اجرای سامانه‌های نوین آبیاری مرهمی برای بحران کم‌آبی

با توجه به قرار گرفتن ایران روی کمربندی خشک و نیمه خشک و موضوع تغییر اقلیم، میزان بارش در ۲۰ سال اخیر کاهش معناداری داشته است که این امر منجر به بهره برداری بی رویه و غیرمجاز از آب‌های زیرزمینی و چاه‌های کشاورزی شده و در نهایت کار را به جایی رسانده که کمبود آب را به یک بحران جدی در بخش کشاورزی تبدیل کرده است.

آمار‌ها نشان می‌دهد که متوسط بارش سالانه در برخی کشور‌ها بالای ۷۰۰ میلی متر است درحالیکه در کشور ما این میزان ۲۲۰ تا ۲۵۰ میلی متر است که این امر بیش از پیش اهمیت اجرای سامانه‌های نوین آبیاری برای جلوگیری از بحران کمبود آب و خشکسالی در بخش کشاورزی را نشان می‌دهد چرا که بحران آب موضوعی نیست که به راحتی بتوان از آن عبور کرد تا بخش کشاورزی و امنیت غذایی قربانی شرایط کم‌آبی شود.

آقای صفدر نیازی معاون امور آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی گفت: بنابر فرمایش مقام‌معظم‌رهبری مبنی بر صرفه جویی ۱۰ درصدی آب در بخش کشاورزی، انجام مطالعات پژوهشی و تحقیقاتی و همچنین بکارگیری فناوری‌های نوین امری ضروری است.

نیازی اهداف کلی این معاونت را تامین امنیت غذایی و پایداری تولید در چارچوب توسعه پایدار کشاورزی با افزایش بهره‌وری آب و خاک برشمرد و گفت: این معاونت با اجرای پروژه‌های تامین آب، سامانه‌های نوین آبیاری، انتقال آب با لوله، پوشش کانال‌های خاکی، احداث شبکه‌ه‍ای آبیاری و زهکشی و سایر پروژه‌های آب و خاک، موجبات افزایش بهره‌وری این بخش را فراهم می‌سازد.
اجرای سامانه‌های نوین آبیاری راهی برای کاهش ۳۰ تا ۴۰ درصدی مصرف آب

آقای فریبرز عباسی مجری طرح سامانه‌های نوین آبیاری وزارت جهاد کشاورزی گفت: بنابر آمار تاکنون حدود ۲ میلیون و ۹۰۰ هزار هکتار از اراضی آبی به انواع روش‌های نوین آبیاری تجهیز شده اند که ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار هکتار از این سطح با اعتبارات دولتی و ۳۰۰ هزار هکتار باقی مانده با اعتبارات بخش خصوصی است.

به گفته او، با توجه به محدودیت‌های اعتباری، رویکرد ما توسعه روش‌هایی با راندمان بالاست تا از امکانات حداکثر استفاده را داشته باشند.

عباسی ادامه داد: سال گذشته بحث هوشمندسازی در ۱۶ استان در سطح ۳ هزار هکتار از مزارع و باغات اجرا شد و امسال در ۱۸ استان با مشارکت بخش خصوصی این طرح در راستای توسعه و ترویج تکنولوژی‌های نوین برای استفاده بهتر از نهاده و امکانات اجرا خواهد شد.

مجری طرح سامانه‌های نوین آبیاری افزایش عملکرد، کاهش مصرف و توزیع یکنواخت آب را از اثرات توسعه سامانه‌های نوین آبیاری اعلام کرد و گفت: ۹۵ درصد لوازم و قطعات سامانه‌های نوین آبیاری در کشور تولید می‌شود که با این وجود نه تنها واردکننده نیستیم، بلکه با استفاده از ظرفیت‌های داخلی و شرکت‌های دانش بنیان مبنی بر بومی شدن تولید، صادرکننده در حوزه لوازم و تجهیزات خواهیم شد.

او با تاکید بر این موضوع که بهترین روش اجرای سامانه‌های نوین آبیاری روش‌های موضعی هستند، افزود: آبیاری طیف از راندمان بالایی برخوردار است و آبیاری زیرسطحی به سبب قرار گرفتن لوله‌ها در زیر زمین باعث کاهش تبخیر می‌شود، اما به سبب هزینه بالای اجرای این روش از سامانه‌های آبیاری، بهره برداران رغبت کمتری دارند که اکنون در حال ترویج و توسعه آن هستیم.

مشاور وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه اجرای روش‌های موضعی ۳۰ تا ۴۰ درصد در کاهش مصرف آب و ۴۰ تا ۵۰ درصد در ارتقای بهره وری موثر است، گفت: بنابر آمار سال گذشته دولت در اجرای هریک از سامانه‌های آبیاری از ۱۷ تا ۶۰ میلیون تومان کمک بلاعوض کرد که امسال هزینه واقعی و تمام شده بیشتر خواهد بود.
ضرورت فراهم کردن الزامات اجرای سامانه‌های نوین آبیاری

آقای عطااله هاشمی عضو شورای هماهنگی تشکل‌های بخش کشاورزی گفت: با توجه به اقلیم گرم و خشک کشور، متوسط بارندگی‌های سالانه ۲۲۰ تا ۲۵۰ میلی متر است، درحالیکه برخی کشور‌ها به بالای ۷۰۰ میلی متر می‌رسد.

به گفته او، ورود تحقیقات برای تولید بذر و نهال‌های مقاوم به خشکی و توسعه سامانه‌های نوین آبیاری در جلوگیری از هدررفت آب بخش کشاورزی تاثیر بسزایی دارد.

هاشمی ادامه داد: بنابر قانون ۸۵ درصد اعتبار سامانه‌های نوین آبیاری بصورت بلاعوض در اختیار کشاورزان باید قرار گیرد که دولت به بهانه کمبود اعتبار به ازای هر هکتار یارانه در ازای استفاده از سامانه‌های نوین می‌دهد که به سبب تغییر روزانه قیمت ها، دولت باید الزامات لازم را فراهم کند که مشکل آب استمرار پیدا نکند.

عضو شورای هماهنگی تشکل‌های بخش کشاورزی گفت: علی رغم بحران منابع آبی، هدررفت آب در بخش کشاورزی بالاست که با توسعه سامانه‌های نوین آبیاری و ورود علم و دانش به بخش باید بهره وری را افزایش و میزان مصرف را کاهش داد.

او گفت: با توجه به آنکه بخش کشاورزی با امنیت غذایی سروکار دارد، از این رو با فراهم کردن الزامات مورد نیاز در راستای اجرای سامانه‌های نوین باید عملکرد در واحد سطح را افزایش داد که اجرای سامانه‌های نوین آبیاری در افزایش عملکرد و کاهش هدررفت آب تاثیر بسزایی دارد.

آمار‌ها حاکی از آن است که ۸۰ تا ۹۰ درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود که در پی تغییر اقلیم و کاهش بارندگی ها، اجرای سامانه‌های نوین آبیاری تا حدی می‌تواند بر کاهش مصرف و ارتقای راندمان و بهره وری اثر گذار باشد که دولت برای تحقق این امر طبق قانون باید ۸۵ درصد هزینه اجرای این سامانه‌ها را بصورت بلاعوض در اختیار بهره برداران قرار دهد تا به خاطر بحران کمبود آب، امنیت غذایی در معرض خطر قرار نگیرد.