بسته ارزی جدید بانک مرکزی برای کنترل بازار/ وعده کاهش نرخ دلار از واقعیت تا عمل

در روز‌ها و هفته‌های اخیر بازار ارز درگیر نوسانات شدیدی بود و نرخ دلار به عنوان شاخص بازار ارز در بازار آزاد رکورد‌های جدید قیمتی را ثبت کرد. این افزایش قیمت‌ها معلول شرایط مختلفی است که در ماه‌های مختلف شاهد آن بودیم و در نتیجه به التهاب و ایجاد انتظارات تورمی دامن می‌زند.

محمدرضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی با تشریح موضوعات مهم درخصوص تحولات بازار ارز در هفته گذشته اعلام کرد: با اقدامات بانک مرکزی مسلما بازار ارز کنترل می‌شود و در همین راستا از با اعلام افتتاح مرکز مبادله ارز و طلا تا پایان بهمن خبر داده بود و همچنین در راستای برآوردن نیاز‌های ارزی بازار عنوان کرد که در حال حاضر در ۶۰۰صرافی و ۱۵۰شعبه بانک‌های ملی، ملت، صادرات، سپه و تجارت ارز به مردم عرضه می شود.

فرزین در بخش دیگری از صحبت‌هایش، روند نرخ ارز را کاهشی پیش‌بینی کرد و گفت که نرخ کنونی، نرخ مناسب و موردنظر بانک مرکزی نیست. رئیس کل بانک مرکزی فعالیت جریان‌های قیمت‌ساز و همچنین انجام برخی معاملات صوری را علت افزایش قیمت ارز در روز‌های تعطیل گذشته عنوان کرد. فرزین بیان کرد که مردم نباید به این نرخ‌های غیرواقعی توجه کنند و ارز موردنیاز خود را از شعب بانک‌ها و صرافی‌های معتبر خریداری کنند. البته نمی‌توان تقصیر تمام این افزایش در نرخ آزاد را به گردن فعالیت‌های سوداگرانه انداخت و طبعا افزایش تقاضا برای ارز در هفته‌های اخیر در افزایش نرخ ارز علی‌الخصوص نرخ آزاد موثر است. عملکرد بانک مرکزی در هفته‌های اخیر حاکی از آن است که نهاد سیاستگذاری پولی ایران، به‌منظور کاهش التهابات بازار ارز و کنترل رشد قیمت، بر افزایش عرضه ارز متمرکز شده است. اما مشاهدات نشان می‌دهد که به‌رغم افزایش عرضه، تقاضا همچنان پرفشار به پیش می‌رود.

در حال حاضر که روند قیمت ها در کشور سیری نزولی گرفته است و به صورت افسار گسیخته روبه افزایش است؛ همواره دولت  به دنبال کنترل وضعیت تورمی موجود است و یکی از سیاست‌های مقابله با تورم بسته ارزی است که به بانک مرکزی اختیار کامل می‌دهد که بازار ارز را کنترل کند. در همین راستا «محمدرضا فرزین» رئیس کل بانک مرکزی از همان روز‌های نخست فعالیت خود از راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلا خبر داد.

بر اساس این گزارش شورای پول و اعتبار ۱۱ بهمن ماه امسال بنا بر پیشنهاد بانک مرکزی مبنی بر اصلاح مقررات پیشین بازار متشکل ارزی، مرکز مبادله ارزی و طلای ایران را راه‌اندازی کرد و بنا بر اعلام رئیس کل بانک مرکزی امروز (دوم اسفندماه) این مرکز پس از رونمایی فعالیت خود را آغاز خواهد کرد.

فرزین روز گذشته در صفحه خود در فضای مجازی خود نوشت: کلیه نیاز‌های داخلی کشور در مرکز مبادله ارزی تأمین خواهد شد و با تشکیل مبادله ارزی کشور، نرخ ارز با توجه به منابع، مصارف ارزی و عوامل بنیادین کشف خواهد شد.

مرکز مبادله ارز و طلای ایران از امروز فعالیت رسمی خود را در حوزه معاملات ارزی (اسکناس و حواله) آغاز می‌کند. منابع لازم ارزی از محل صادرات شرکت‌های صنایع پتروشیمی، مس، معادن، فولاد، پالایش نفت، قیر و سایر صادرکنندگان در تالار حواله ارزی مرکز مبادله ارز و طلای ایران تامین و جهت فروش به واردکنندگان عرضه می‌شود.

مدیریت بانک مرکزی در سیاست جدید خود نه‌تن‌ها به دنبال مدیریت بازار ارز بلکه مهار افزایش قیمت‌ها و ایجاد ثبات است و هدف کلان این مرکز ایجاد مرجعیت قیمت، افزایش حجم معاملات رسمی و سهولت دسترسی متقاضیان بازار ارز و طلا عنوان شده است. این مرکز، همچنین در راستای فعالیت خویش، ابزارسازی و نهادسازی در بازار‌های ارز و طلا و تقویت و بهینه‌سازی حداکثری زیرساخت‌های فناوری اطلاعات را دنبال خواهد کرد.

در سیاست ارزی جدید بانک مرکزی دیگر این بانک ناظر بر فعالیت‌های بازار نیست و به صورت فعال ورود و مداخله می‌کند و نرخ معاملات در دو تالار نقد و حواله بر اساس منابع و مصارف ارزی کشور و متغیر‌های بنیادی اقتصاد کشف می‌شود. اجرای این بسته جدید با توجه به افزایش عرضه ارز توسط صادرکنندگان می‌تواند در کنترل نرخ ارز موثر است.

با شروع به فعالیت مرکز مبادله ارز و طلا دلار‌های تلگرامی، دلار فردایی و بسیاری از بازار‌هایی که در دست دلالان بوده و در بازار التهاب ایجاد می‌کردند به عنوان بازار غیررسمی و قاچاق شناخته می‌شوند و بنابراین تنها بازار نیمایی و مرکز مبادله خواهند بود.

با راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلا از این پس ارز خدماتی که به گفته رئیس کل بانک مرکزی ۶۸ قلم خدمات شناسایی شده در این مرکز تامین می‌شود و افراد می‌توانند با مراجعه به سامانه‌هایی که برای این منظور تشکیل شده مراجعه و نیاز‌های ارزی خود بر اساس مستندات در سامانه ثبت می‌کنند و پس از انجام بررسی‌های لازم و تایید ارز مورد نیاز تامین می‌شود.

بر اساس این گزارش رئیس کل بانک مرکزی تامین ارز کالا‌های اساسی و تجهیزات پزشکی در سامانه نیما و با ارز ۲۸۵۰۰ تومان از محل فروش ارز حاصل از فروش نفت و میعانات گازی ادامه خواهد داشت.

اجرای بسته جدید ارزی بانک مرکزی در حالی است که کارشناسان و فعالان بازار ارز پیش‌بینی می‌کنند که با اجرایی شدن این سیاست بخشی از تقاضای سفته بازی را از بازار ارز خارج می‌کند و بازار به سمت ثبات حرکت خواهد کرد.

متاسفانه یک جریان قیمت‌ساز تلاش می‌کند قیمت‌های بالایی در بازار ارز ایجاد کند و با این قیمت‌های بالا موجب زیان مردم می‌شود. رییس بانک مرکزی از مردم درخواست کرده است که ارز مورد نیاز خود را از طریق شعب بانک‌ها و صرافی‌های منتخب تامین کنند. البته باید توجه کرد که علت افزایش نرخ ارز را نباید تنها به فعالیت‌های سوداگرانه و معملات غیرواقعی نسبت داد، بلکه قسمت مهمی از این افزایش در نرخ دلار، ریشه در افزایش تقاضا برای این اسکناس آمریکایی دارد. بانک مرکزی نیز درمقابل عرضه دلار را افزایش داده است. موضوعی که نتوانسته در مقابل افزایش نرخ ارز آن‌طور که باید، مقابله کند. ازطرفی افزایش شکاف قیمتی میان بازار آزاد و نرخ رسمی صرافی‌ها، خودبه‌خود عامل ایجاد رانت و افزایش انگیزه فعالیت‌های سوداگرانه خواهد شد. درواقع بانک مرکزی درکنار عرضه مناسب ارز، باید با تدابیری این شکاف را کاهش دهد تا به این ترتیب فاصله میان نرخ بازار آزاد و نرخ‌های رسمی کمتر شود و افراد با تقاضای حقیقی، به سراغ خرید ارز بروند.