از هنگامی که انقلاب اسلامی به پیروزی رسید، پایان وابستگی و رسیدن به خودکفایی با قوت و قدرت در دستور کار قرار گرفت. با این سیاستگذاری توانستیم در بسیاری از زمینه‌ها به اهداف تعیین شده دست یابیم و نیاز‌های داخلی را تامین کنیم. اما هنوز تا رسیدن به تحقق خودکفایی فاصله بسیاری داریم. شرایط اقتصادی نشان می‌دهد که باید بیشتر تلاش کنیم.

بحران تحریم‌ها

نکته بسیار مهمی که سیاستگذاری‌های خودکفایی را تحت تاثیر مخرب قرار می‌دهد، کینه توزی‌های بی پایان و البته تشدیدکننده است. دشمن در تمامی سال‌های گذشته روش‌های گوناگون از جنگ تحمیلی تا ترور، تهاجم فرهنگی و بحران آفرینی‌ها را در دستور کار قرار داده که در تمامی موارد به همت تلاش ملت ایران، شکست را تجربه کرده، اما دست برنداشته و آخرین حربه یعنی جنگ اقتصادی را در دستور کار قرار داده، جنگی که با ابزار تحریم شروع شده و با جدیت دنبال می‌شود. اما در این زمینه نیز تعهد و توان داخل بسیار کارآمد بوده است.

صنعت پیشتاز نفت

ابزار تحریم قلب اقتصاد ایران یعنی صنعت نفت را هدف قرار داده و بحران را از این محل سیاستگذاری کرده و پیش می‌برد. صنعت نفت ایران که وابستگی شدیدی به خام فروشی داشت، از این تحریم، لطمه‌های بسیاری خورد، اما با آینده نگری به سوی بی اثرکردن تحریم‌ها نفتی شد. مهمترین رویکرد برای مقابله با این تحریم ها، ایجاد صنایع پایین دستی در صنعت نفت بود که صنعت پتروشیمی نقش برجسته‌ای ایفا کرد.

بحران فرار مغز‌ها

با توجه به گسترش دانشگاه‌ها و افزایش فارغ التحصیلان دانشگاهی، استفاده از تحصیل کردگان داخلی اهمیت ویژه‌ای پیدا کرد، به ویژه آنکه شاهد فرار مغز‌ها هستیم. آمار‌ها حکایت از کوچ نخبگان دارد به نوعی که از رتبه‌های برتر المپیاد‌های دانش آموزی تا برگزیدگان کنکور و فارغ التحصیلان دانشگاهی با پیگیری‌های سوال برانگیز کشور‌های اروپایی و آمریکایی، جذب این کشور‌ها می‌شوند.

استفاده از دانش بومی

آمار وحشتناک فرار نخبگان، حساسیت بالایی در رده‌های بالای تصمیم گیری کشور ایجاد کرد و مقام معظم رهبری با درک درست از این بحران، حمایت از دانش بنیان‌ها را در قالب نامگذاری سال سیاست گذاری کردند. آیت الله خامنه‌ای بار‌ها در خصوص اهمیت دادن به دانش بنیان‌ها بیانات ارزشمندی را مطرح کردند و در فراز‌هایی فرمودند: حمایت از شرکت‌های دانش بنیان داخلی، هزینه‌ها را کاهش می‌دهد؛ بهره وری را افزایش می‌دهد؛ کیفیت محصول را افزایش می‌دهد، محصولات را رقابت پذیر می‌کند؛ یعنی در بازار‌های جهانی، ما می‌توانیم از این محصولات به عنوان محصولات رقابت پذیر استفاده کنیم.

بیشتر بخوانید:

ولایتمداری با درک درست

از آنجا سیاستگذاری‌های رهبر انقلاب باید با جدیت پیگری شود، پتروشیمی مارون با قدرت به این مهم ورود کرد و نه تنها در سال دانش بنیان به این سو حرکت کرد، بلکه این سیاستگذاری را در دستور کار قرار داد و در اولین نمایشگاه (ایران پتروکم) که در آخرین روز‌های ۱۴۰۲ برگزار شد، با هدف حمایت از شرکت‌های دانش بنیان داخلی و گسترش باورمندی تولید داخل جهت اعتماد عملی به نخبگان و دانشمندان جوان ایرانی؛ سه قرارداد همکاری را با شرکت‌های دانش بنیان داخلی، امضا کرد.

قرارداد زمینه ساز

اینکه در روز‌های پایانی سال با شرکت‌های دانش بنیان قرارداد همکاری امضا شود، بیانگر آن است که پتروشیمی مارون برای آینده برنامه دارد و قصد دارد پله‌های ترقی را با بهره گیری از توان دانش داخلی با سرعت بیشتری طی کند. به همین دلیل قرارداد طراحی مهندسی، تامین، نصب و راه اندازی سانتریفیوژ جداسازی آب از بنزین واحد الفین را برای نخستین بار در کشور در بین پتروشیمی‌های الفینی امضا کرد. در شرایطی که آب یکی از چالش‌های همیشگی بنزین است، ساخت و بکارگیری این سانتریفیوژ‌ها برای جداسازی آب از بنزین، اهمیت بسیاری دارد.

مدیریت چالش کاتالیست

بدلیل اهمیتی که کاتالیست‌ها دارند، بکارگیری آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اما بدلیل پیچیدگی‌های خاصی که ساخت کاتالیست دارد، در انحصار کشور‌های معدودی قرار دارد که از صادرات آن، سود‌های کلانی بدست می‌آورند. اما پتروشیمی مارون با قرارداد بومی سازی ساخت کاتالیست نقره واحد‌های اتیلن اکساید برای نخستین بار در کشور، گام بزرگی برای پایان دادن به وابستگی در این زمینه برداشت. همچنین قرارداد مهم دیگری که در این زمینه بسته شد، استحصال نقره از کاتالیست مستعمل بود که با این رویکرد می‌تواند از ضایعات، ارزش افزودده بدست آورد.

جلوگیری از خروج ارز

یکی از جدی‌ترین چالش‌های ناشی از تحریم ها، تحریم‌های ارزی و نقل و انتقالات پولی و مالی با دیگر کشورهاست. به همین دلیل بکارگیری ارز در عرصه‌های حساس، اهمیت بیشتری دارد. جالب اینکه ارزبری قرارداد‌های دانش بنیانی پتروشیمی مارون ۵۵ میلیون دلار است که در نتیجه تولید آن در داخل کشور، از خروج ارز جلوگیری می‌کند و به عبارت بهتر این قرارداد‌های مارون، نقش بسزایی در رفع مشکلات فنی و فرایندی ناشی از تحریم‌ها و کاهش وابستگی به شرکت‌های خارجی به همراه دارد.