دیپلماسی اقتصادی به مفهوم اولویت یافتن موضوعات اقتصادی در سیاست خارجی یکی از ابزارهای مهم در پیشبرد اهداف بلند مدت رشد و توسعه اقتصادی کشورها به حساب میآید.
ایران با اتکا به ویژگیهای ممتاز جغرافیایی منابع سرشار طبیعی و نیروهای جوان و تحصیل کرده دسته چهار دهه گذشته به دنبال بهره گیری منابع امکانات و ظرفیتهای داخلی در عرصه تعاملات اقتصاد جهانی با استفاده از ابزارهای سیاست خارجی بوده است به همین دلیل موضوع دیپلماسی اقتصادی و استفاده از ابزارها و ظرفیتهای سیاست خارجی برای پیشبرد اهداف توسعه ملی در دولتهای مختلف پس از جنگ تحمیلی کم و بیش مورد توجه قرار گرفت و در برنامههای توسعه و اسناد کلان راهبردی کشور نیز انعکاس یافت.
اولویت یافتن اهداف اقتصادی در سیاست خارجی از طریق تعامل سازنده و موثر با دنیا و کشورهای همسایه به عنوان محور اصلی سیاست خارجی تعیین گردید که برای رسیدن به اهداف اقتصادی و سیاسی در منطقه دیپلماسی اقتصادی نقش موثری در پیشبرد روابط اقتصادی با کشورهای خارجی حائز اهمیت فراوان است.
اهمیت دیپلماسی اقتصادی در سیاست خارجی کشورها از آن روی با اهمیت است که در دنیایی که با رشد چشمگیر فناوری اطلاعات و ارتباطات و گسترش دامنه نفوذ نظام نوین تجارت جهانی مواجه است، کشورها بر اساس میزان توانایی ملی و برنامههای توسعه سهمی از اقتصاد و تجارت جهانی را برای خود تعریف میکنند.
تنها با یک سیاست خارجی فعال پویا و توسعه میتوان منافع ملی کشورها را تامین و در راستای توسعه اقتصادی قدم برداشت و اقتصاد پیشرو جهانی را تضمین کرد. به همین دلیل امروزه وسیله تنظیم روابط اقتصادی به موقعیتی همتراز موضوعات سیاسی ارتقا یافته است تا آنجا که اکنون هم سهم بالایی از مذاکرات رسمی مقامات سیاسی کشور را برای اهداف تجاری است و طرح موضوعات اقتصادی در ملاقاتهای رهبران و مقامات عالی رتبه کشورها امری طبیعی تلقی میشود.
ملاقاتهای رهبران و مقامات عالی رتبه کشورها
شروع فعالیت جدی رئیس کل بانک مرکزی، از نقطه برون مرزی نشان میدهد که فرزین، برای تحقق برنامههای ارزی، با نگاهی واقع گرا به مدیریت حساب سرمایه کشور، اراده جدی و فراگیر برای آنچه که اعلام شده، دارد.
دریافت پیام سفر به قطر، امری بدیهی برای ذی مداخلان نوسان ساز در بازار ارز است. به بیان دیگر، دریافت به هنگام آن میتواند انتظارات پیرامون احتمال افزایش نرخ ارز در آینده را فروکش کند و زیان خیلی از باورمندان به سرمایه گذاری در بازار ارز را به حداقل برسد. منتها، دریافت و درک بهنگام پیام سفر از اهمیت بالائی برخوردار است.
از منظری دیگر، این سفر نشان میدهد که بانک مرکزی در راستای دیپلماسی بانکی کشور، مدیریت بهره برداری بهینه از ذخایر ارزی کشور، را در اولویت برنامه خویش قرار داده است. به تعبیری، مدیریت بازار ارز، دارای یک برنامه درون گرا (تقویت عرضه ارز توسط ذی نفعان ارزی) و یک برنامه برون گرا جهت تثبیت مبادلات مالی و اقتصادی است.
در گذشته نه چندان دور نیز به منظور آزادسازی پولهای مسدودی ایران در کشورهای دیگر، مقامات بانکی کشور با همتایان خویش در کشور دوست و برادر؛ عمان، ملاقاتی راهبردی داشته اند که دارای نتایج مثبتی بوده است.
با نگاهی استراتژیک، حضور مقامات پولی کشور در نخستین روزهای کاری، نشان از عملگرائی صریح به منظورعملی سازی و عینت بخشی به هدفهای برنامه مدون دارد. همان طوری که رئیس کل بانک مرکزی عنوان کرده است کاهش انتقال پذیری ریسک نوسانات ارزی به سبد مصرف کننده همچنین تعدیل انتظارات و چشم اندازپذیری اقتصاد کشور از هدفهای کلان بانک مرکزی است که در قالب نقشه تجاری کشور دنبال میشود.
ادامه دیپلماسی منطقهای در حوزه پولی و بانکی؛ مقصد دوم: امارات متحده عربی
تسهیل روابط پولی و بانکی با امارات متحده عربی، تامین منابع لازم برای تجارت تجار ایرانی در این کشور و مذاکرات فنی پولی در خصوص تطابق نظام ارزی و تجاری، اهداف اصلی سفر رئیسکل بانک مرکزی به امارات است.
دکتر مهدی صفری معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه نیز در این مذاکرات، رئیسکل بانک مرکزی را همراهی میکند.
مذاکرات فنی هیئت تخصصی بانک مرکزی در امارات از ظهر دیروز آغاز شده است.
مدیران عامل بانکهای صادرات، سپه، پارسیان و معاون بینالملل بانک ملی نیز در این سفر حضور دارند.
توسعه و تقویت ارتباطات و مناسبات اقتصادی، پولی و بانکی با کشورهای حاشیه خلیج فارس در دستور کار جدی رئیسکل بانک مرکزی قرار دارد.
نتایج سفر رئیس کل بانک مرکزی به کشورهای همسایه
نتایج سفر رئیس کل بانک مرکزی به کشورهای همسایه از جمله قطر و امارات که پیش بینی میشود که بتوان با ارز منطقهای مبادلات را انجام داد. مبادله تجاری با یک یا دو ارز مانند یورو و دلار به استعمار نوین کمک میکند. دلار، کاغذی بدون پشتوانه است که با قدرت نظامی، هژمونی جهانی آمریکا و ایجاد ترس برجان دولتها حفظ شده است؛ بنابراین در صورتیکه برای دلار آمریکا جایگزینی وجود داشته باشد که به راحتی هم در منطقه آسیا با وجود چین، هند و روسیه امکان پذیر است، میتوان با این پدیده شوم مقابله کرد.
استفاده از ارزهای منطقهای راه مقابله با دلار است. چرا نباید از ارزهای منطقهای استفاده کرد؟ چرا همسایگان معاملات خود را با دلار معامله میکنند؟ هر کشوری میتواند با پول رایج خود دست به معامله زند.
با طرح ارز منطقهای میتوان به استعمار نو مبارزه پرداخت و پایان داد و به اثبات رساند که ارزهای مطرح دنیا پشتوانه ندارند و کاغذی بیش نیستند. برای دستیابی به این مرحله کارهایی مانند سفررئیس کل بانک مرکزی به کشورهای قطر و امارات تقویت کننده است.
سفر به کشورهایی که نقش میانجی در آزادسازی منابع مالی بلوکه شده ایران در کشورهایی مانند کره جنوبی و مباحثی مانند تحریمهای پولی و بانکی دارند میتواند تاثیرگذار باشد.
نباید بانکها را به ارز مرغوب و غیر مرغوب تقسیم کرد، این نگاه غلط است. ارزی که بتوان با آن در منطقه دست به معامله زد، باید محترم دانسته شود.