چین چطور در فضا کاخ آسمانی بنا می‌کند؟

ایستگاه تیانگونگ، کشور چین را به نیرویی در رقابت‌های فضایی تبدیل خواهد کرد. در اوج جنگ سرد، تحقیقات گسترده در خارج از سیاره ما به عنوان صحنه دراماتیک برای جنگ قدرت‌ها پس از دوران هسته‌ای بین ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی عمل کرد. این تنش به مسابقات فضایی دامن زد و فن آوری‌های جدیدی را ایجاد کرد و آژانس‌های فضایی را تشکیل داد و اساس پیشرفت‌های آینده را تقریبا در هر جامعه به جا گذاشت. ایالات متحده و روسیه برای مدت طولانی در صنعت فضایی پیشرو بوده‌اند، اما مسابقات فضایی امروز یک رقیب جدید دارد. در اواخر سال جاری، چین در ایستگاه فضایی تیانگونگ (که به معنای کاخ آسمانی است) اولین پایگاه فضایی کشورش را بنا خواهد گذاشت. اداره ملی فضایی چین بیش از یک دهه پیش فاز اول ایستگاه چند ماژول آن را راه اندازی کرد و اکنون ساخت ایستگاه با اضافه شدن کابین آزمایشگاهی منگتیان، سومین و آخرین ماژول مورد نیاز برای تکمیل T شکل فشرده را به پایان خواهد رسانید. آژانس فضایی بیان می‌کند که ایستگاه تیانگونگ ماجراجویانه‌ترین تلاش فضایی چین خواهد بود.

برخلاف ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) که به لطف مجموعه‌ای از کشور‌های دیگر و آژانس‌های فضایی آن‌ها بوجود آمد تیانگونگ تنها ایستگاه فضایی مستقلی خواهد بود که به تنهایی در حال بهره‌برداری است. شاهکاری که به احتمال زیاد تنش‌های ژئوپلیتیکی را افزایش خواهد داد. توانایی ایجاد و پشتیبانی از چنین وسیله‌ای در مدار اغلب بازتابی از قدرت و نفوذ جهانی یک ملت است. رزومه شرکت‌های فضایی موفق چین اگرچه مطرح نبود، اما در دهه‌های اخیر به طرز شگفت‌انگیزی قوی شده است. در اواخر قرن بیستم این کشور پنجمین کشوری در جهان بود که با موفقیت ماهواره به فضا پرتاب کرد. علم فضایی با توسعه امنیت ملی چین، پیشرفت اقتصادی و ابتکارات علمی و آموزشی عمومی آن‌ها در هم آمیخته شده است. رهبران چین برای مدت طولانی به فعالیت‌های فضایی چشم دوخته اند.

بخش عمده‌ای از فشار اولیه کشور برای سرمایه گذاری، زمان و منابع بود و حتی تا حدی ناشی از آینده نگری بین المللی و انزوا در بسیاری از برنامه‌های فضایی اولیه دردهه‌های ۸۰ و۹۰ جهت همکاری بود که این کشور را با چالش‌های داخلی و اقتصادی زیادی مواجه کرده بود. اما چین به سرعت متوجه شد که بخش فضایی به یک حوزه بسیار مهم در جهانی تبدیل خواهد شد. تعهد مشتاقانه و خودکفایی نسبت به اکتشافات فضایی پیشرفته‌تر یکی از دلایلی است که دستاورد‌های چین و گاهی اوقات شکست‌های آن‌ها در کانون توجه قرار گرفته است.

در سال‌های اخیر، فشار دیوانه‌وار چین برای افزایش دامنه فعالیت‌های فضایی‌شان منجر به تولید یک شبکه ناوبری ماهواره‌ای قوی برای رقابت با سیستم جی‌پی‌اس پشتیبانی‌شده توسط ایالات متحده و یک کاوشگر بدون سرنشین به سمت مریخ و اولین سفینه فضایی برای کاوش در دوردست‌ها شده است. اکتشافاتی که کاوشگر روباتیک و مریخ نورد نیمه خودمختار (Yutu-۲) انجام داد می‌تواند راه را برای سفر‌های روباتیک آینده در قطب جنوبی ماهواره زمین هموار کند. همزمان با آن فضای تجاری کشور نیز شروع به شکوفایی می‌کند، زیرا بسیاری از سرمایه گذاری‌های خصوصی شروع به ساخت و پرتاب فضاپیما‌های جدید حامل بار و ماهواره‌ها کرده اند. یک ایستگاه فضایی کاملاً مستقل می‌تواند به‌عنوان سکوی پرتابی برای تلاش‌های آینده عمل کند و تحقیقات علمی را به سوی پیشرفت هدایت کند. یکی از هدف‌های دیرینه چین فرود آوردن تایکونوردان (همتای چینی فضانوردان ناسا) بر روی کره ماه است. در حالی که ایستگاه فضایی دروازه‌ای برای بسیاری از سرمایه گذاری‌های برنامه ریزی شده خواهد بود، اما تیانگونگ بسیار کوچکتر و باظرفیت خدمه کمتری نسبت به ایستگاه فضایی بین المللی خواهد بود. با وجود این محدودیت‌ها این کشور همچنان فضای کافی برای انجام آزمایش‌های علمی بسیار مهم خواهد داشت.

ماژول دوم همراه با ماژول جدیدی که به تازگی اضافه شده است، یک آزمایشگاه تحت فشار ۶۰ فوتی ایجاد کرده است که در آن محققان می‌توانند آزمایش‌های ریزگرانشی و همچنین سایر تحقیقات فیزیک و فناوری هوافضا را برای اکتشافات انسانی انجام دهند. تیانگونگ همچنین به چین اجازه می‌دهد تا مشارکت‌های سودمندی را با سایر کشور‌ها داشته باشد. هنگامی که این ایستگاه وارد عمل شود از بیش از ۱۰۰۰ آزمایش در طول عمر خود پشتیبانی خواهد کرد که بسیاری از آن‌ها از سوی محققان سراسر جهان ارسال شده است. جاناتان مک داول، یک اخترفیزیکدان در مرکز اخترفیزیک هاروارد در کمبریج علاقه‌مند است که ببیند این ایستگاه تا چه اندازه از تلسکوپ ایستگاه فضایی چینی (Xuntian) پشتیبانی می‌کند.

در حالی که گفته می‌شود (Xuntian) همتای تلسکوپ فضایی هابل است و میدان دید آن ۳۰۰ برابر بیشتر از هابل خواهد بود، مک داول می‌گوید که در واقع بیشتر شبیه تلسکوپ فضایی رومی نانسی گریس ناسا است. وی می‌گوید: این نسل جدید تلسکوپ‌ها به یکباره منطقه بسیار بزرگ‌تری از آسمان را رصد می‌کنند، اما شاید با جزئیات کمتر از تلسکوپ هابل یا جیمز وب. این نقشه مناطق بزرگی از آسمان را ترسیم می‌کند، به جای اینکه به چیز‌هایی که از قبل می‌دانید آنجا هستند نگاه کنید. مدتی طول می‌کشد تا هر دو تلسکوپ آماده نگاه کردن باشند، اما آنچه واضح است این است که بسیاری از پروژه‌های چین از یک الگوی عمدی برای تکرار آنچه قبلاً به دست آمده پیروی می‌کنند و از درس‌های آموخته شده توسط رقبا برای پیشرفت و بهبود خود استفاده می‌کنند طرح‌های ایستگاه تیانگونگ یک کپی تقریباً یکسان از ایستگاه فضایی میر روسیه است که تقریباً ۱۵ سال در مدار بود قبل از آن که در آب‌های اقیانوس آرام جنوبی در سال ۲۰۰۱ فرود بیاید. یکی از تفاوت‌های آشکار در طراحی چین، افزودن یک دستگاه است.

یک بازوی رباتیک ۲۰ فوتی که می‌تواند ماژول‌های مختلف را جابه‌جا کند و همچنین از سایر فعالیت‌های پرواز فضایی پشتیبانی کند. از آنجایی که اتمسفر زمین با زباله‌های ساخته شده توسط انسان شلوغ‌تر می‌شود اگر آژانس فضایی بخواهد از اکتشافات فضایی پایدار حمایت کند مشکلات چین با زباله‌های کنترل نشده موشک هایش نیز باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد. در حالی که هیچ برنامه‌ای در مورد نحوه رسیدگی این کشور به این نگرانی‌ها در آینده وجود ندارد و این کشور اولین و تنها کشوری است که فناوری‌های آزمایشی کاهش زباله‌های فضایی را فعلا آزمایش می‌کند.

در حال حاضر ناسا از همکاری با چین یا سرمایه‌گذاری‌های متعلق به چین از جمله تأمین بودجه و هر گونه مشارکت عملیاتی دیگر منع شده است. همکاری آینده بین تیانگونگ و ایستگاه فضایی بین المللی نیز بسیار بعید است، زیرا هر گونه تلاش علمی بین المللی تا حدی توسط ایالات متحده هدایت می‌شود. با توجه به تمایل ایالات متحده برای به عهده گرفتن مسئولیت عملیات بین‌المللی خود چین ممکن است در شراکت با ایالات متحده که این قدر عقب‌نشینی کرده است محتاط باشد. با این حال این ایستگاه برای بسیاری از شرکای بین المللی که چنین برنامه‌های فضایی جامعی ندارند بسیار جذاب است. نه تنها کشور‌های در حال توسعه که می‌خواهند به شیوه‌ای کوچکتر یا در نقش حمایتی مشارکت کنند بلکه حتی کشور‌های بزرگ اروپایی نیز می‌توانند زمینه‌های همکاری جذابی با چین پیدا کنند. این کشور ممکن است در اتخاذ باید‌ها و نباید‌های شیوه‌های فضایی خود عقب باشد، اما بسیاری از افراد جامعه سیاسی و علمی خوش‌بین هستند که با افزایش حضور چین در کیهان آن‌ها شروع به تسخیر آن خواهند کرد. مک داول می‌گوید:با گذشت زمان و با بزرگ شدن چین به‌عنوان یک قدرت فضایی آن‌ها از نظر شهروند فضایی خوب نیز به بلوغ خواهند رسید.