برای آنکه انسان بتواند به زندگی خود ا دامه دهد، لازم است از تمامی ذخایر و منابع به نحو احسن استفاده کند. اگرچه کشاورزی و صنایع غ ذایی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند و عمر انسان‌ها به غذا وابسته است، اما گردش اقتصادی در صنایع دیگری از جمله نفت و خودروسازی بسیار بیشتر است.

ارتباط خودرو با ۶۰ صنعت

باید بپذیریم که چرخ‌های اقتصاد جهانی وابستگی جدی به صنعت خودرو دارد. صنعت خودرو با بیش از ٦٠ صنعت دیگر ارتباط مستقیم دارد، چرخ‌های بسیاری از صنایع دیگر را به حرکت در می‌آورد و تمامی بخش‌ها به خودرو نیاز مبرم دارند. به همین دلیل از صنعت خودرو به عنوان لوکوموتیو صنایع نام می‌برند.

تنوع محصولات بکار رفته

کافی است نگاهی دقیق به خودرو بیندازیم تا متوجه شویم تا چه اندازه چرخ‌های صنعت را به حرکت در می‌آورد. در ساخت خودرو مجموعه‌ای از تکنولوژی رشته‌های مختلف صنعتی در زمینه‌های فلزی، پلاستیک شیمیایی، پارچه، عایق شیشه، الکترومکانیک برق، الکترونیک، متالوژی و... بکار رفته که البته چرخ‌های بزرگتر طراحی، مدیریت و اقتصاد را نیز به حرکت در می‌آورد. این همه وابستگی صنایع و اقتصاد به خودرو نشان می‌دهد که چرا از صنعت خودرو، به عنوان یکی از شاخص‌های توسعه یافتگی یاد می‌شود. این مهم زمانی بیشتر خودنمایی می‌کند که بدانیم سازمان تجارت جهانی اعلام کرد در سال ۲۰۲۲ تجارت خودرو ۱۰ درصد از تجارت جهانی به ارزش ۱، ۵۱۸ میلیارد دلار را به خود اختصاص داده است.

کاربرد فولاد در خودروسازی

اگرچه خودرو از تنوع قطعات بالایی برخوردار است، اما فولاد و آهن آلات، به دلیل دوام، استحکام، مقاومت بالا، مقرون به صرفه بودن و قابلیت بازیافت، جایگاه ویژه‌ای در صنعت حمل و نقل و بهبود شیوه‌های آن داشته و عمر انتشار گاز‌های گلخانه‌ای را کاهش می‌دهد. بر اساس تحقیقات منتشر شده، تقریبا ۱۶ درصد از فولاد و آهن آلات، برای نیاز‌های حمل و نقل به ویژه ساخت خودرو، استفاده می‌شود. به تعبیر دیگر، فولاد ماده اصلی در تولید خودرو است که حدود ۶۵ درصد وزن متوسط آن را به خود اختصاص می‌دهد. اما ۳۴ درصد برای ساخت اتومبیل در ساختار بدنه، چارچوب و در‌ها از فولاد است. انجمن جهانی فولاد نیز اعلام کرده، خودرو تقریبا ۱۲ درصد کل مصرف جهانی فولاد را تشکیل می‌دهد.

سهم بالای فولاد در خودرو

برای آنکه به نقش اساسی فولاد در خودرو پی ببریم، آمار اعلامی از سوی سازمان بین المللی تولیدکنندگان وسایل نقلیه موتوری می‌تواند، راهگشا باشد. این سازمان اعلام کرده ۹۵.۶ میلیون دستگاه خودرو در سال ۲۰۱۸ تولید شده که به طور متوسط در هر وسیله نقلیه، ۹۰۰ کیلوگرم فولاد استفاده می‌شود. علاوه بر اینها، صنعت حمل و نقل اعم از عمومی و خصوصی، به میزان زیادی به عرضه فولاد بستگی دارد. بدنه‌های اتوبوس به دلیل برخورداری از افزایش وزن و قدرت، اغلب از فولاد با کیفیت بالا ساخته می‌شوند تا توانایی تحمل فشار شدید در جاده را داشته باشند.

بیشتر بخوانید:

بحران خودرو در ایران

جایگاه خودرو در ایران همچون بسیاری کالا‌ها و محصولات دیگر با دیگر نقاط جهان متفاوت است. خودرو به اندازه‌ای در ایران اهمیت یافته که می‌تواند اقتصاد را به چالش بکشاند و حتی بحران اقتصادی را رقم بزند، اتفاقی که اکنون در کشور شاهد هستیم. در حالی ارزش خودرو در بسیاری از کشور‌های جهان در قالب کالای مصرفی تعریف می‌شود و پس از گذشته ۵ سال به گورستان خودرو برای اوراق سپرده می‌شود، که یک خودرو تولید شده در ایران پس از گذشت ۲۰ سال و رسیدن به فرسودگی کامل، قیمت ده‌ها برابری پیدا می‌کند و برای همان نیز بازار سیاه وجود دارد. این در حالی است که تولید خودرو در ایران بسیار چشمگیر است به نوعی که طی سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ در بین ۱۶ کشور بزرگ تولید کننده خودرو در جهان، اندونزی، هند و ایران توانستند بیشترین رشد تولید را به خود اختصاص دهد. ایران در سال ۲۰۲۲ توانسته سه کشور انگلیس، روسیه و اسلواکی را کنار بزند و در جایگاه شانزدهمین تولید کننده بزرگ خودرو جهان با سهم حدود یک درصدی و هفتم آسیا قرار گیرد.

بحران وابستگی

با وجود شرایط ویژه‌ای که ایران در زمینه تحریم‌ها دارد، واردات با ممنوعیت کامل رو به رو شده و تولید نیز نتوانسته نیاز داخل را تامین کند، شرایطی که باعث شده فروش خودرو به صورت‌های مسخره قرعه کشی، پیش خرید و... صورت بگیرد. البته این عمق فاجعه نیست، وقتی خودروسازان خودرو‌های تولید شده را به بهانه کمبود قطعه! انبار می‌کنند، تازه متوجه می‌شویم که تا چه اندازه ناتوان هستیم.

بی نیازی به فولاد

بر اساس تقسیم بندی قطعات خودرو، متوجه وابستگی خودرو به فولاد می‌شویم. سال‌ها برای آنکه فولاد به ویژه ورق مورد نیاز بدنه خودرو را تهیه کنیم، ناچار به واردات بودیم، شرایطی که اکنون از آن عبور کرده و توانسته ایم به همت فولادسازان مطرح کشور، از آن بحران عبور کنیم. اما هنوز در بخش‌هایی وابستگی وجود دارد که مدیرعامل شرکت ورق خودرو فولاد مبارکه قول داده از آن عبور خواهیم کرد. حمید شجاعی با ارایه آمار‌های چشمگیر از تولید گفت: در سال گذشته حدود ۳۱۰ هزار تن ورق گالوانیزه خودرویی تولید کردیم که جهش ۲۳ درصدی نسبت به سال قبل داشت و حدود ۳۲۰ هزار تن فروش را ثبت کردیم. مدیرعامل شرکت ورق خودرو فولاد مبارکه با اشاره به برنامه ریزی برای سال جدید گفت: برای سال ۱۴۰۳ نیز پیش بینی کرده‌ایم که گرید‌های جدید خودرویی بیشتری تولید و عرضه کنیم و عملیات اجرایی طرح توسعه‌ای شرکت را شروع کنیم تا بتوانیم برای تمام محصولات، گالوانیزه خودرویی کشور را تولید و این صنعت را برای سال‌های جاری و آینده از واردات بی نیاز کنیم.