افزایش نرخ بهره بانکی و تاثبر منفی بر بازار سرمایه

کاهش نرخ بهره بین بانکی با برنامه کنترل و مهار رشد پایه پولی توسط بانک مرکزی سازگاری ندارد، اظهار کرد: بنابراین بانک مرکزی یا باید با تزریق جدید به بازار بین بانکی اجازه دهد رشد پایه پولی بالا برود یا اینکه سیاست‌های کلان‌تری را دنبال کند. بانک مرکزی که نباید به نوسانات جزئی در بازار سهام توجه کند بلکه آنچه مهم است این است که وظیفه اصلی بانک مرکزی کنترل نرخ تورم و پایه پولی است.

اگر بانک مرکزی نرخ سود سپرده‌های بانکی را افزایش دهد، تعمداً رشد اقتصادی را کند کرده است. این کار تاثیر شدیدی بر بازار بورس و سهام دارد، چراکه کاهش رشد اقتصادی منجر به کاهش رشد سودآوری و درنتیجه قیمت‌های پایین‌تر سهام می‌شود. از طرفی افزایش نرخ بهره باعث می‌شود سرمایه‌داران، دارایی‌های خود را به بانک منتقل کنند تا از این طریق سود بیشتری دریافت کنند و این باعث کاهش نقدینگی در بورس و رکود بازار سهام می‌شود.

اگر بانک مرکزی به شکل مستمر نرخ سود سپرده‌های بانکی را کاهش دهد، تعمداً به دنبال سرعت بخشیدن به رشد اقتصادی است. چراکه با این کار نقدینگی را از بانک‌ها به سمت بازار‌هایی نظیر بازار بورس هدایت می‌کند. در این زمان، ممکن است شما بخواهید که پرتفوی‌تان را برای سرمایه گذاری در شرکت‌هایی تغییر دهید که مستقیماً از رشد اقتصادی سود خواهند برد.

در چنین شرایطی طلا و مسکن بهترین گزینه برای سرمایه گذاری هستند

تاثیر نرخ بهره بانکی بر بورس زمانی که بازار با رونق همراه است، انتظار می‌رود تورم اندکی افزایش پیدا کند؛ بنابراین در شرایط تورمی بهترین گزینه‌ها برای سرمایه گذاری بازار طلا و مسکن است. خوشبختانه امکان سرمایه گذاری در این بازار‌ها با سرمایه اندک نیز امکان‌پذیر است. برای سرمایه گذاری در بازار سکه طلا، قرارداد‌های آتی سکه در بازار بورس گزینه مناسبی است؛ اما ورود به این بازار نیاز به دانش کافی دارد که لازم است قبلاً آن را بیاموزید. همین‌طور برای سرمایه گذاری در بازار مسکن نیز می‌توانید شرکت‌های بسیاری را در بورس پیدا کنید که مستقیم یا غیرمستقیم با این بازار در ارتباط هستند و رونق بازار مسکن تاثیر مستقیم بر این شرکت‌ها می‌گذارد.

مهدی رضایتی مدیر عامل شرکت سبد گردان ثروت پویا بیان کرد: افزایش نرخ بهره به دلیل این که ریسکی ندارد و بازده آن در شرایط رکودی مناسب است، باعث شده است تا سرمایه‌ها از بازار سهام فرار کنند.

این کارشناس بازار سرمایه بیان کرد: بخشی از نگرانی به تجربه سال‌های ۹۶ که سطح تورم پایین با نرخ بهره بالا بود باز می‌گردد و این ذهنیت منفی را در بین فعالان بازار مبنی بر ایجاد تورم ایجاد کرده است. در حالی که در بازار‌های رقیب، افزایش نرخ بهره، جذابیت را در بازار سرمایه کمتر می‌کند.

رضایتی تاکید کرد: جهش در نرخ بهره بانکی اثر واقعی دارد و در بازار سرمایه اثر روانی منفی را برای فعالان ایجاد می‌کند، افزون بر آن به رغم ناکارآمدی‌های حوزه اقتصاد در خصوص این که افزایش نرخ بهره بتواند اثرات مثبت اقتصادی و کنترل تورم را به همراه داشته باشد، نیز تردید وجود دارد.

مدیر عامل شرکت سبد گردان ثروت پویا در پایان تاکید کرد: یک نگرانی نسبت به گذشته و این که سیاست‌های پولی به یک رکود عمیق در بازار منجر می‌شود وجود دارد که باید بانک مرکزی ضمن توجه بیشتر به سیاست‌های پولی به آن پایان دهد.

در مفاهیم بازار‌های مالی، افزایش نرخ بهره بانکی رابطه معکوسی با رشد بازار سرمایه دارد، زیرا افزایش نرخ بهره منجر به افزایش هزینه فرصت، کاهش ارزندگی سهام به دلیل فزونی نرخ تنزیل و همچنین کاهش انگیزه سفته­‌بازی در بازار‌های مالی می‌شود.

بانک‌ها به دلایل مختلف که اثرگذار بر عرضه و تقاضای پول است، تغییر نرخ سود تسهیلات یا سود سپرده‌ها ممکن است به‌صورت کوتاه‌مدت دچار کمبود نقدینگی یا مازاد آن شوند. با کمبود نقدینگی، برخی بانک­‌های متقاضی پول وام‌گیرنده می‌شوند و از منابع مازاد نقدینگی سایر بانک‌های دیگر استفاده می‌کنند. این نوع تبادلات بین بانکی معمولاً خیلی کوتاه‌مدت و در بیشتر مواقع به‌صورت یک شبه برای تسویه مطالبات بانک مرکزی است و اغلب روز بعد تسویه می‌گردد.

حال با نگاهی بر تعاریف فوق درمی یابیم که نرخ بهره بین بانکی متفاوت از نرخ بهره بانکی مرسوم است. از این رو نمی‌توان رابطه مستقیمی بین آن و بازدهی شاخص کل تعمیم داد. از سوی دیگر با اعلام بانک مرکزی، نرخ بهره بین بانکی به ۲۱.۳۱ درصد رسید و به روند رکوردشکنی خود در دو ساله اخیر ادامه داد. مطابق اعلام بانک مرکزی، نرخ بهره بین بانکی در ۳۰ تیر ۱۴۰۱ با ثبت رقم ۲۱.۳۱‍ درصد، رشدی ۰.۱۷ واحد درصدی را نسبت به هفته گذشته ثبت کرد.

نرخ بهره بین بانکی یکی از ابزار‌های مهم برای کنترل تورم است و افزایش آن می‌تواند اثر مثبتی در کاهش نرخ تورم داشته باشد.

محمدابراهیم سماوی، تحلیلگر بازار سرمایه گفته است: آمار‌های جدید بانک مرکزی نشان می‌دهد که نرخ بهره بین بانکی به ۲۱٫۳ و آمار تورم نقطه‌ای به ۵۴ درصد رسید.

وی ادامه داد: نرخ بهره بین بانکی مستقیم بر بازار سرمایه اثرگذار نیست. نرخ بهره بین بانکی، یک نرخ شبانه‌ای است که بانک‌ها به یکدیگر قرض می‌دهد و به نوعی نرخ استقراض بین بانکی است که تسویه می‌شود.

این کارشناس بازار سرمایه تشریح کرد: نرخ بهره و سود سپرده‌هایی که ما می‌شناسیم و تاثیر مستقیم بر بازار سرمایه دارد با این نرخ فرق دارد. اما این نرخ بی‌معنی نیست و افزایش این نرخ نشان می‌دهد بانک‌ها در جذب نقدینگی موفق نبوده‌اند و در بازار سرمایه نیز حجم معاملات نشان می‌دهد که این نقدینگی جذب بازار نشده است.

سماوی در ادامه گفت: با وجود این مسائل می‌توانیم انتظار رشد در بازار‌های موازی داشته باشیم. افزایش حجم معاملات نیز این موضوع را نشان می‌دهد. حتی ممکن است به سهامداران این سیگنال داه شود که افزایش نرخ بهر بین بانکی و بی توجهی دولتمردان و مسئولان بانک مرکزی نشان دهنده سیاست‌های انقباظی در آینده خواهد بود.

یک استاد دانشگاه گفت: تاثیر افزایش نرخ بهره بین بانکی در حد یکی دو درصد بر بازار سرمایه قابل ملاحظه نیست ضمن اینکه به سایر نرخ‌های بهره به ویژه نرخ‌های بهره بانکی نیز سرایت پیدا نکرده است.

کامران ندری؛ استاد اقتصاد با بیان اینکه وضعیتی که در شاخص بورس شاهد بودیم ریزش یا افت شدید تلقی نمی‌شود و دلیلی نمی‌بینم که نوسانات بازار سرمایه را به نرخ بهره بازار بین بانکی نسبت دهیم چرا که افزایش قابل ملاحظه‌ای نبوده است؛ اظهارکرد: می‌توان گفت نوساناتی در بازار سرمایه داریم که آن هم تا حدودی طبیعی است. ممکن است برحسب تصادف در چند روز گذشته تعداد روز‌هایی که بازار قرمز بوده از سبزپوشی بازار بیشتر بوده باشد.

تحلیلگر مسائل پولی و بانکی درباره نوسانات بازار بورس و بازار سرمایه تاکید کرد: تصور نمی‌کنم عامل قرمزپوشی بازار در چندوقت گذشته افزایش نرخ بهره بین بانکی باشد چرا که عامل قابل ملاحظه‌ای نیست.

نکته مهم دیگر اینکه بانک مرکزی جلوی سرایت و انتقال افزایش نرخ بهره بین بانکی به نظام بانکی را گرفته است یعنی به بانک‌ها اجازه داده نشده است که به این دلیل، نرخ بهره سپرده یا تسهیلات را تغییر دهند؛ بنابراین نمی‌توان این مورد را از دلایل افت بورس دانست. عوامل دیگر به مراتب می‌تواند در نوسانات بازار سرمایه اعم از اخبار منفی موثرتر باشد، اما گویا افرادی که می‌خواهند توجیحی برای منفی شدن بازار ذکر کنند عامل نرخ بهره بین بانکی را پررنگ می‌بینند.