن هم وقتی بود که حدود 1 ساعت بـه نخستین گربهٔ بیمو «اسفینکس» که در طول عمرم دیده بودم، چشم دوختم…
ژیان «سالهای 1948 تا 1990 میلادی»
البته این یک سیتروئن 2CV اسـت! اما شباهتها کاملاً هویدا اسـت. در ابتدای همین مطلب خواندید که یکی از اهداف تولد مینی دوستداشتنی، چیزی جز رقابت همیشگی انگلیسیها و ژرمنها نبود. اما مگر اروپا تنها در انگلستان و کشور کشور آلمان خلاصه میشود؟ درست در هنگامی که صنعت خودروسازی کشور کشور آلمان و انگلستان بـه رقابت سرسختانهای مشغول بودند، فرانسه نیز با نسل جدید سیتروئن 2CV بـه گود رقابت وارد شد.
نام شوالیه فرانسوی چیزی جز «سیتروئن ژیان» نبود. پدرانمان خوب میشناسندش و بـهطورحتم هر یک از مـا نیز هزاران و یا حتی میلیونها بار این ماشین را در خیابانها دیدهایم. شاید خیلی خشک باشد، اما در هنگام عرضه، بخاطر قیمت مناسب و فضای جادار اتاقش با استقبال کمنظیری مواجه شد و خب، راست بگویید: اگر همین الآن یکی از این کوچولوهای پرسروصدا را در خیابان ببینید، چیزی جز یک خنده -از سر یادآوری خاطرات قدیمی- بر لبهایتان مینشیند؟
پیکان «سالهای 1346 تا 1383 شمسی»
بـه هیچ عنوان انتظار چنین تصویری را نداشتیم! راستش را بگویید، زیبا و هنری نیست؟ در حقیقت تا به همین لحظه، خبر نداشتیم که «پیکان» هم «ایرانی» نیست! البته راستش راکه بخواهید وضعیت خودروسازی دهه 40مان خیلی نسبت بحال بهتر بوده اسـت و این در قراردادهایی که بسته میشده، مشخص اسـت.
آن روزها بین سازندهی انگلیسی، روتس، و ایرانخودروی وقت، ایران ناسیونال، قراردادی بسته شد که منجر بـه تولید پیکان شد. پیکانی که 4 دهه همراه مـا بود و محال اسـت که «ایرانی» باشی و با آن خاطرهای نداشته باشی. محال اسـت که یکی از خودرو هـای پدران مان «پیکان» نبوده باشد و… امیدواریم که تکرار چنین موفقیت هایی در این صنعت، دیگر محال نباشد. پیکان یادآور گذشته اسـت. گذشته ای خاطره انگیز و زیبا.
جیپ «مدل صحرا- سالهای 1989 تا 2001 در ایران»
اگر حواستان بـه این جیپها باشد، مطمئناً مدتها برایتان عمر خواهند کرد! این یکی راکه دیگر همه ی یمان میشناسیم و شاید نخستین خودروی بزرگاندامی که در کودکیمان هم شناختیم، همین جیپ بوده باشد! مدلاش مهم نیست؛ رانگلر، چروکی، آهو و یا صحرایی! مهم «جیپ» بودنشان اسـت و مطمئناً با مـا موافق هستید که سالهای سال همین کلمهٔ 3 حرفی نمایانگر یک خودروی «قدرتمند» آفرود بود.
زمانی بود که جیپ یکی از خودرو هـای ارزانقیمت و مناسب قشر متوسط رو بـه پایین بـه شمار میآمد، اما امروزه هرچند قیمت خرید این ماشین بسیار مناسب و پایین اسـت، اما خرجهای بعدی که بر روی دستمان می گذارد هر رانندهای را مجبور بـه تأمل می کند! امروز روغنریزی دارد و فردا فلان قسمتش مشکل پیدا میکند.
پس یا باید خودتان دست بـه آچار باشید و یا اینکه در بازههای زمانی کوتاه بـه مکانیک سر بزنید و خب، همه ی یٔ اینها هزینه دارد! بـههرحال بـه نظرما جایگاه ششم این فهرست برای جیپ مناسب باشد؛ بـههرحال این ماشین هم ناخودآگاه خنده را بر لبانمان مینشاند! هرچند هرچند روز نیاز بـه تعمیر داشته باشد!
بیامو نیوکلاس «سالهای 1962 تا 1977 میلادی»
البته فکر نکنم چنین مدل تروتمیزی را در ایران پیدا کنیم! چرا در فهرست مـا قرار گرفته اسـت؟ خب، سری بـه عکس بالا بزنید و پس از اینکه خندهای دوستداشتنی بر لبانتان نقش بست، به همینجا بازگردید! خب، اعتراف میکنیم: هنوز که هنوز اسـت، وقتی یک بیامو 2002 را در خیابان میبینیم، بی هیچ دلیل خاصی خوشحال میشویم و مطمئنم شما هم مثل مـا هستید!