بازار سوداگری خودرو در بورس نفوذ می کنند؟/مزایا و معایب عرضه خودرو در بورس

یکی از اقدامات مهم و مفیدی که وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام داده، عرضه خودرو در بورس کالا است. فروش خودرو از طریق بازار فیزیکی بورس باعث می‌شود به مرور زمان دست دلالان و سوداگران از بازار خودرو کوتاه شده و مشتریان و خودروسازان نفس راحتی بکشند. از طرفی شفافیت در عرضه خودرو می‌تواند به صنعت خودرو کمک شگرفی کند.


البته یکی از مشکلات عرضه خودرو در بورس کالا، عرضه محدود آن است که به نظر می‌رسد طی وعده ها این مشکل مرتفع شود. مسئولان مربوطه وعده داده‌اند که راهکار جدید عرضه و فروش محصولات خودروسازی برای انواع خودرو‌ها عملیاتی خواهد شد. همچنین به نظر می‌رسد تمامی خودرو‌های صفر کیلومتر از طریق بورس به دست متقاضایان برسد.


برای این که بازار خودرو بهبود یابد و ساماندهی آن هر چه سریع‌تر ممکن باشد، خودرو در بورس عرضه می شود. اگر این عملکرد تبدیل به یک روش دائمی برای فروش خودرو شود، دیگر شاهد قیمت بازار آزاد و درب کارخانه نخواهیم بود و چندقیمتی شدن از میان خواهد رفت.

نظر مخالفان عرضه خودرو در بورس

جالب است بدانید که عرضه خودرو در بورس کالا مخالفانی جدی از جمله شورای رقابت دارد. در واکاوی‌های علت مخالفت این شورا به مخالف دیگری به نام خودروساز می‌رسیم. خودروسازان داخلی وقتی از ماجرای عرضه خودرو در بازار فیزیکی بو بردند، تمام تلاش خود را کردند تا بلکه مانع اجرای چنین سیاستی شوند.

هدف از عرضه یک کالا در بورس مشخص شدن قیمت واقعی آن است. برخی از کارشناسان معتقدند که عرضه خودرو در بورس کالا شاید بد نباشد، زیرا ممکن است قیمت واقعی محصولات خودروسازان کشف شود و در نتیجه قیمت کارخانه‌ای خودرو‌ها افزایش یابد. در صورتی که قیمت کارخانه‌ای خودرو افزایش یابد، نارضایتی مشتریان بیش از پیش خواهد شد.

مزایا و معایب عرضه خودرو در بورس

همان‌طور که می‌دانید، عرضه خودرو در بورس کالا می‌تواند به نفع خودروسازان تمام شود و بعدا قشر خودروسازان در کشور از جایگاه مخالفان به سمت سکوی موافقان نقل مکان کرده‌اند. از طرف دیگر به خودروسازان وعده کمک‌های بلاعوضی داده شده که مسلما به سود آن‌ها تمام خواهد شد.

اما این‌طور به نظر می‌رسد که فروش خودرو در بازار فیزیکی بورس باعث تغییر مکان خرید و فروش خودرو می‌شود و تغییر عمیقی در اصل ماجرا به وجود نمی‌آورد. یکی از دلایل مخالفان این طرح، همین است! از دیرباز در صنعت خودروسازی کشور ما، خودروسازان وابسته به کشور‌های پیشرو بوده‌اند و این موضوع یعنی این که اگر قیمت دلار کمی بالا و پایین بشود، قیمت قطعات و خودرو‌ها به شدت افزایش خواهد یافت.

کارشناسان پیشنهاد می‌کنند ابتدا باید حجم بالای ارزبری خودروسازان اصلاح شود و کاهش یابد. البته آن‌ها معتقدند که تمام مشکلات زیر سر ارزبری نیست و فقدان شفافیت در بازار خودرو عامل جدی و خطرناک بعدی است. به عقیده مخالفان طرح عرضه خودرو در بورس، وقتی شفافیت به طور اصولی در صنعت خودروسازی وجود ندارد، مصرف کنندگان ضرر زیادی خواهند کرد و ناکارآمدی در شفافیت باعث می‌شود خودروسازان به سمت خودکفایی نروند.

طی سالیان اخیر که قیمت دلار افزایش یافته قیمت خودرو نیز بالا رفته است. از آنجایی که صنعت خودروسازی به واردات قطعه نیازمند است این امر توجیه‌پذیر است، اما دلیل قانع کننده‌ای برای پیشی گرفتن قیمت خودرو از بهای ارز‌های خارجی وجود ندارد. یکی دیگر از نکات مهمی که باید در نظر گرفت این است که اگر خودرو در بورس عرضه شود و بعد از مدتی فروش خودرو از طریق این بستر متوقف گردد، قیمت خودرو در بازار آزاد با جهشی شدید مواجه می‌شود.

اگرچه گفتیم که فقدان شفافیت به ضرر خودروسازان و مشتریان است، اما نباید فراموش کرد که فروش خودرو در بورس کالا می‌تواند میزان شفافیت را روز به روز افزایش دهد. اگر شفافیت وجود نداشته باشد، قیمت بین کارخانه و بازار آزاد متفاوت خواهد شد و به نفع دلالان تمام می‌شود.

همچنین خودروسازان به تنهایی می‌توانند عملکرد و کارآمدی خود را افزایش داده و باعث پیشرفت شفاف‌سازی شوند. عملکرد مناسب شرکت‌های تولید خودرو می‌تواند قیمت‌ها را هر چه بیشتر واقعی کند. از قدیم گفته‌اند برای بهتر شدن وضعیت صنعت خودروسازی کشور باید شفافیت به وجود بیاید.

یکی از دیگر مزایای عرضه خودرو در بورس کالا، ایجاد بستری مناسب برای خودروسازان و قطعه سازان است، زیرا آن‌ها می‌توانند آسان‌تر عرضه و تقاضای خود یکدیگر را پاسخ دهند و در مجموع تأمین مالی بهتری داشته باشند.

نخستین گام اصولی برای حذف رانت‌های گسترده در بازار خودرو با شروع عرضه‌ها در بورس کالا کلید می‌خورد که بدون شک با استمرار عرضه‌ها در بورس، خودروسازان از زیان خارج شده، شرایط قطعه سازان بهبود می‌یابد و آن زمان است که توقع تولید با کیفیت خودرو به حق و بدون، چون و چرا باید اجرایی شود.

حضور پررنگ واسطه‌ها در بورس

روزنامه جام جم نوشت؛ سخنگوی وزارت صمت در حالی مردم را برای خرید خودرو به بورس هدایت می‌کند که میزان عرضه در این بخش نیز چشمگیر نیست و معمولا میزان تقاضا حداقل چهار برابر عرضه است، آن هم در شرایطی که هنوز الگوی فروش خودرو در بورس فراگیر نشده و بسیاری از مردم اطلاع دقیقی نسبت به نحوه حضور در این بازار ندارند و عمده خریداران خودرو در این بازار را فروشندگان و نمایشگاه‌دارانی تشکیل می‌دهند که با هدف واسطه‌گری وارد بورس می‌شوند و با بالابردن پیشنهاد، عملا خریداران واقعی را از چرخه خارج می‌کنند و با آگاهی از کمبود عرضه، قیمت خودرو را در کف بازار افزایش می‌دهند. حضور این واسطه‌ها در دو صف خرید بورس کالا و فروش در بازار ابتکار عمل را برای مدیریت بازار به دست آن‌ها داده است.

درآمدزایی دولت از بورس کالا

در حال حاضر طرح مالیات بر عایدی سرمایه توسط دولت به منظور جلوگیری از سوداگری ارائه شده، اما کارشناسان معتقدند حتی این ایده نیز نمی‌تواند مانع افزایش قیمت خودرو در بورس کالا شود و به دلیل ذی‌نفع بودن دولت از گرانی خودرو، حتی می‌تواند به عنوان منبعی برای افزایش درآمد دولت تبدیل شود. این شرایط زمانی نگران‌کننده خواهد بود که طرح عرضه ۲۰۰هزار خودرو در بورس کالا در دستور کار قرار دارد و تصمیم صحیح نگرفتن در این خصوص به افزایش چالش در بازار خودرو منجر خواهد شد.

اما و اگر‌های کاهش قیمت خودرو

محمدرضا حامدی، کارشناس صنعت خودرو: وزارت صمت اعلام می‌کند افزایش قیمت خودرو در بازار کاذب است، اما مشاهدات در بازار نشان می‌دهد خودرو در بازار همواره در حال افزایش است و ادعای وزارت صمت صحت ندارد. افزایش قیمت در بازار خودرو به‌قدری سرعت گرفته که تغییرات قیمتی به‌صورت ساعتی اعمال می‌شود و چنین افزایشی به هیچ‌وجه منطقی نیست. به نظر می‌رسد بازار به این روند خود تا پایان سال ادامه دهد. البته اگر خودروسازان عرضه محصولات خود را به بازار افزایش دهند و نرخ ارز نیز در کنار آن کاهش پیدا کند، می‌توان انتظار کاهش قیمت خودرو را داشت.

ایبنا نوشت؛ احمد اشتیاقی کارشناس و تحلیلگر بورس و بازار سرمایه  در خصوص مزایای چند جانبه عرضه خودرو در بورس کالا گفت: در دو طرف عرضه و تقاضای خودرو شرکت تولید کننده و مصرف کننده نهایی قرار دارند دو طرفی که منفعت آن‌ها از یک خرید مورد بحث است. به بیان دیگر در تمام دنیا این روش مهمترین و کامل‌ترین شیوه‌ای است که دو طرف عرضه کننده و متقاضی خواهان انجام آن هستند تا از خرید و فروش سود کنند و دچار زیان یا در دام گرانفروشی قرار نگیرند.

وی در ادامه بحث گفت: متاسفانه روش غلط سیاست قیمت گذاری دستوری خودرو در طی سال‌های گذشته باعث شد هم کارخانه و هم مصرف کننده تحت شرایط نابسامانی قرار بگیرند به طوری که خودروساز از تولید خود سود نمی‌کرد و دائم دچار زیان‌های بزرگ بود از سوی دیگر مصرف کننده واقعی نیز خودرویی گران خریداری می‌کرد، پس این مبادله اساسا ایراداتی داشت که باید برطرف می‌گردید.

اشتیاقی توضیح داد: در تمام این سال‌ها بازار خودروی ما درگیر عده‌ای سوداگر یا خریدار غیر واقعی بود، افرادی که لزوما قصد خرید نداشتند بلکه عمده هدف آن‌ها سرمایه گذاری بود. متاسفانه وضعیت به حدی در این بازار به هم ریخته بود که مردم عادی نیز به دلالان بازار خودرو تبدیل شده بودند. کسب سود اصلی‌ترین دلیل سفته بازی در بازار خودروست چرا که خودرو با نرخ کارخانه از خودروساز خریداری می‌شود و به قیمت بازار به فروش می‌رسد. در حقیقت فاصله قیمتی بین کارخانه و مصرف کننده نهایی به عده‌ای در این بازار سود می‌رسانید که فقط به قصد انتفاع خودرو وارد این بازار شده بودند لذا برای پایان دادن به این روش و روند مخرب برای پر کردن شکاف قیمتی به وجود آمده باید راهکاری اتخاذ می‌گردید.

کارشناس بورس و بازار سرمایه خاطرنشان کرد: راهکاری که در آشفته بازار قیمت خودرو و دلالی‌های شکل گرفته در این بازار که منجر به حذف واسطه‌ها شود عرضه خودرو در بورس کالا بود، گزینه خوبی که خوشبختانه تاکنون جواب داده است. در حقیقت با کشف قیمتی که در بورس کالا صورت می‌گیرد هم خودروساز از افزایش قیمت منتفع شود و هم مصرف کننده خودرویی زیر قیمت بازار خریداری می‌کند.

وی در این باره مثالی زد و گفت: ده هزار دستگاه خودروی دنا که طی هفته‌های گذشته عرضه شد در کارخانه ۳۰۰ میلیون تومان قیمت گذاری شده بود وقتی در بورس مورد معامله قرار گرفت با ارزش افزوده و دوره انتظار ۴۳۰ میلیون تومان به دست مصرف کننده رسید در حالی که در بازار آزاد ۵۵۰ میلیون تومان معامله می‌شد، به این معنا که از این محل ۱۵۰ میلیون تومان به مصرف کننده و ۱۲۰ میلیون تومان به خودروساز سود رسید، مضاف بر اینکه ۹ درصد ارزش افزوده‌ای که حق دولت است به جای اینکه از ۳۰۰ میلیون تومان گرفته شود روی ۴۰۰ میلیون تومان محاسبه شد، پس با عرضه خودرو در بورس کالا خودروساز، خریدار و دولت ازمحل ارزش افزوده انتفاع بردند.

این کارشناس و تحلیلگر بورس در پایان گفتگو خاطرنشان کرد: در حالی که خودروی دنا تا قبل از عرضه در بورس در فاصله قیمتی بین ۳۰۰ تا ۶۰۰ توسط واسطه‌گران معامله می‌شد بنابراین شیوه عرضه و فروش خودرو در بورس نشان می‌دهد این مدل نسبت به سایر روش‌های فروش جواب داده و باید دنبال شود، ضمن اینکه خودروساز باید تیراژ بیشتری از خودرو‌های مورد نیاز مردم که متقاضی بیشتری با قیمت‌های کمتری دارد از طریق بورس عرضه کند تا شاهد نتایج بهتری در این بخش باشیم.