به هر نوشته ای که برای ثابت کردن دعوا مورد استفاده باشد سند میگویند همان طور که گفتیم سند نوشته است پس همین جا متوجه میشیویم چیزی که نوشته و به طور کتبی نیست سند نیست
در این مقاله قصد داریم به جرم جعل اسناد و مجازات آنها بپردازیم. ابتدا نیاز است که تعریفی از سند بدهیم و انواع سند ها را هم نام ببریم و در آخر به بررسی جرم جعل میرسیم.
به هر نوشته ای که برای ثابت کردن دعوا مورد استفاده باشد سند میگویند همان طور که گفتیم سند نوشته است پس همین جا متوجه میشیویم چیزی که نوشته و به طور کتبی نیست سند نیست. وقتی خواهان دعوایی را انجام میدهد از او میخواهند سندی برای حرف هایش بیاورد خواهان در صورت سند داشتن آن ها را به محضر دادگاه می آورد و دفاع خود را شروع میکند که داشتن وکالت از بهترین وکیل کیفری در تهران میتواند کمک شایان توجهی در روند پرونده داشته باشد. همچنین در مقابل خوانده هم اگر دارای سند و اسنادی باشد به آن ها رجوع میکند و دفاع میکند.
اسناد رسمی: به سندی رسمی گفته میشود که در اداره ثبت اسناد و املاک و یا همچنین دفاتر اسناد رسمی یا زیر نظر مامورین رسمی بر اساس قانونی ایجاد شده باشد پس سند رسمی باید طبق شرایطی که نام بردیم ایجاد شده باشد که قابلیت عنوان سند رسمی به خود گیرد.
اسناد عادی: تعریف سند عادی بسیار ساده است اگر شرایطی که برای سند رسمی گفتیم در سندی نباشد پس آن سند یک سند عادی محسوب میشود.
مهمترین تفاوت اسناد این است که سند رسمی زیر نظر مامورین صلاحیت دار ایجاد میشود اما سند عادی خیر. این که چه ادعاهایی راجب اسناد میشود مهم است مثلا در دعوایی سند ارایه میشود که حالا این سند یا عادی است یا رسمی حالا کسی که سند علیه او شده میتواند به آن سند ادعای تردید و شک داشته باشد که آیا این سند جعل است و یا آن را انکار کند در سندی که عادی باشد که راحت میشود این ادعا ها را انجام داد و گفت جعل اسناد عادی اتفاق افتاده است اما در سندی که رسمی است تنها میتوان ادعا به جعلی بودنش کرد یعنی در سند رسمی نمیشود ادعایی در خصوص تردید و انکار کرد و این تردید و انکار برای اسناد عادی است که مشکلی نیست و مجاز است این مورد های نام برده شده یک راه دفاع است که برای تردید سند برای خود فردی که امضا گردیده و الان منکر آن است دعوا تشکیل نشده برای قائم مقام او به عنوان مثال وراث او دعوا تشکیل شده است که در این جلسه ورثه به عنوان مثال میگویند نه این اصلا امضای پدر ما نیست. اما جعل سند موقعی است که فرد مدعی است مثلا کلمه اضافه ای در سند به چشم میخورد که قبلا در سند نبوده است یا مدعی میشود کلمه ای در سند نیست یا پاک شده که قبلا وجود داشته است.
معنی لغوی جعل دگرگون کردن و منقلب بودن است. مفهوم حقوقی جعل آن است که قلب تقلب آمیز حقیقت به ضرر دیگری است و همچنین ساختن یا متغیر کردن نوشته همراه با نیرنگ و گول زدن برای جا زدن به حکم اصل است و این کار به زیان دیگری است. در قانون ما تعریف مشخص شده ای از جرم جعل انجام نشده است و فقط مصداق های آن ذکر شده است چند مورد از با اهمیت ترین مصداق های جرم جعل را نام میبریم:
تولید یا خلق کردن سند.
خراشیدن و همچنین تراشیدن سند.
متغیر کردن نوشته هایی که در سند است.
متغیر کردن تاریخ سند.
جعل کردن مهر و تقلید امضای سند.
الصاق یک نوشته به نوشته دیگر.
اگر شخصی که سند بر علیه اوست مدعی شود که در سند دست کاری شده و تغییری در سند صورت گرفته است یعنی دارد ادعای جعل سند میکند. در این مواقع مشاوره گرفتن از بهترین وکیل کیفری در مشهد میتواند راه گشا باشد.
جرم جعل اسناد عادی و رسمی مانند بسیاری از جرم های دیگر سه رکن اصلی دارد که شامل رکن مادی، رکن معنوی و عنصر قانونی میشود.
رکن مادی جرم: رفتار، اوضاع و احوال و نتیجه را در بر میگیرد اوضاع و احوال در این جرم شامل موضوعاتی میشود از قبیل این که ساختن یا متغیر کردن باید تقلب آمیز باشد. یعنی باید بتواند اشخاص را به اشتباه بکشاند و اشخاص سندی که جعل شده را اصل تصور کنند.
رکن معنوی: یعنی به جز سوء نیت عام که کاملا آگاه است به انجام آن یک سوء نیت خاص هم داشته باشد که با همین سوء نیت خاص است که باعث میشود تقلب و جعل را جای اصل زد.
عنصر قانونی: مانند موادی میباشد که قانون گذار در مواد پانصد و بیست و سه تا پانصد و چهل و دو قانون مجازات اسلامی معین کرده است.
جعل اسناد عادی و رسمی به صورت مادی است یا معنوی. جعل مادی سند هنگامی است که فرد یکی از مصداق های درون ماده 542 قانون مجازات اسلامی را انجام داده باشد به طور مثال به سند کلمه ای بیفزاید یا از سند کلمه ای را پاک کند لازم به ذکر است جرم جعل سند به دو حالت انجام میشود:
حالت اول تنها ادعا جرم جعل میباشد و حالت دوم ادعای جرم جعل با معین کردن فرد جعل کننده میباشد.
جعل مفادی یا همان جعل معنوی سند یک نوع جعل است فقط به وسیله کارمندان دولتی انجام میشود یعنی در شکل سند چیزی مورد تغییر نشده است ولی تنها سند بر عکس واقعیت آن انجام شده است. شایان ذکر است که جعل مفادی فقط برای سند های رسمی مطرح است .به این دلیل که در سند هایی که به شکل سند عادی هستند کاری به مامورین مربوطه و دفاتر مربوطه نداریم طرفین خودشان سند را بین خود امضا کرده اند.
در مواد 524 تا 536 قانون مجازات اسلامی مجازات های جرم جعل اسناد عادی و رسمی بیان گردیده است. باید گفت با اهمیت ترین قسمت جعل جعل در سند ها است که مشمول جعل در اسناد عادی و جعل در اسناد رسمی میشود. در اینجا مواد 524 الی 536 این قانون را ذکر میکنیم
ماده ۵۲۴
هر کس احکام یا امضاء یا مهر یا فرمان یا دستخط مقام رهبری و یا روسای سه قوه را به اعتبار مقام آنان جعل کند یا با علم به جعل یا تزویر استعمال نماید به حبس از سه تا پانزده سال محکوم خواهد شد.
ماده ۵۲۵
هر کس یکی از اشیای ذیل را جعل کند یا به علم به جعل یا تزویر استعمال کند یا داخل کشور نماید علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از یک تا ده سال محکوم خواهد شد:
۱ - احکام یا امضاء یا مهر یا دستخط معاون اول رئیس جمهور یا وزراء یا مهر یا امضای اعضای شورای نگهبان یا نمایندگان مجلس شورایاسلامی یا مجلس خبرگان یا قضات یا یکی از روسا یا کارمندان و مسئولین دولتی از حیث مقام رسمی آنان.
۲ - مهر یا تمبر یا علامت یکی از شرکتها یا موسسات یا ادارات دولتی یا نهادهای انقلاب اسلامی.
۳ - احکام دادگاهها یا اسناد یا حوالههای صادره از خزانه دولتی.
۴ - منگنه یا علامتی که برای تعیین عیار طلا یا نقره بکار میرود.
۵ - اسکناس رایج داخلی یا خارجی یا اسناد بانکی نظیر براتهای قبول شده از طرف بانکها یا چکهای صادره از طرف بانکها و سایر اسناد تعهدآور بانکی.
تبصره - هر کس عمدا و بدون داشتن مستندات و مجوز رسمی داخلی و بینالمللی و به منظور القاء شبهه در کیفیت تولیدات و خدمات از نام وعلائم استاندارد ملی یا بینالمللی استفاده نماید به حداکثر مجازات مقرر در این ماده محکوم خواهد شد.
ماده ۵۲۶
هر کس اسکناس رایج داخلی یا خارجی یا اسناد بانکی نظیر براتهای قبول شده از طرف بانکها یا چکهای صادره از طرف بانکها وسایر اسناد تعهدآور بانکی و نیز اسناد یا اوراق بهادار یا حوالههای صادره از خزانه را به قصد اخلال در وضع پولی یا بانکی یا اقتصادی یا بر همزدن نظام و امنیت سیاسی و اجتماعی جعل یا وارد کشور نماید یا با علم به مجعول بودن استفاده کند چنانچه مفسد و محارب شناخته نشود به حبس از پنج تا بیست سال محکوم میشود.
ماده ۵۲۷
هر کس مدارک اشتغال به تحصیل یا فارغالتحصیلی یا تاییدیه یا ریز نمرات تحصیلی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و تحقیقاتیداخل یا خارج از کشور یا ارزشنامههای تحصیلات خارجی را جعل کند یا با علم به جعلی بودن آن را مورد استفاده قرار دهد علاوه بر جبران خسارت، بهحبس از یک تا سه سال محکوم خواهد شد.
در صورتی که مرتکب، یکی از کارکنان وزارتخانهها یا سازمانها و موسسات وابسته به دولت یا شهرداریها یا نهادهای انقلاب اسلامی باشد یا به نحوی از انحاء در امر جعل یا استفاده از مدارک و اوراق جعلی شرکت داشته باشد به حداکثر مجازات محکوم میگردد.
ماده ۵۲۸
هر کس مهر یا منگنه یا علامت یکی از ادارات یا موسسات یا نهادهای عمومی غیر دولتی مانند شهرداریها را جعل کند یا با علم به جعلاستعمال نماید علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.
ماده ۵۲۹
هر کس مهر یا منگنه یا علامت یکی از شرکتهای غیر دولتی که مطابق قانون تشکیل شده است یا یکی از تجارتخانهها را جعل کند یا باعلم به جعل استعمال نماید علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از سه ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.
ماده ۵۳۰
هر کس مهر یا تمبر یا علامت ادارات یا شرکتها یا تجارتخانههای مذکور در مواد قبل را بدون مجوز بدستآورد و به طریقی که بهحقوق و منافع آنها ضرر وارد آورد استعمال کند یا سبب استعمال آن گردد علاوه بر جبران خسارت وارده به دو ماه تا دو سال حبس محکوم خواهد شد.
ماده ۵۳۱
اشخاصی که مرتکب جرایم مذکور در مواد قبل شدهاند هر گاه قبل از تعقیب به دولت اطلاع دهند و سایر مرتکبین را در صورت بودنمعرفی کنند یا بعد از تعقیب وسایل دستگیری آنها را فراهم نمایند حسب مورد در مجازات آنان تخفیف داده میشود و یا از مجازات معاف خواهندشد.
ماده ۵۳۲
هر یک از کارمندان و مسوولان دولتی که در اجرای وظیفه خود در احکام و تقریرات و نوشتهها و اسناد و سجلات و دفاتر و غیر آنها ازنوشتهها و اوراق رسمی تزویر کند اعم از این که امضاء یا مهری را ساخته یا امضاء یا مهر یا خطوط را تحریف کرده یا کلمهای الحاق کند یا اسامی اشخاصرا تغییر دهد علاوه بر مجازاتهای اداری و جبران خسارت وارده به حبس از یک تا پنج سال یا به پرداخت شش تا سی میلیون ریال جزای نقدیمحکوم خواهد شد.
ماده ۵۳۳
اشخاصی که کارمند یا مسوول دولتی نیستند هر گاه مرتکب یکی از جرایم مذکور در ماده قبل شوند علاوه بر جبران خسارت وارده بهحبس از شش ماه تا سه سال یا سه تا هیجده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.
ماده ۵۳۴
هر یک از کارکنان ادارات دولتی و مراجع قضائی و مامورین بخدمات عمومی که در تحریر نوشتهها و قراردادهای راجع به وظایفشان مرتکب جعل و تزویر شوند اعم از اینکه موضوع یا مضمون آن را تغییر دهند یا گفته و نوشته یکی از مقامات رسمی، مهر یا تقریریات یکی از طرفین را تحریف کنند یا امر باطلی را صحیح یا صحیحی را باطل یا چیزی را که بدان اقرار نشده است اقرار شده جلوه دهند علاوه بر مجازاتهای اداری و جبران خسارت وارده به حبس از یک تا پنج سال یا شش تا سی میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.
ماده ۵۳۵
هر کس اوراق مجعول مذکور در مواد (۵۳۲)، (۵۳۳) و (۵۳۴) را با علم به جعل و تزویر مورد استفاده قرار دهد علاوه بر جبران خسارتوارده به حبس از شش ماه تا سه سال یا به سه تا هیجده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
ماده ۵۳۶
هر کس در اسناد یا نوشتههای غیر رسمی جعل یا تزویر کند یا با علم به جعل و تزویر آنها را مورد استفاده قرار دهد علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از شش ماه تا دو سال یا به سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
منبع: وکیل از ما