آنچه درباره جوایز نوبل ۲۰۲۲ نمی‌دانید

در طول همه‌گیری کووید-۱۹، در برگزاری مراسم نوبل تغییراتی ایجاد شد و در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱، برخی از رویداد‌های حضوری برای اعلام برندگان لغو و یک مراسم آنلاین جایگزین آن شد و مراسم برگزار شده در اسلو برای جایزه صلح نیز مراسم کوچکی بود و حضار کمی حضور داشتند. برندگان جوایز نوبل سال جاری میلادی، مدال و دیپلم نوبل خود را در ماه دسامبر سال جاری در استکهلم دریافت خواهند کرد و برندگان جوایز نوبل دو سال گذشته نیز در این مراسم دعوت خواهند شد.

هر سال شش جایزه نوبل اعطا می‌شود که هر کدام به عنوان کمک پیشگامانه یک فرد یا چند فرد در زمینه خاصی به آن‌ها اهدا می‌شوند. جوایزی برای فیزیولوژی یا پزشکی، فیزیک، شیمی، علوم اقتصادی، ادبیات و صلح اهدا می‌شود. کمیته نوبل اعلام کرد امسال ۳۴۳ نامزد برای دریافت جایزه صلح نوبل وجود دارد.

جوایز چه زمانی اعلام می‌شود؟

از دوشنبه (سوم اکتبر) تا ۷ اکتبر و دوباره در ۱۰ اکتبر بین ساعت ۵ صبح تا ۷ صبح به وقت منطقه زمانی شرقی برندگان اعلام خواهند شد. اسامی برندگان جوایز در استکهلم و اسلو اعلام می‌شوند و افراد علاقه‌مند می‌توانند این مراسم را به صورت زنده از سایت نوبل تماشا کنند.

جایزه فیزیولوژی یا پزشکی روز دوشنبه سوم اکتبر (۱۱ مهر) در ساعت ۱۱:۳۰ به وقت ساعت تابستانی اروپای مرکزی (۱۳:۰۰ به وقت تهران) در استکهلم اعلام خواهد شد.

جایزه فیزیک در روز سه‌شنبه تاریخ چهارم اکتبر (۱۲ مهر) در ساعت ۱۱:۴۵ به وقت ساعت تابستانی اروپای مرکزی (۱۳:۱۵ به وقت تهران) اعلام خواهد شد.

جایزه شیمی در روز چهارشنبه، پنجم اکتبر (۱۳ مهر) در ساعت ۱۱:۴۵ به وقت ساعت تابستانی اروپای مرکزی (۱۳:۱۵ به وقت تهران) اعلام خواهد شد.

جایزه ادبیات روز پنجشنبه، جایزه صلح در ۷ اکتبر و جایزه علوم اقتصادی در ۱۰ اکتبر اعلام خواهد شد.

برندگان چه چیزی دریافت می‌کنند؟

برندگان جایزه نوبل یک دیپلم جایزه نوبل، یک مدال جایزه نوبل و یک سند حاوی جزئیات جایزه نوبل دریافت خواهند کرد که در سال جاری مبلغی معادل ۱۰ میلیون کرون سوئد یا حدود ۹۰۰ هزار دلار است.

برندگان سال گذشته چه کسانی بودند؟

نوبل پزشکی ۲۰۲۱، به "دیوید جولیوس" (David Julius) و "آردم پاتاپوتیان" (Ardem Patapoutian) اهدا شد. این دو نوبل پزشکی را به طور مشترک برای پژوهش در مورد کشف دسته‌ی جدیدی از گیرنده‌های دما و لامسه با استفاده از سلول‌های حساس، دریافت کردند. آردم پاتاپوتیان از سلول‌های حساس به فشار برای کشف گروه جدیدی از حسگر‌ها استفاده کرد که نسبت به تحریک مکانیکی پوست و اندام‌های داخلی واکنش نشان می‌دهند.

این کشفیات که برنده جایزه نوبل پزشکی ۲۰۲۱ شده‌اند، توضیح می‌دهند که گرما، سرما و لامسه چگونه می‌توانند سیگنال‌ها را در سیستم عصبی بدن ما برانگیزند. در این پژوهش، یک دی‌ان‌ای مکمل شناسایی شد که یک کانال یونی جدید موسوم به "TRPV ۱" را رمزگذاری می‌کند. نکته مهم این است که TRPV ۱ به واسطه دما فعال می‌شود.

در پی کشف TRPV ۱، جولیس و پاتاپوتیان به صورت مستقل به پیشرفت مهمی دست یافتند که امکان کشف یک گیرنده سرما موسوم به "TRPM ۸" را نیز فراهم کرد. چندین گیرنده دیگر نیز متعاقبا شناسایی شدند که اطلاعات حرارتی را به "سامانه حسی- پیکری" (Somatosensory system) منتقل می‌کنند.

نوبل فیزیک سال ۲۰۲۱ به "سوکورو مانابه" از آمریکا، "کلاوس هاسلمن" از آلمان و "جورجیو پاریسی" از ایتالیا اهدا شد. "سوکورو مانابه" و "کلاوس هاسلمن" به طور مشترک نوبل فیزیک ۲۰۲۱ را به پاس تلاش‌هایشان در زمینه مدل‌سازی فیزیکی آب‌وهوای زمین و پیش‌بینی قابل اطمینان گرمایش جهانی دریافت کردند. نیم دیگری از این جایزه به "جورجیا پاریسی" برای کشف اثر متقابل نابهنجاری و نوسانات در سیستم‌های فیزیکی در مقیاس اتمی تا سیاره‌ای رسید.

نوبل شیمی ۲۰۲۱ به دیوید مک میلان و بنجامین لیست به پاس تلاش‌هایشان برای توسعه ارگانوکاتالیز نامتقارن اهدا شد. ساختن مولکول‌ها یک هنر دشوار است. بنجامین لیست و دیوید مک میلان جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۱ را به دلیل توسعه یک ابزار دقیق جدید برای ساخت مولکول "ارگانوکاتالیز" (organocatalysis) دریافت کردند. این کار تاثیر زیادی در زمینه تحقیقات دارویی دارد. محققان مدت‌ها معتقد بودند که فقط دو نوع کاتالیزور وجود دارد: فلزات و آنزیم‌ها. بنجامین لیست و دیوید مک میلان نوع سوم آن یعنی "ارگانوکاتالیز نامتقارن" (asymmetric organocatalysis) را که بر مبنای مولکول‌های آلی کوچک ایجاد شده، توسعه دادند.