تعریف تعرفه‌های تجاری جدید با معاهده شانگ‌های

با توجه به اینکه تعرفه‌های تجاری میان کشور‌های پیمان شانگ‌های به حداقل ممکن می‌رسد، ارتباط با این کشور‌ها می‌تواند بسیار مفید باشد؛ باید برای هر کدام از کشور‌های همسایه و عضو پیمان شانگ‌های کارگروهی جداگانه در نظر بگیریم تا به مشکلات بین دو کشور رسیدگی کنند و به سرعت پیمان‌های دوجانبه پولی با این کشور‌ها شکل بگیرد.

بروز بحران مالی در سال ۲۰۰۷ در سطح جهان، باعث گرایش کشور‌های مختلف به رویکرد جدیدی در ساختار تجارت بین‌المللی شد. کشور‌هایی که قبلاً از پول‌های رایج مانند دلار و یورو در مبادلات خود استفاده می‌کردند، روش جدیدی را برگزیدند که به «پیمان پولی دوجانبه» معروف شده است.

تاکنون ۴۷ "پیمان پولی دوجانبه" بین کشور‌های مختلف امضا شده است. در این رویکرد جدید، تجارت با استفاده از پول‌های محلی انجام می‌شود. یعنی به جای استفاده از یک پول واسط مانند دلار و یورو، از پول کشور‌های مبدأ و مقصد تجارت استفاده می‌شود و دیگر دلار واسط تجاری نیست.

وابستگی نظام پرداخت‌ها در تجارت فرامرزی ایران و استفاده از ارز‌های جهان روا همچون دلار، منجر به آسیب‌پذیری فزاینده اقتصاد ایران در مقابل تحریم‌های اقتصادی شده است. ایالات‌متحده آمریکا با آگاهی از این امر، مبادرت به وضع تحریم‌های مالی نموده که موجب اختلال شدید در انجام تبادلات مالی بین‌المللی ایران شده است. در راستای کاهش آثار تحریم‌های مالی، پیمان‌های پولی دو جانبه می‌توانند با حذف استفاده از ارز‌های ثالث، چرخه پرداخت‌ها در تجارت فرامرزی بین کشور‌ها را تسهیل کنند.

این پیمان‌ها با تکیه بر تفکیک بین کارکرد‌های پول، صرفاً از ارز‌های جهان روا به عنوان مبنای حسابداری در پیمان‌های پولی بهره می‌برند و پرداخت‌ها را به ارز‌های ملی انجام می‌دهند. انعقاد و اجرای این پیمان‌ها به صورت مطلوب منتج به تقویت جایگاه پول ملی در مناسبات اقتصادی بین‌المللی و کاهش آثار سوء تحریم‌های اقتصادی خواهد شد. البته پیمان‌های مزبور دارای ملاحظات اقتصادی و اجرایی هستند که در صورت عدم رعایت، منتهی به تضعیف صنایع داخلی و کاهش ارزش دارایی‌های ارزی بانک مرکزی خواهد شد.

احمد لواسانی، رئیس سابق کانون صرافان در رابطه با مزایای عضویت در پیمان شانگ‌های گفت: ایران در میان کشور‌هایی است که بیشترین تعداد همسایه را دارد. همچنین به آب‌های آزاد متصل است و مسیر شمال‌جنوب و شرق به غرب ما نیز از بهترین مسیر‌های صادراتی است؛ بنابراین اگر بتوانیم نقش واسطه‌گری کشور خودمان را در صادرات به جایگاه اصلی خود برگردانیم. این اقدام مزیت‌های بسیار زیادی را برای کشورمان دارد.

وی با اشاره به اینکه کشور‌های عضو پیمان شانگ‌های جزو کشور‌هایی هستند که بیش‌ترین جمعیت را دارند، ادامه داد: با توجه به اینکه تعرفه‌های تجاری میان این کشور‌ها به حداقل ممکن می‌رسد، ارتباط با این کشور‌ها می‌تواند بسیار مفید باشد. کشور‌هایی مثل هند، چین و روسیه عضو این پیمان هستند که از مهم‌ترین کشور‌های تجاری در دنیا به شمار می‌آیند. تمهیدات و تسهیلاتی که پیمان شانگ‌های در میان کشور‌های عضو این پیمان دارد بسیار ارزشمند است و ایران می‌تواند با بهره بردن از ظرفیت کشور‌های همسایه و عضو پیمان وارد عرصه اقتصاد جهانی شود.

لواسانی با تاکید بر اینکه اطلاع رسانی در رابطه با ظرفیت‌های این پیمان برای فعالان اقتصادی بسیار مهم است، افزود: هنوز به طور کامل اطلاعاتی که پیرامون این مسئله باید منتقل شود برای فعالین اقتصادی ما بیان نشده است. صدا و سیما و نهاد‌های اقتصادی باید برنامه ویژه‌ای برای بیان مقررات و فرصت‌هایی که این پیمان در اختیار آن‌ها می‌گذارد، داشته باشند. در این صورت تولید‌کنندگان و فعالان اقتصادی برای ورود به بازار و استفاده از این فرصت برنامه ریزی می‌کنند که در نتیجه موجب افزایش اشتغال، رشد اقتصادی، افزایش تولید و صادرات می‌شود.

پیمان‌های پولی دریچه‌ای برای تسهیل روابط

رئیس سابق کانون صرافان در مورد پیمان‌های دوجانبه پولی تصریح کرد: در سال ۹۷ تعداد اتباع کشور عراق که وارد ایران شدند چندین برابر ایرانی‌هایی بود که به عراق سفر کردند. حدود سه میلیون ایرانی وارد عراق شدند در حالیکه ۵ میلیون عراقی به ایران سفر کردند. در این صورت اگر پیمان‌های پولی با چنین کشور‌هایی داشته باشیم و سامانه‌های دو طرفه‌ای طراحی شود که مردم دو کشور بتوانند در کشور مقابل حساب بانکی داشته باشند. مسافران بین دو کشور به راحتی می‌توانند ارز خود را در کشور مقابل تبدیل و از آن استفاده کنند.

وی افزود: همانطور که مشاهده کردیم امسال در تامین ارز زائران اربعین هیچ مشکلی نداشتیم و ارز مورد نیاز زائران اربعین با مراجعه به نزدیک‌ترین شعبه صرافی و بانک تامین شد. تحریم هیچ تاثیری بر این مسئله نداشت بلکه با اقداماتی که بانک‌مرکزی انجام داد این امکان به وجود آمد. تصمیماتی که بانک‌مرکزی در این مورد گرفت بسیار هوشمندانه و کارشناسانه و با اطلاع کامل از بازار بود. علی‌رغم اینکه خروج زائران امسال بدون گذرنامه هم صورت گرفت و تعداد زائرانی که به سفر اربعین رفتند نسبت به سال‌های گذشته بسیار افزایش یافته بود، اما هیچ مشکلی در تامین ارز نداشتیم.

لواسانی با تاکید بر اینکه قرارداد‌های دو طرفه پولی واردات و صادرات را تسهیل می‌کند، ادامه داد: بنابراین قرارداد‌های دو طرفه تاثیر بسزایی در مدیریت ارز در کشور دارد و مدیریت بازار ارز را بسیار تسهیل می‌کند. در این صورت دیگر نیازی به ارز واسطه نیست و حتی تحریم در آن اثری ندارد.

وی در مورد روابط با ترکیه گفت: با توجه به اینکه مراودات بسیاری با ترکیه چه از نظر گردشگری و چه از نظر تجاری وجود دارد باید اقدامات مشابهی را انجام دهیم. این امر تنها با پیگیری و همکاری تمام بخش‌های مرتبط با این مسئله در دو کشور امکان پذیر است.

رئیس سابق کانون صرافان همچنین در رابطه با افغانستان با اشاره به مشکلاتی که وجود دارد، ادامه داد: با اینکه چندین میلیون اتباع افغانی در کشور وجود دارد و این افراد نیاز زیادی به انتقال پول به افغانستان دارند، مشکلات آن‌ها برطرف نشده است. می‌توان تسهیلاتی را برای این افراد در نظر گرفت تا مشکلاتی که با آن‌ها مواجه هستند را کاهش داد.

وی با اشاره به مراودات اقتصادی بسیاری که کشور ایران با پاکستان دارد، افزود: از طرق رسمی و غیررسمی ارزش این مراودات به چندین میلیارد دلار می‌رسد در حالیکه روپیه پاکستان در حوزه بانکی و صرافی ما نقشی ندارد. باید امکانی را برای اینگونه کشور‌ها در نظر بگیریم تا بدون مواجهه با تحریم با کشورمان در ارتباط باشند.

لواسانی تاکید کرد که این موارد با تمام کشور‌های همسایه وجود دارد و در ادامه گفت: در برخی از آن‌ها هم فرصت‌های بسیار خوبی برای اقتصاد کشورمان وجود دارد و بسیاری از تحریم‌ها را بی اثر می‌کند. با توجه به اینکه جام‌جهانی امسال در قطر برگزار می‌شود و مسافرانی بین دو کشور در رفت‌و‌آمد هستند می‌توانیم با قرارداد‌های دوجانبه استفاده از دلار و یورو را به حداقل برسانیم.


وی در پایان با تاکید فراوان بر این مسئله که باید برای هر کدام از کشور‌های همسایه و عضو پیمان شانگ‌های کارگروهی جداگانه در نظر بگیریم تا به مشکلات بین دو کشور رسیدگی کنند، اظهار کرد: مبادله با پول ملی و محلی اقدامی است که در دنیا بسیاری از کشور‌ها به دنبال آن هستند. کشور‌های عضو بریکس و شانگ‌های هم از این دسته کشور‌ها هستند که اقدامات زیادی را هم در این حوزه انجام داده‌اند. کشور ما نیز با استفاده از این ظرفیت می‌تواند هزینه مبادلات را کاهش دهد تا با افزایش صادرات و مراوردات اقتصادی با کشور‌های همسایه و عضو پیمان شانگ‌های شاهد اتفاقات خوبی در اقتصاد کشور باشیم.

کارگروه ویژه بررسی پیمان دوجانبه ارزی در بانک مرکزی تشکیل شد

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در خصوص به کارگیری ارز‌های محلی در تجارت با کشور‌های طرف عمده تجاری ایران توجه ویژه داشته و ضمن مکاتبه با مراجع ذیصلاح، کارگروهی نیز در این زمینه تشکیل داده است.

«فرصت‌های زیادی در این حوزه (انعقاد پیمان ارزی با طرف‌های تجاری) بدست می‌آید که به راحتی از دست می‌رود و منجر به فرصت سوزی‌های بزرگ اقتصادی می‌شود.» در پاسخ به این اظهار نظر باید یادآور شد، موضوع بکارگیری ارز‌های ملی (محلی) در تجارت با کشور‌های طرف عمده تجاری ایران از سال ۱۳۹۰ به کرات در بخش ارزی بانک مرکزی مورد بررسی کارشناسی قرار گرفته و مکاتبات متعددی با سازمانهایی، چون وزارت اقتصاد، وزارت امور خارجه و شورایعالی امنیت ملی انجام شده است. در این رابطه کارگروهی در بانک مرکزی تشکیل و طرح اولیه‌ای در این خصوص تنظیم گردید. همچنین مقررات ارزی مورد نیاز نیز در این رابطه تدوین و به سیستم بانکی کشور ابلاغ گردید.

منافع استفاده از ارز‌های محلی در تجارت ایران با سایر کشور‌ها و حذف دلار و یورو به عنوان ارز واسط از مبادلات تجاری آنچنان واضح است که نیازی به ذکر آن نیست، همچنان که در فرایند تحولات بین المللی نیز ایجاد اتحادیه اروپا از جمله اقدامات مهم در جهت کاهش نقش دلار در تجارت بین‌المللی بود و به این ترتیب اتحادیه اروپا پس از تشکیل و ایجاد پول واحد اروپایی، مزیتی را که تا آن زمان منحصراً در اختیار دلار بود از میان برد.