تورم خوراکی‌ها بیشترین فشار را به کدام دهک وارد می‌کند؟

نرخ تورم ماهانه در شهریور ماه امسال ۲.۲ درصد برآورد شده که نسبت به مرداد ماه ۰.۲ درصد افزایش داشته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد تورم ماهانه در دو ماه اخیر نسبت ماه‌های قبل‌تر کاهش محسوسی داشته، به گونه‌ای که نرخ تورم از بالالای ۱۲ درصد در خرداد ماه به اعداد فعلی رسیده است. در ماه‌های ابتدایی سال دولت با حذف ارز ترجیحی و اصلاح قیمت کالا‌های اساسی تحت عنوان جراحی اقتصادی باعث جهش قیمت‌ها الخصوص قیمت اقلام خوراکی در کشور شد، هر زمان که تورم ناشی از افزایش هزینه‌های تولید و از سمت عرضه باشد، در اقتصاد کلان به تورم فشار هزینه مشهور است. چنانچه عوامل دیگر به این تورم دامن نزند، طی دو یا سه ماه اثر آن تخلیه خواهد شد که ظاهرا این اتفاق در وضعیت کنونی تا حدودی رخ داده و اثر تورمی سیاست دولت تخلیه شده است.

در بین دهک‌های درآمدی بیشترین تورم ماهانه به ثبت رسیده به دهک‌های دوم تا ششم تعلق دارد، تورم در این پنج دهک ۲.۲ درصد براورد شده است. پایین‌ترین تورم به ثبت رسیده در میان دهک‌ها نیز به دهک دهم با تورم ۱.۸ درصدی تعلق دارد، به بیان ساده‌تر کمترین تورم رقم خورده در ماه پایانی تابستان در ثروتمندترین دهک جامعه رقم خورده است. به طور کلی می‌توان گفت که اقلام خوراکی و اقلام غیر خوراکی اثر یکسانی در تورم شهریور ماه نداشته اند، به عبارت دیگر اقلام غیر خوراکی از تورم ۲.۲ درصدی شهریور سهم بیشتری نسبت به اقلام خوراکی داشته است. البته این موضوع به معنی تورم کمتر اقلام خوراکی نسبت به تورم غیر خوراکی نیست، به این علت که سهم اقلام خوراکی تقریبا یک سوم غیر خوراکی‌ها و خدمات در سبد مصرفی خانوار است، به طبع کمتر هم تورم کل را تحت تاثر قرار می‌دهد. همچنین آمار‌ها نشان می‌دهد تورم خوراکی‌ها هرچه که به دهک‌های فقیر‌تر نزدیک می‌شویم، اثر گذاری بالاتری داشته، به عبارت دیگر علت اصلی تورم دهک‌های فقیر کالا‌های خوراکی بوده در حالی که برای دهک‌های ثروتمند‌تر این چنین نیست. در این گزارش به بررسی سهم اقلام خوراکی و غیر خوراکی در تورم دهک‌ها در شهریور ماه پرداخته شده است.

سهم خوراکی‌ها در تورم
سهم اقلام خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در محاسبه تورم کل در ایران ۲۷.۴ درصد است، به بیان ساده در محاسبه تورم تنها یک چهارم آن متأثر از افزایش و تغییرات قیمت اقلام خوراکی است. همانگونه که در سطور بالاتر نیز گفته شد تورم ماهانه کل در شهریور ماه ۲.۲ درصد بوده، بررسی‌ها نشان می‌دهد از این رقم ۰.۹ واحد به تعلق به تورم خوراکی‌ها بوده است. به عنوان مثال چنانچه در شهریور ماه اقلام خوراکی هیچ افرایش قیمتی را تجربه نمی‌کردند، تورم ماهانه شهریور ۱.۳ درصد به ثبت می‌رسید. در میان دهک‌ها بیشترین سهم خوراکی‌ها در تورم دهک اول رخ داده است، تورم این دهک که فقیر‌ترین گروه جامعه محسوب می‌شود در شهریور ماه ۲.۱ درصد به ثبت رسیده، از این تورم ۱.۲ واحد متأثر ار تورم خوراکی‌ها بوده و مابقی آن در اثر اقلام غیر خوراکی و خدمات بوده است. این در حالیست که از تورم ۱.۸ درصدی که برای دهک دهم یا همان ثروتمند‌ترین دهک در شهریور به ثبت رسیده تنها حدود نیم درصد متأثر از اقلام خوراکی بوده است.

اثر گذاری بالاتر خوراکی‌ها بر اقشار کم درآمد
محاسبه تورم هر دهک با توجه به اینکه چه کالا‌هایی مصرف می‌کند، متفاوت است. به عنوان مثال قیمت هواپیما در تورم دهک‌های فقیر جامعه اثر گذاری ناچیزی دارد چراکه بلیط هواپیما جز سبد تقاضای اقشار فقیر نیست. بر این اساس هرچه به دهک‌های فقیر‌تر نزدیک می‌شود کالا‌هایی که در اقتصاد اصطلاحا از آن‌ها به عنوان کالای لوکس یاد می‌شود سهم کمتر در تورم اقشار کم درامد دارد.

همانگونه که در سطور بالاتر نیز گفته شد، وزن اقلام خوراکی در محاسبه تورم کل کشور ۲۷ درصد بوده و مابقی به اقلام غیر خوراکی و خدمات تعالق دارد. این در حالیست که این وزن برای دهک اول بالغ بر ۴۳ درصد و برای دهک دهم تنها ۱۷ درصد است. به طور کلی هرچه درآمد افراد جامعه کمتر باشد، سهم خوراکی‌ها در سبد مصرفی شان بالاتر بوده چراکه در این وضعیت آن‌ها مجورند نسبت بیشتری از درآمد خود را به خرید مواد غذایی اختصاص دهند. یقینا رقمی یک خانواده پول دار برای مواد غذایی اش صرف می‌کند خیلی بیش از رقمی است که یک خانواده فقیر هزینه می‌کند، اما نسبتی که یک خانواده پول دار از کل درآمد به خوراکی‌ها اختصاص می‌دهد شاید به ۱۰ درصد هم نرسد در صورتی که دهک‌های پایینی درصد بالاتری را اختصاص می‌دهند.

سهم اقلام غیر خوراکی و خدمات
در محاسبه تورم سهم کالا‌های غیر خوراکی و خدمات ۷۲.۲ درصد است که نشان می‌دهد اقلام غیر خوراکی و خدمات تاثیر بیشتری نسبت به خوراکی‌ها در تعیین تورم دارند. در میان دهک‌ها بیشترین اثر گذاری کالا‌های غیر خوراکی در دهک دهم رخ داده است. تورم دهک دهم که ثروتمند‌ترین دهک جامعه محسوب می‌شود در شهریور ماه ۱.۸ درصد به ثبت رسیده که از این نرخ ۱.۲ واحد از سمت اقلام غیر خوراکی و خدمات بوده است. این موضوع به این معنی نیست قیمت خوراکی‌های مصرفی این دهک افزایش قیمت کمتری نسبت به سایر دهک‌ها داشته، بلکه به دلیل سهم کم خوراکی‌ها در سبد تقاضا دهک دهم، اثر آن کمتر دیده می‌شود. به طور کلی می‌توان گفت در تورم شهریور ماه هرچه از سمت دهک‌های بالایی به سمت دهک‌ها کم درآمد حرکت کرده ایم شاهد تورم سهم بیشتر خوراکی‌ها در تورم‌های به ثبت رسیده بودیم.