کاهش هزینه‌ها و کلاهبرداری‌ها با «چکاد»

زنجیره سیاست مهم و اصلی قانون جدید چک؛ به تازگی با حلقه آخر یعنی سامانه «چکاد» (چک امن دیجیتال) تکمیل شد؛ قانونی که پس از سال‌ها وقفه در نهایت با عزم جدی و اراده بانک مرکزی دولت سیزدهم در فروردین ۱۴۰۰ اجرایی شد تا یکی از تکه‌های پازل تسهیل‌گری خدمت رسانی به مردم باشد.

سامانه «چکاد» در حالی اخیرا با حضور رئیس کل بانک مرکزی و وزرای اقتصاد و صمت رونمایی شد که یکی از محور‌های اصلی عملکرد بانک مرکزی، هوشمندسازی فرایند‌های صدور و تأیید چک و رهایی از چک‌های برگشتی بود و توانست در این مدت نتیجه قابل توجهی در کاهش آمار چک‌های برگشتی به ثبت برساند.

به گفته مهران محرمیان؛ معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی، پیش از سال ۹۸ به طور میانگی روزانه ۱۰ نفر درخصوص جرایم مربوط به چک راهی زندان می‌شدند که با اجرای قانون جدید چک این تعداد در حال حاضر به ۱ نفر در هر دو روز کاهش پیدا کرده است.

همچنین براساس آخرین آمارها، در شهریورماه امسال بیش از ۶.۷ میلیون فقره چک مبادله شد که حدود ۹۲ درصد از این چک‌ها وصول شده است.

تاکنون چندین سامانه برای اجرای قانون جدید چک راه‌اندازی شده که چک الکترونیک (چکاد) نیز گام اخر آن بود. سامانه انتقال تصویر چک و پردازش الکترونیکی چک‌های کاغذی بین‌بانکی (چکاوک)، سامانه مبادلات الکترونیکی چک برگشتی و رفع سوء اثر (سما چک)، سامانه صدور یکپارچه الکترونیکی دسته چک (صیاد)، سامانه درخواست و چاپ دسته چک متمرکز، سامانه پیمایش چک (پیچک) و سامانه دریافت کد رهگیری چک‌های برگشتی برای مراجع قضایی و سامانه مسدودی حساب چک برگشتی (محچک) از جمله این سامانه‌هاست.

سید احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد و امور دارایی نیز اخیرا در مراسم رونمایی از سامانه «چکاد» با بیان اینکه اجرای این خدمت موجب کاهش هزینه مبادله و تسهیل فرآیند تولیدی می‌شود، اظهار کرد: وقتی در نظام اقتصادی، نااطمینانی‌ها کاهش یابد، فعال اقتصادی با خیال آسوده‌تری خرید و فروش را انجام می‌دهد.

وزیر اقتصاد همچنین با اشاره به مشکلاتی که در گذشته در حوزه چک وجود داشت، گفت: پیش از این هزینه‌های نکول و فرآیند طولانی قضایی، اطمینان فعالان اقتصادی نسبت به چک را کاهش داده بود.

به گفته خاندوزی، با این اقدام مبارک مشتریان شبکه بانکی با آسایش خاطر از این خدمات استفاده می‌کنند و این اقدام موجب رضایت مردم و مشتریان شبکه بانکی خواهد شد.

چک الکترونیکی چه مزایایی دارد؟

بانک مرکزی در یک سال اخیر علاوه بر تجهیز درگاه‌های بانکی شامل اینترنت بانک و موبایل بانک بانک‌ها، اپلیکیشن‌های پرداخت و همچنین زیرساخت پیامکی، با تجهیز بیش از ۸۵ درصد خودپرداز‌های شبکه بانکی به سامانه صیاد، امکان عملیات ثبت، تأیید، انتقال و استعلام چک از طریق خودپرداز‌ها را فراهم کرده است و حالا آخرین گام را اجرایی کرد.

براساس آنچه در قانون عنوان شده، چک الکترونیک همان چک کاغذی است و طبیعتا همه اقتضائات آن در سامانه چکاد منتقل شده، اما به شکل الکترونیکی است و دیگر کسی دسته چک فیزیکی ندارد تا چک بکشد! مهم‌ترین موردی که از دید مردم وجود دارد همین موضوع حذف فیزیک و کاغذ چک است.

الکترونیکی شدن چک مزایایی برای مردم به همراه خواهد داشت که مهم‌ترین آن بازگشت اعتبار به چک است چرا که می‌تواند در فعالیت‌های اقتصادی سهم بیشتری ایفا کند. از سوی دیگر، با اجرای سامانه «چکاد»، اختلاف آنچه روی برگ چک نوشته می‌شد با آنچه در سامانه ثبت می‌شد؛ از بین می‌رود و دیگر شاهد نگرانی افراد از اینکه چکی را بدون اینکه ثبت شده باشد تحویل بگیرند؛ نخواهیم بود.

به گفته علی صالح‌آبادی، رئیس کل بانک مرکزی، یکی از اهداف سامانه «چکاد» اعتباربخشی به چک است و پس از شروع به کار این سامانه دریافت‌کننده چک اعتماد بیشتری به چک می‌کند.

وی ادامه داد: پیش از این دریافت کننده چک باید برای وصول پول خود به دنبال صادرکننده آن می‌رفت، اما با این اقدام صادرکننده چک به دنبال وصول به موقع چک خود است تا از مشکلاتی که با برگشت خوردن چک برایش به وجود می‌آید، جلوگیری کند.

جلوگیری از کلاهبرداری‌ها یکی دیگر از مزایای مهم چک الکترونیکی است که سید احسان ارکانی عضو کمیسیون برنامه بودجه و محاسبات مجلس به آن اشاره کرده و می‌گوید: یکی از الزامات دولت الکترونیک، چک الکترونیک است؛ اجرایی شدن این موضوع تاثیر بسزایی در جلوگیری از کلاهبرداری‌ها دارد.

وی گفت: چک الکترونیک باعث سرعت بخشیدن به مبادلات می‌شود و اعتماد و اطمینان به مبادلات بانکی از این طریق را افزایش می‌دهد.

عضو کمیسیون برنامه بودجه و محاسبات مجلس اظهار کرد: انجام مبادلات بانکی از طریق چک الکترونیک باعث می‌شود تا دیگر شاهد صدور چک‌های بی محل و بدون موجودی نباشیم و شخص می‌تواند از پر بودن حساب صادرکننده چک اطمینان حاصل کند.

به گفته ارکانی، چک الکترونیک باعث کاهش هزینه‌ها هم برای صادرکننده چک و هم برای گیرنده و به طور کل برای بانک و مشتری می‌شود.

در همین باره، علی جدی؛ نماینده مردم شیروان در مجلس نیز به خبرنگار ایبِنا گفت: چک الکترونیک گامی مهم در مسیر غیرحضوری‌شدن خدمات بانکی و کاهش هزینه‌ها در این حوزه است.

وی ادامه داد: چک الکترونیک اقدامی بزرگ در مسیر تسهیل کار‌ها برای صاحب و گیرنده چک است و موجب تسریع در داد و ستد در این حوزه می‌شود.