کاوشگر مریخی اینسایت به مرگ خود نزدیک شد

افزایش غلظت گرد و غبار ناشی از طوفان‌های مریخی بر روی صفحات خورشیدی کاوشگر اینسایت، تولید انرژی این فضاپیما همچنان رو به کاهش است و تیم ناسا اقداماتی را انجام داده‌اند تا دستکم تا آنجا که ممکن است با انرژی باقی مانده کار این کاوشگر را ادامه دهد. با این وجود انتظار می‌رود که عمر این کاوشگر طی چند هفته آینده به پایان برسد.

با این وجود تیم عملیاتی ۲۵ تا ۳۰ نفره این ماموریت که یک گروه کوچک در مقایسه با سایر مأموریت‌های مریخ هستند، حداکثر تلاش خود را می‌کنند تا از اینسایت بهره ببرند. علاوه بر این، آن‌ها اقداماتی را برای پایان دادن به این ماموریت آغاز کرده‌اند.

در ادامه نگاهی اجمالی به آنچه در حال وقوع است می‌اندازیم.

مهمترین گام نهایی ماموریت اینسایت ذخیره سازی داده‌های این کاوشگر و در دسترس قرار دادن آن برای استفاده‌ی محققان سراسر جهان است. داده‌های این فرودگر، جزئیاتی در مورد لایه‌های داخلی مریخ، هسته مایع آن، بقایای متغیر شگفت انگیز زیر سطح میدان مغناطیسی عمدتاً منقرض شده این سیاره، آب و هوا در این قسمت از مریخ و مقادیر زیادی فعالیت لرزه‌ای ارائه می‌دهند.

لرزه نگار اینسایت که توسط مرکز ملی d'Études Spatiales فرانسه (CNES) ساخته شده است، از زمان فرود آمدن فرودگر در نوامبر ۲۰۱۸، بیش از ۱۳۰۰ مریخ‌لرزه را شناسایی کرده که بزرگ‌ترین آن‌ها بزرگی برابر با ۵ داشته است. این ابزار حتی لرزه‌های ناشی از برخورد شهاب سنگ را نیز ثبت کرده است.

مشاهده چگونگی تغییر امواج لرزه‌ای ناشی از این مریخ‌لرزه‌ها در حین حرکت در سیاره، نگاهی اجمالی از درون مریخ فراهم می‌کند، و علاوه بر آن درک بهتری از نحوه شکل‌گیری تمام جهان‌های سنگی، از جمله زمین و ماه ارائه می‌دهد.

بروس بانردت (Bruce Banerdt) از آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا در جنوب کالیفرنیا و محقق اصلی این ماموریت، می‌گوید: در نهایت، ما می‌توانیم مریخ را به عنوان سیاره‌ای با لایه‌هایی با ضخامت‌ها و ترکیب‌های مختلف ببینیم. ما واقعاً شروع به استخراج جزئیات کرده‌ایم. این تنها یک معما نیست؛ بلکه در واقع یک سیاره زنده و در حال تنفس است.

داده‌های لرزه‌سنج به مجموعه‌ای دیگری از داده‌های لرزه‌ای فرازمینی، از مأموریت‌های آپولو و مأموریت‌های وایکینگ مریخ در سیستم داده‌های سیاره‌ای ناسا خواهند پیوست.

سو اسمرکار (Sue Smrekar) از آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا و معاون محقق اصلی اینسایت می‌گوید: این داده‌ها به یک بایگانی بین‌المللی که توسط مؤسسات تحقیقاتی برای لرزه‌شناسی اداره می‌شود، ارسال می‌شوند.

اسمرکار گفت که انتظار می‌رود این داده‌ها برای چندین دهه اکتشاف مورد استفاده قرار بگیرند.

در اوایل تابستان سال جاری، قدرت این کاوشگر به قدری کم بود که مسئولین این ماموریت تمام ابزار‌های علمی اینسایت را خاموش کردند تا تنها لرزه‌سنج آن را فعال نگه دارند. آن‌ها حتی سیستم حفاظت از خطا را خاموش کردند. سیستمی که در صورت تشخیص اینکه تولید برق کاوشگر به طور خطرناکی کم است، لرزه‌سنج را به طور خودکار خاموش می‌کند.

بانرت گفت: ما کمتر از ۲۰ درصد ظرفیت تولید اولیه را کاهش دادیم. این بدان معناست که ما نمی‌توانیم ابزار‌ها را به صورت شبانه روزی استفاده کنیم.

به تازگی، پس از اینکه یک طوفان گرد و غبار منطقه‌ای، بر گرد و غبار صفحات خورشیدی پوشیده از خاک فرودگر افزود، این تیم تصمیم گرفتند برای صرفه‌جویی در مصرف برق، لرزه‌سنج را به طور کلی خاموش کنند. اکنون که طوفان به پایان رسیده، لرزه‌سنج دوباره در حال جمع‌آوری داده‌ها است هرچند که انتظار می‌رود این کاوشگر تنها برای چند هفته دیگر قدرت کافی داشته باشد.

لیز بارت، که رهبری عملیات علمی و ابزار‌های این کاوشگر را بر عهده دارد، می‌گوید: از مجموعه حسگر‌های لرزه‌سنج، تنها حساس‌ترین آن‌ها هنوز کار می‌کند. او افزود: ما فعالیت آن را تا پایان ادامه می‌دهیم.

یکی از اعضای ساکت این تیم کاوشگر فورسایت (ForeSight) است. یک مدل مهندسی‌شده با اندازه‌ای مشابه اینسایت که در آزمایشگاه "ابزار در محل" مرکز پیشرانش جت ناسا قرار دارد. مهندسان از فورسایت برای تمرین نحوه قرار دادن ابزار‌های علمی روی سطح مریخ با بازوی رباتیک اینسایت استفاده می‌کردند.

فورسایت در جعبه قرار گرفته و به انبار منتقل می‌شود. بانرت می‌گوید: ما آن را با دقت بسته‌بندی خواهیم کرد. این یک ابزار عالی، یک همراه عالی برای ما در کل این ماموریت بود.

روی گلدن (Roy Gladden)، مدیر شبکه آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا می‌گوید، ناسا زمانی که اینسایت دو جلسه ارتباطی متوالی را با فضاپیمای در حال گردش در مدار مریخ از دست بدهد، ماموریت را پایان یافته اعلام خواهد کرد، اما این تنها در صورتی است که علت از دست رفتن ارتباط خود کاوشگر باشد.

هیچ اقدام قهرمانانه‌ای برای برقراری تماس مجدد با اینسایت وجود نخواهد داشت. اگرچه وقوع یک رویداد نجات‌دهنده ماموریت مثل وزیدن باد شدیدی که صفحات خورشیدی را تمیز کند، دور از ذهن نیست، اما رخ دادن آن بعید به نظر می‌رسد.

«پل بایرن»، دانشمند سیاره‌شناس نیز تصویری از کاوشگر اینسایت در توییتر خود به اشتراک گذاشته و توضیح داده است که این عکس احتمالا آخرین عکسی است که ماموریت اینسایت به خانه ارسال کرده است.