معرفی شاخص جدید در انتظارات تورمی

چک‌های مبادله‌ای در کشور یکی از ابزار‌های مهم در بده بستان پولی محسوب شده که روند آن می‌تواند نشان از رونق بازار‌ها و تغییرات ارزش معاملات در کشور باشد.

این آمار را بانک مرکزی به صورت ماهانه منتشر کرده و در آن به روند مبادلات چک در کشور می‌پردازد. در همین رابطه داده‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد تعداد مبادلات چک در کشور به بالاترین سطح خود در سال جاری رسیده است.

رکوردزنی مبادلات چک در کشور

طبق داده‌های بانک مرکزی در آذر ماه امسال کل چک‌های مبادله‌ای در کشور برابر با ۷ میلیون و ۲۱۷ هزار فقره بوده که بیشترین سطح تعداد معاملات چک در این مقطع در مقایسه با نه ماه اخیر بوده است؛ به عبارت دیگر رکورد بیشترین مبادلات چک در سال ۱۴۰۱.

در کنار افزایش سطح مبادلات چک در این ماه، نسبت برگشتی‌ها نیز پایین آمده و در کمترین سطح دو سال قرار داشته است. قرار گرفتن این دوموضوع درکنار هم به نوعی می‌تواند ناشی از رشد امنیت چک‌ها و گسترش سامانه صیاد در این بخش باشد.

اما موضوع مهم دیگر در خصوص چک‌های مبادله‌ای افزایش سرانه چک‌ها به قبمت جاری و واقی بوده است.

رکوردزنی در سرانه ارزش چک‌های آذر ماه ۱۴۰۱

در آذرماه امسال ارزش کل چک‌های مبادله‌ای در کشور برابر با ۳۹۷ هزار و ۸۲۸ میلیارد تومان به ثبت رسیده است. داده‌های آماری نشان می‌دهد نسبت ارزش کل چک‌ها به تعداد کل برابر با ۵۵ میلیون تومان بوده که از حیث اقتصادی ارزش سرانه هر چک نامیده می‌شود.

بررسی‌های آماری نشان می‌دهد این بیشترین میزان ارزش سرانه چک در این مدت بوده که نسبت به موقعیت مشابه خود در سال گذشته حدودا ۳۹.۳ درصد بیشتر شده است.

اما برخی از کارشناسان یکی از عوامل مهم و تاثیر گذار بر رشد سرانه چک‌ها را موضوع تورم می‌دانند. به این معنا که افزایش تورم می‌تواند موجب رشد هزینه کالای مورد پرداخت در چک شده و این رقم را بالا ببرد. به همین علت به منظور بررسی دقیق‌تر روند چک‌ها اثر تورم را از این ارزش‌ها کسر کرده و درنهایت این ارقام را با همدیگر مقایسه کنیم.

در همین رابطه محاسبات آماری نشان می‌دهند اگر مبنای تورم را فرودین ۱۴۰۰ در نظر بگیریم ارزش هر چک اکنون در مقایسه با یک سال و نه ماه پیش رقمی معادل با ۳۰ میلیون تومان بوده است. (یعنی از ارزش ۵۵ میلیون تومانی هر چک با حذف اثر تورم، ۲۵ میلیون تومان کم می‌شود)

در بررسی ماهانه از ابتدای سال ۱۴۰۰ تاکنون مشاهده می‌شود در ماه‌های پایانی سال گذشته که عموما مصرف بالاتر بوده است، ارزش واقعی چک‌ها بالاتر رفته و در کانال ۳۲ میلیون تومانی قرار داشته است.

این در حالی است که ارزش واقعی سرانه چک هادر تیر ماه امسال برابر با ۲۲ میلیون و ۲۷۰ هزار تومان بوده که کمترین میزان را در ۲۰ ماه اخیر دارا بوده است. پس از آن با وجود رشد جدی در شاخص قیمت مصرف کننده و افزایش قابل ملاحظه تورم، اما ارزش واقعی سرانه چک جهش قابل توجهی داشته و در کانال ۲۹ میلیون تومان قرار گرفت. در انتها در پایان پاییز امسال، ارزش واقعی سرانه چک در حدود ۳۰ میلیون تومان رقم خورده و در بیشترین سطح شش ماه قرار گرفت.

موضوعی که نشان می‌دهد ارزش سرانه چک به صورت واقعی در این مدت رشد داشته که علامتی از مصرف است. در ادامه رشد استفاده از چک با وجود رشد تورم می‌تواند سه نکته را در برداشته باشد.

سه نکته مهم در تحلیل رشد سرانه چک

نخستین علتی که می‌شود در تحلیل چرایی رشد سرانه واقعی تورم مطرح کرده آن است که مبادلات چک که به نوعی خرید غیر نقدی و مدت دار به شمار می‌آید از این جهت بالا رفته که افراد ممکن است نسبت به آینده انتظارات تورمی بیشتری داشته باشند. یعنی با رشد تورم در جامعه، خرید‌های اعتباری می‌تواند جایگزین خرید‌های نقدی شده باشد که در این صورت از سوی متقاضیان و فروشند‌ها انتظارات تورمی بالاتر رفته و در نهایت با رشد سرانه چک‌ها مواجه شده است.

دومین خوانشی که می‌تواند از این اتفاق مطرح شود رشد مصرف در شرایط اقتصادی فعلی است. در اقتصاد همواره مصرف متوسط روندی معکوس با رشد اقتصادی داشته و در شرایطی که رشد اقتصادی در جایگاه پایینی قرار دارد ممکن است مصرف بالاتر رفته و این رشد مصرف به سمت چک‌های مبادله‌ای نیز رسوخ کرده باشد. رشد هزینه‌های مصرفی اتفاقی است که در آمار‌های ثبت شده در بخش هزینه و مخارج اقتصاد نیز قابل مشاهده است. در همین رابطه رشد هزینه‌های مصرفی خانوار‌ها در تابستان امسال برابر با ۶ درصد بوده که در مقایسه با قبل رشد قابل توجهی به شمار می‌آید.

البته موضوع سوم نیز می‌تواند به رشد امنیت در گسترش اخیر سامانه صیاد باشد. این موضوع که در ادامه رشد تعداد چک‌ها و کاهش چک‌های برگشتی را نیز به همراه داشته می‌تواند موجب شده باشد تا افراد با اعتماد بیشتری سایر هزینه‌های خود را از طریق چک‌های صیادی انجام داده باشند؛ و همین موضوع ارزش سرانه چک، تعداد چک‌ها و در ادامه نسبت چک‌های وصول شده از کل را به سطح بالایی رسانده باشد.