کارگران گرفتار آسیب‌های اسکلتی - عضلانی در محیط کار

علیرضا چوبینه در پاسخ به این که ارگونومی در پیشگیری از بیماری‌های ناشی از کار چه نقشی دارد، گفت: کارگران در معرض سه دسته بیماری قرار دارند؛ دسته‌ی اول، بیماری‌های عمومی است که اگر در جامعه شایع شود قطعا کارگران هم به عنوان عضوی از جامعه در معرض خطر قرار می‌گیرند که نمونه‌ی این وضعیت را در دوران شیوع کرونا مشاهده کردیم.

وی ادامه داد: دسته‌ی دوم بیماری‌های شغلی است که در اثر اشتغال به کار معین و در معرض و مواجهه‌ی یک عامل بیماری‌زا قرار گرفتن ایجاد خواهد شد. مثلا کارگری که در معدن کار می‌کند و گرد و غبار معدن و ذرات ذغال و مواد معدنی را استنشاق می‌کند و دچار بیماری ریوی می‌شود، یا کارگری که در محیط پُرسروصدا ۸ ساعت کار می‌کند و به تدریج دچار مشکل شنوایی می‌شود، درگیرِ بیماریِ شغلی می‌شوند.

استاد بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار دانشگاه علوم پزشکی شیراز افزود: این بیماری‌ها در زمره‌ی بیماری‌های شغلی است، به طوریکه اگر مواجهه‌ی فرد با محیط کار قطع شود، کارگر درگیرِ این بیماری‌ها نمی‌شود. این دسته از بیماری‌های در جداول بیماری شغلی ذکر شده و چنانچه کارگری مبتلا شود، قانون حمایت‌هایی برای آن درنظر گرفته است.

این استاد بهداشت حرفه‌ای به دسته‌ی سوم بیماری‌ها اشاره کرد و گفت: دسته‌ی سوم بیماری‌های مرتبط با کار است که شغل، تسهیل کننده‌ی این بیماری‎هاست. به عبارتی دیگر، عواملی که در شغل وجود دارد ممکن است تسهیل کننده‌ی بروز آن بیماری شود هرچند که تنها دلیلِ آن نیستند. این دسته از بیماری‌ها چندعلتی هستند و ممکن است این ریزفاکتور‌ها در همه جا وجود داشته باشد؛ در منزل، محیط کار و غیره، که اتفاقا همین موضوع باعث می‌شود کنترل این بیماری‌ها مشکل شود.

چوبینه گفت: حتی اگر در محیط کار این عوامل کنترل شود باز هم ممکن است کارگر در محیط منزل با این عوامل مواجه شود. به همین دلیل، این دست بیماری‌ها در جداول بیماری‌های شغلی درج نشده و اگر کارگر به آن مبتلا شود خیلی نمی‌تواند مدرک بیاورد که این مشکل در محیط کار برایش پیش آمده تا حمایت‌های قانونی دریافت کند.

وی تأکید کرد: کنترل کردنِ این عوامل چالش بزرگی در بهداشت حرفه‌ای است. یکی از انواع این بیماری‌های مرتبط با کار، بیماری‌های اسکلتی - عضلانی است. این اختلالات ریزفاکتور‌های زیادی دارد، مثلا وضعیت بدن و اعمال نیرو و تکرار حرکت و ارتعاش و حتی مسائل اجتماعی و به طور کلی عوامل محیطی به عنوان ریزفاکتور‌های اسکلتی - عضلانی شناخته شده‌اند.

چوبینه ادامه داد: آمار‌ها نشان می‌دهد به طور متوسط در کشور‌های مختلف ۵۰درصد از آسیب‌ها، اسکلتی - عضلانی و مسبب بیشترین غیبت‌ها در محیط کار است. فرقی هم نمی‌کند کشور در حال توسعه باشد یا صنعتی؛ این آسیب‌ها بیشترین هزینه‌های مادی را ایجاد می‌کند و اگر بتوان آن‌ها را کنترل کرد کمکِ زیادی به ارتقای سطح سلامت کارگران در محیط کار می‌شود. بسیاری از ریز فاکتور‌ها از نوع عواملی هستند که ما در ارگونومی شغلی مورد مطالعه قرار می‌دهیم و باید آن را کنترل کرد.

این استاد دانشگاه گفت: سازمان OSHA سازمان متولی ارگونومی در آمریکا و یک سازمانِ معتبر است. به گفته‌ی این سازمان، ارگونومی کارکرد‌های مختلفی دارد و می‌تواند در محیط کار و زندگی موثر باشد. با ارگونومی می‌توان راهکار‌هایی برای پیشگیری از اختلالاتِ اسکلتی – عضلانی در محیط کار ارائه کرد و از آنجا که این بیماری‌ها نیمی از بیماری‌های شغلی را تشکیل می‌دهد، کنترلِ آن‌ها قدم موثری در کاهش شیوع بیماری‌های شغلی و ارتقای سطح سلامت کارگران است.

چوبینه گفت: پس ارگونومی در کاهش بیماری‌های شغلی، نقش کلیدی و موثری دارد. سازمان لوشا در همین راستا برنامه‌ی مداخله‌ای برای پیشگیری ارائه کرده که این برنامه شامل مراحل مختلفی از آنالیز محیط کار و شناسایی ریزفاکتور‌ها تا کنترل ریز فاکتور‌ها از طریق راهکار‌های مهندسی و مدیریتی و در نهایت آموزش نیروی کار برای شناختِ ریزفاکتور‌ها و محافظت از خود در مقابلِ آن است.

این استاد دانشگاه تأکید کرد: همچنین موضوع مدیریتِ پزشکی مطرح است؛ به این معنا که کسانی که مبتلا شدند درمان می‌شوند و بعد از بهبود وارد محیطی می‌شوند که بهسازی شده و اقدامات اصلاحی برای حذف ریز فاکتور‌های اختلالت اسکلتی - عضلانی در آن انجام شده است.

چوبینه در پایان بیان کرد: ما هم درکشور وقتی می‌خواهیم از ارگونومی استفاده کنیم، از همین برنامه‌‎ی مداخله‌ای الگو می‌گیریم و روی همین چند مرحله تأکید می‌کنیم. با استفاده از این برنامه تلاش می‌کنیم این بیماری‌ها را کم کنیم. شخصا معتقدم ارگونومی یکی از راهکار‌های کلیدی برای جلوگیری از بیماری‌های ناشی از کار، مشخصا گروه سوم است. مدتی است این برنامه‌ها را در ایران شروع کردیم، امیدواریم جدی‌تر شود تا بتوانیم به سلامت نیروی کار کمک کنیم.