فشار مشکلات بر پرستاران و وعده‌هایی که تمامی ندارد

وقتی کرونا بیش از دو سال زندگی مردم سراسر جهان را مختل کرد و جان‌های بسیاری را گرفت، قرار داشتن پرستاران در خط مقدم دفاع از سلامت مردم، بیشتر به چشم آمد؛ قشری که با فداکاری بیش از پیش خود، به عنوان عنصر مهمی از کادر درمان، به بهبود بیماران کمک کرده‌اند.

این قشر از جامعه درمانی، از سالیان گذشته با مشکلات زیادی مواجه بوده‌اند که یکی از مهمترین آن‌ها مربوط به تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری است. پرستاران حدود ۱۵ سال است به دنبال اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری هستند؛ قانونی که رؤسای جمهور مختلف وعده و دستور اجرای آن را دادند، اما هیچکدام فراتر از وعده نرفت. این قانون در سال ۹۵ و در چهارمین دوره نظام پرستاری بررسی و پس از آن قرار شد خدمات پرستاری وزن‌دهی و ارزش‌گذاری شود و به ازای هر خدمتی، تعرفه مشخصی لحاظ شود، اما با موافقت نکردن محمد میرزابیگی - نماینده وقت وزیر بهداشت - این پیش‌نویس تأیید نشد و به مرحله اجرا نرسید. با این حال برای اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری، پنج هزار میلیارد تومان در قانون بودجه سال ۱۴۰۱ تصویب شد.

مشکلات پرستاران از زبان نمایندگان مجلس
مشکلات پرستاران، بویژه بعد از هویدا شدن سختی کار آن‌ها و بلندتر شدن صدایشان در این دورانِ سخت، صدای برخی نمایندگان مجلس را هم درآورده است. سلمان اسحاقی، نماینده قائنات و زیرکوه در مجلس شورای اسلامی، در نشست علنی روز سه‌شنبه (۸ آذر) خطاب به دولت گفت که افزایش حقوق، تبدیل وضعیت نیرو‌های طرحی و پایان طرحی و قرارداد‌های ۸۹ روزه که در ایام کرونا برخی از آن‌ها شهید شدند، باید در دستور کار دولت قرار بگیرد.

شیوا قاسمی‌پور، نماینده مردم مریوان و سروآباد در مجلس نیز در جلسه علنی چهارشنبه (۹ آذر) گفته بود لازم است نسبت به تبدیل وضعیت پرستاران فاقد سهمیه، استخدام‌ها و پرداخت معوقات از سوی وزارت بهداشت توجه شود و «به داد سنگربانانی رسیده شود که درد‌های خود را مخفی می‌کنند.»

همچنین جواد نیک‌بین نماینده مردم کاشمر، خلیل‌آباد، بردسکن و کوهسرخ در جلسه علنی سه‌شنبه گفت که دولت بعد از ۱۵ سال مبالغ ناچیزی برای اجرای تعرفه‌گذاری پرستاران به حساب آن‌ها واریز کرد که خجالت‌آور بود و وقتی فیش یکی از کارکنان اورژانس را دیدم تنها ۳۰۰ هزار تومان واریز شده بود. پیش‌تر، این مبلغ تحت عنوان کارانه برای آن‌ها واریز می‌شد که آن را حذف کرده‌اند و روی آن اسم تعرفه‌گذاری گذاشته‌اند. درد امروز پرستاران صرفا فقر نیست بلکه اعتراض آن‌ها به فرق و تبعیض است که چرا مریدان، مدیر می‌شوند و شایسته‌سالاری اجرا نمی‌شود.

محمدعلی محسنی بندپی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس نیز دوازدهم شهریور درباره کمبود پرستار و پزشک در کشور به خبرگزاری خانه ملت گفته بود خروج سرمایه‌های اجتماعی تحصیلکرده از کشور و مهاجرت آن‌ها به کشور‌های اروپایی و آمریکایی، حتی کشور‌های همسایه مانند امارات، عمان و قطر، تهدیدی برای کشور ما محسوب می‌شود.

مطالبات جامعه پرستاری
محمد شریفی مقدم - دبیرکل خانه پرستار کشور - در گفتگو با «اکوایران» عمده مطالبات جامعه پرستاری کشور را تشریح کرده است.

او درباره تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری، می‌گوید که این یک مطالبه قانونی است و در سال ۸۶ در مجلس مصوب شد، اما با وجود دستور رؤسای جمهور و سران سه قوه برای اجرای آن، هنوز اجرایی نشده است. در آستانه روز پرستار پس از آنکه تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری اجرایی نشد، مبلغ علی‌الحسابی را به جامعه پرستاری پرداخت کردند که این اقشار را بیشتر ناراحت و ناراضی کرد. در بحث تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری آنچه که قانون گفته بود و باید مانند سایر گروه‌ها تعرفه‌های خدمات پرستاری را تعرفه‌گذاری می‌کردند، انجام نشد و روش دیگری را که قانونی و کارشناسی نبود پیاده کردند که باعث التهاب بیشتر جامعه پرستاری شد.

خواسته جامعه پرستاری کشور در موضوع تعرفه‌گذاری، اجرای قانون است. این در حالیست که ۲۵ سال است قانون برای سایر گروه‌های پزشکی اجرا می‌شود، اما تاکنون اتفاق خاصی نیفتاده و مبلغ علی‌الحساب به بخش‌های خصوصی، تامین اجتماعی و نیرو‌های مسلح واریز نشد و در بخش دولتی نیز باعث تنش شده است.

۱۰۰ هزار پرستار در کشور بیکار هستند

کمبود پرسنل در بخش پرستاری که یک مطالبه مردمی است و اکنون تعداد کادر پرستاری در ایران، نصفِ حداقلِ استاندارد‌های جهانی است و مردم خدمات کامل پرستاری را دریافت نمی‌کنند که در نتیجه باید پرستار جدید استخدام شود. از سال گذشته تا امروز، وعده‌های استخدامی زیادی داده شده، اما آخرین استخدام سال ۹۹ بوده و در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ هیچ آزمون استخدامی از سوی وزارت بهداشت برای جذب پرستار برگزار نشده است. این در حالیست که ۱۰۰ هزار پرستار بیکار در کشور وجود دارد و در عین حال با کمبود همین تعداد پرستار در کادر درمان مواجه هستیم.

اظهارات شریفی‌مقدم درمورد کمبود پرستار در حالی مطرح می‌شود که وزیر بهداشت طی روز‌های گذشته با اشاره به وجود ۴۰ هزار دانشجوی پرستاری در کشور گفته بود درباره کمبود پرستار نگرانی ندارد و در صورت صدور مجوز استخدام، نیروی انسانی به تعداد کافی وجود دارد.

بهرام عین‌اللهی همچنین در تاریخ ۹ آذر اظهارات تعجب‌برانگیزی مطرح کرده و گفته بود در سال گذشته نزدیک به ۶۹ هزار نفر استخدام داشتیم که بخشی از آن‌ها را پرستاران تشکیل می‌دادند که البته برای آن‌ها از قانون ایثارگران استفاده شده بود.

اجرایی نشدن فوق‌العاده خاص مشاغل حساس نیز برای گروه‌های وزارت بهداشت، از جمله برای پرستاران، از دیگر مشکلات این قشر است که شریفی‌مقدم نیز به آن اشاره کرد.

تغییر وضعیت پرستاران ۸۹ روزه و تمدید طرحی‌ها در دوران کرونا نیز انجام نشد و هیچ‌کدام از وعده‌های مقامات دولتی در این رابطه جامه عمل نپوشید.

سخت و زیان‌آور، بدون مزایای مشاغل سخت و زیان‌آور!
یکی دیگر از مشکلات پرستاران، اجرایی‌نشدن قانون مشاغل سخت و زیان‌آور برای این قشر است. با وجود اینکه شغل پرستاری جزو مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب می‌شود، اما مزایای این قانون از جمله درمورد ساعت کار، بازنشستگی پیش از موعد و موارد دیگر، به پرستاران تعلق نمی‌گیرد.

حقوق پرستاران در اروپا، ۱۰ برابر ایران

طبق برآوردی که دبیرکل خانه پرستار اعلام کرده، سالانه دو هزار و ۵۰۰ تا سه هزار نفر از پرستاران برای مهاجرت اقدام می‌کنند که دلیل این مهاجرت، در کنار دلایل عمومی که برای بسیاری از مردم کشور ما وجود دارد، جذابیت‌های کشور‌های مقصد و وجود مشکلات کشور مبداء یعنی ایران است.

حقوق پرستاران در ایران بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ دلار است؛ در حالی که در کشور‌های اروپایی پرستاران حدود چهار هزار دلار حقوق می‌گیرند که در کنار درآمد بالا، از جایگاه اجتماعی مناسبی برخوردارند و هزینه‌هایشان کاملا متناسب با درآمد آنهاست. در نقطه مقابل، در ایران، پرستاران با مشکلات استخدام، ناکافی بودن حقوق و پایین بودن امنیت شغلی مواجه هستند؛ ضمن اینکه باید این نکته را در نظر داشت که بسیاری از کشور‌های توسعه‌یافته برای بالا بردن سرانه تعداد پرستار، موقعیت‌های شغلی زیادی برای این قشر فراهم کرده‌اند که راه را برای مهاجرت شغلی این افراد فراهم می‌کند.

اوج‌گیری مهاجرت پرستاران در شرایطی در حال وقوع است که به گفته دبیرکل خانه پرستار کشور، سرانه پرستار در ایران، نصف حداقل میانگین جهانی است و آمار‌ها نشان می‌دهد که با توجه به میزان مهاجرت و ترک کار برخی پرستاران به دلیل مشکلات متعدد شغلی، به‌جای اینکه به تعداد پرستاران در کشور اضافه شود، این تعداد در حال کمتر شدن است.

این مساله به حدی پررنگ است که رئیس مجلس شورای اسلامی نیز نسبت به روند مهاجرت پرستاران ابراز تأسف کرده و گفته «این افراد، سرمایه‌های کشور هستند و باید برای ایران عزیز حفظ شوند.»

در کنار مشکلات عمومی که اغلب مردم کشور با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند، مشکلات پرستاران و روند مهاجرت آن‌ها از دو جهت بیشتر به چشم می‌آید؛ نخست این‌که خواهان این افراد در جهان و بویژه در کشور‌های توسعه‌یافته زیاد است و دوم اینکه از جمله اقشاری هستند که به دلیل شرح وظایفشان، جامعه نیاز مبرمی به حضورشان دارد، اما در مقابل، مشکلات بسیاری دارند.