بنابر آمار در شرایط کنونی کشور ما ۸۴ درصد در دانههای روغنی و ۸۶ درصد در روغن وابسته است که با توجه به سرانه مصرف ۲۰ کیلویی روغن این موضوع در مقاطع نوسان نرخ ارز و افزایش قیمت جهانی چالش جدی ایجاد میکند.
علی رغم اجرای مصوبه الگوی کشت بعد از ۱۳ سال و سیاست خودکفایی کشت محصولات اساسی و محدودیت محصولات آب بر، در اردیبهشت تعرفه واردات روغن و دانههای روغنی صفر اعلام شد که این موضوع تهدید جدی برای تولید داخل محسوب میشود.
گرچه طی سالهای ۸۲ تا ۸۴ روند خودکفایی و تولید دانههای روغنی خوب بود، اما بعد آن اجرا نشد که مسئولان افزایش نرخ خرید تضمینی دانههای روغنی و پرداخت مشوقها را راهکار توسعه کشت مطرح میکنند.
آقای محمد قربانی معاون برنامه ریزی و اقتصادی گفت: با توجه به کاهش نرخ جهانی دانههای روغنی و روغن، این تصمیم با هدف حمایت از مصرف کننده داخل صورت گرفت چرا که در شرایط کنونی تولیدکنندگان سویا و کلزا محصول تولیدی با نرخ مصوب فروختند و زیانی متحمل نیستند.
به گفته قربانی، مصوبه حذف تعرفه واردات روغن و دانههای روغنی مربوط به امسال است، با آغاز برداشت کلزا از سال آینده تعرفه بازرگانی در جهت حمایت از تولید داخل افزایش مییابد.
آمارها نشان میدهد که ظرفیت صنعت روغن کشی ۵.۵ میلیون تن با افزایش اشتغال ۱۲ هزار نفر است که واردات روغن با تعرفه صفر این صنعت را تهدید میکند. در حالیکه با اصلاح نظام یارانه قرار بود حمایت از انتهای زنجیره باشد که متاسفانه اتخاذ سیاست تعرفه واردات صفر روغن و دانههای روغنی منجر به رانت و فساد میشود.
افزایش قیمت خرید تضمینی دانههای روغنی راهی برای توسعه کشت
آقای جبرئیل برادری رئیس جهاد کشاورزی تهران گفت: توسعه کشت محصولات اساسی از جمله دانههای روغنی مهمترین سیاست ما در جهاد کشاورزی استان محسوب میشود. براین اساس کلزا به عنوان یکی از مهمترین دانههای روغنی با اقلیم ما سازگاری دارد.
به گفته او، کلزا به لحاظ پایداری در تولید و افزایش ضریب خوداتکایی دانههای روغنی باید کشت شود که نقش عمدهای در تامین روغن دارد.
برادری میگوید: هدف اصلی از کشت دانههای روغنی همچون کلزا، سویا و نخل روغنی تامین روغن خوراکی مورد نیاز است که بواسطه آن ضریب خوداتکایی در سطح کشور باید افزایش یابد.
رئیس جهاد کشاورزی تهران گفت: تولید کلزا بدلیل سازگاری با شرایط کشور و همچنین بواسطه پروتئین زیاد و فیبر کم به عنوان علوفه با کیفیت در تغذیه دام مورد استفاده قرار میگیرد به طوریکه با رشد جمعیت و بهبود سطح تغذیه، تولید دانههای روغنی باید افزایش یابد.
بنابر گفته برادری، با توجه به اصلاح الگوی کشت، تولید دانههای روغنی کم آب متناسب با شرایط اقلیم باید در کشور توسعه یابد. اما افزایش تعرفه واردات روغن و دانههای روغنی در راستای حمایت از تولید داخل، افزایش قیمت خرید تضمینی به منظور مطلوبیت کشت و پرداخت مشوق به کشاورزان باید در دستور کار قرار گیرد.
بنابر آمار اعلامی، از ابتدای سال زراعی تاکنون به رغم محدودیت منابع آبی هزار هکتار کلزا کشت شده است که ۴۶ تا ۴۸ درصد روغن و ۳۶ تا ۳۸ درصد پروتئین دارد.
تامین ۸۰ درصد روغن مورد نیاز کشور از خارج
آقای عطااللّه هاشمی عضو شورای هماهنگی تشکلهای بخش کشاورزی گفت: هم اکنون ۸۰ درصد روغن مورد نیاز کشور از خارج تامین میشود، لذا برای حمایت از کشاورزان باید تعرفه گذاشته شود.
به گفته او، تامین کالاهای اساسی از جمله اولویتهای هر دولت است، هر چند در خصوص دانههای روغنی امکان تامین ۱۰۰ درصدی نداریم.
هاشمی میگوید: در شورای قیمت گذاری تعرفه به ازای واردات روغن و دانههای روغنی در جهت حمایت از تولید داخل باید گذاشته شود تا جلوی واردات بی رویه گرفته شود.
عضو شورای هماهنگی تشکلهای بخش کشاورزی گفت: بنابر مصوبه شورای قیمت گذاری واردات به افرادی داده خواهد شد که به میزان کشت اجازه واردات معادل آن را برای تامین بازار داخل دارند، در نهایت این امر منجر به توسعه کشت دانههای روغنی میشود.
بنابر گفته هاشمی، با توجه به تلاطم تولید دانههای روغنی به وزیر جهاد کشاورزی پیشنهاد کرده ایم که برای تولیدکنندگان دانههای روغنی باید مشوقهای خاص قائل شویم به طوریکه با افزایش سطح زیرکشت، راندمان بالا رود.
بزرگترین زیرساخت برای رسیدن به خوداتکایی دانههای روغنی، اجرای طرح الگوی کشت و کشت قراردادی است که بدین منظور تکلیف تولیدکننده، دولت و خریدار مشخص میشود.
حمایتهای یارانهای کشت کلزا کافی نیست
آقای قاسم پیشه ور رئیس نظام صنفی کشاورزی گفت: علی رغم افزایش قیمت کلزا نسبت به دیگر دانههای روغنی و سایر حمایتهای یارانه ای، اما رشد قیمت محصولات صیفی بیشتر بوده است که این موضوع موجب شده تا کشاورزان رغبت زیادی به کاشت کلزا نداشته باشند.
به گفته او، کشت دانه روغنی کلزا همانند گندم و جو نیست و بلافاصله بعد از برداشت بدلیل فسادپذیری باید وارد کارخانه شود و قابلیت نگهداری در انبار را ندارد.
پیشه ور میگوید: با توجه به نبود کمباین مخصوص کلزا، کشاورزان ناچار به استفاده از کمباین غلات هستند که ریزش زیادی دارد.
رئیس نظام صنفی کشاورزی گفت: هر هکتار کشت کلزا ۴۰۰ تا ۵۰۰ کیلو کود اوره نیاز دارد، درحالیکه برای گندم ۱۰۰ کیلو کافی است، در نتیجه افزایش هزینههای تولید، ضرورت کشت محصول قبل از سرما و نبود کمباین مخصوص برداشت موجب شده تا کشاورز رغبتی نداشته باشد.
به گفته او، گرانی نهادههای دامی طی سالهای اخیر کشاورزان را به کشت گندم و جو و استفاده از پسماند اینمحصولات به عنوان خوراک دام سوق داد.
۱۰ سالی است که بدنبال افزایش سطح زیرکشت دانههای روغنی و خودکفایی هستیم، درحالیکه تاکنون ۸ درصد محقق شده است. حال وزارت جهاد پس از حدود نیم قرن با اجرای الگوی کشت به عنوان حل چالش بخش کشاورزی و اجرای کشت قراردادی بدنبال توسعه کشت دانههای روغنی و خوداتکایی است.