عکس‌های خیره‌کننده فضاپیمای جونو از آتشفشانی‌ترین جرم منظومه شمسی

فضاپیمای ناسا موسوم به «جونو» (Juno) روز ۱۶ مه از کنار آیو عبور کرد و بیش از هر زمان دیگری به این قمر آتشفشانی مشتری نزدیک شد. این فضاپیما در طول فرآیند نزدیکی، تنها ۳۵۵۰۰ کیلومتر با سطح قمر «آیو» (Io) فاصله داشت.

اگر قمر آیو در این عکس‌ها آرام به نظر می‌رسد، پس ظاهر می‌تواند فریبنده باشد، زیرا آیو فقط آتشفشانی‌ترین قمری نیست که به دور غول گازی مشتری می‌چرخد، بلکه آتشفشانی‌ترین جرم آسمانی در کل منظومه شمسی است.

عکس کاوشگر جونو از قمر آیو که هنگام پرواز از نزدیک مشتری در ۱۶ مه گرفته شده است

برخی از عکس‌های دقیق ثبت‌شده توسط جونو و تصویرگر نور مرئی آن موسوم به «جونوکم» (JunoCam)، سطح سرخ‌رنگ آیو را نشان می‌دهند که توسط آتشفشان‌های آن زخمی شده است. یک نمای فروسرخ از آیو که در پرواز جونو در اول ماه مه با یکی از تجهیزات آن موسوم به «JIRAM» گرفته شد، منشأ این زخم را نشان می‌دهد و چندین نقطه داغ از فعالیت‌های آتشفشانی را روی سطح قمر آشکار می‌کند.

عکس جونو از قمر آیو در نور مرئی و فروسرخ که در طول پرواز اول مه ۲۰۲۳ گرفته شد. این عکس، یک نمای ترکیبی را نشان می‌دهد که نقاط داغ را در سراسر سطح آیو به نمایش می‌گذارد

«اسکات بولتون» (Scott Bolton)، پژوهشگر ارشد پروژه جونو، در بیانیه پیش از پرواز گفت: آیو، آتشفشانی‌ترین جرم آسمانی است که در منظومه شمسی می‌شناسیم. با مشاهده آن به مرور زمان در گذر‌های متعدد، می‌توانیم ببینیم که چگونه آتشفشان‌ها تغییر می‌یابند، چقدر فوران می‌کنند، چقدر روشن و داغ هستند، آیا به یک گروه مرتبط هستند یا فعالیت آن‌ها انفرادی است و آیا شکل جریان گدازه آن‌ها تغییر می‌کند یا خیر.

ناسا تخمین می‌زند که روی سطح آیو، صد‌ها آتشفشان فعال در حال فوران وجود دارند. این آتشفشان‌ها می‌توانند گدازه‌ای را تا ده‌ها مایل به داخل جو نازک بدون آب آیو پرتاب کنند.

اعتقاد بر این است که این فعالیت شدید آتشفشانی در نتیجه تأثیر گرانشی قابل توجه مشتری به وجود می‌آید، زیرا این سیاره، یک بازی مشابه طناب‌کشی را با آیو انجام می‌دهد. این کار به ایجاد نیرو‌های جزر و مدی قوی می‌انجامد که اثراتی مانند فشردن آیو را به همراه دارند و باعث می‌شوند که سطح آن تا ۱۰۰ متر بالا و پایین برود.

عکس کاوشگر جونو از مشتری و آیو که در پرواز ۱۶ مه گرفته شد

حتی پیش از پنجاه و یکمین پرواز از نزدیک مشتری، جونو از زمان رسیدن به غول گازی در سال ۲۰۱۶، بیش از ۵۱۰ میلیون مایل را سپری کرده و با سه قمر «اروپا» (Europa)، «گانیمد» (Ganymede) و آیو برخورد کرده بود.

بولتون گفت: همان طور که با مدار‌های متوالی به آیو نزدیک‌تر می‌شویم، به بخش شگفت‌انگیز دیگری از ماموریت جونو قدم می‌گذاریم. این مدار، نزدیک‌ترین نگاه ما را به قمر آیو ارائه می‌کند. پرواز‌های آتی در ژوئیه و اکتبر، ما را حتی نزدیک‌تر خواهند کرد و به پرواز از نزدیک آیو در دسامبر سال جاری و فوریه سال آینده ختم خواهد شد که طی آن، در ۱۵۰۰ کیلومتری سطح قمر پرواز خواهیم کرد.

منبع: اسپیس