بنگاه‌داری بانک‌ها نابود‌کننده اقتصاد

تقریبا یک دهه از بازشدن پای بانک‌های خصوصی به نظام بانکی ایران می‌گذرد و ب تازگی سیاست گذار پولی به تدریج به نقش فعال بانک‌ها در خلق نقدینگی پی برده است. طی سال‌های گذشته با اقداماتی نظیر "عملیات بازار باز، ادغام بانک‌ها و کنترل ترازنامه " در جهت کنترل کمی و کیفی نقدینگی و در نهایت تورم تلاش شد. طی این سال‌ها به کرات از نقش بانک‌ها در خلق پول و نقدینگی به عنوان یکی از عوامل مهم شکل‌گیری تورم سخن به میان آمد، اما با این حال درباره چگونگی و ابزار‌های خلق پول در بانک‌ها تحلیل دقیقی ارائه نشد.

بانک‌ها از دهه ۸۰ تاکنون با استفاده نادرست از ابزار بنگاه‌داری به اقتصاد ضربه مهلکی زده‌اند، که بازتاب آن را می‌توان در بازار مستغلات و یا در بازار سرمایه کشور به وضوح مشاهده کرد، همین جهش به سمت بنگاه‌داری مسیر خود را به سوی "خلق پول"باز کرده است. بانک‌ها در یک برهه زمانی با استفاده از "تسعیر نرخ ارز" و پس از آن با "شرکت فروشی" اقدام به "خلق پول" کرده‌اند.

عمده بانک‌های کشور طی دهه ۹۰، زیان ده بوده‌اند و برخی از آن‌ها با سوءاستفاده از بنگاه‌داری و سود حاصل از تسعیر ارز، بعضا از مسیر تسعیر دارایی‌های بی کیفیت ارزی، زیان خود را در صورت‌های مالی به صورت حداقلی نشان داده و یا حتی سودآور شدند.

در بسیاری از نمونه‌هایی که از سال ۱۳۹۳ به بعد بررسی شده است، "معامله با خودی، کسب سود‌های صوری، متورم کردن و نقد جلوه دادن دارایی"، هدف اصلی این "شرکت فروشی‌ها" بوده است و در حجم بالایی انجام گرفته است؛ جالب این که بانک‌ها در برخی سال‌ها با فروش تنها یک درصد دارایی خود (از نوع واگذاری سرمایه گذاری-شرکت فروشی)، ۳۰ درصد از سود علی‌الحساب پرداختی به مشتریان خود را پوشش داده‌اند.

در همین رابطه «مهدی پازوکی» کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار پول نیوز با اشاره به ناکارآمدی بنگاه داری اظهارداشت: یکی از ناکار آمدترین موضوعاتی که بانک‌ها به آن رو آورده‌اند موضوع بنگاه داری است. وظیفه بانک، بانکداری است و نه بنگاه داری. بانک باید در بازار پول فعالیت کند نه در بازار کالا و خدمات. زمانی که یک بانک وارد کار‌های بنگاه داری می‌شود به لحاظ اقتصادی و خواسته یا ناخواسته وارد بازار کالا و خدمات شده است؛ که می‌تواند برای اقتصاد تبعات بسیار منفی داشته و نابود کننده اقتصاد است

وی با انتقاد از بنگاه داری به جای بانکداری و تاثیرات مخرب آن خاطرنشان کرد: اکنون اکثریت بانک‌ها به جای کار اصلی خود وارد فعالیت بنگاه داری شده‌اند. این برخلاف اصول بانکی است و باید از آن پیشگیری شود. بانک، چون پول زیادی در اختیار دارد می‌تواند با ورود یک روزه به بازار طلا و یا هر بازار دیگری، آن بازار پر ثبات را وارد تلاطم کند. در تمام نقاط دنیا وظیفه بانک مشخص است، اما متاسفانه در ایران هرکاری می‌کنند غیر از بانکداری.

پازوکی با تاکید بر خروج تمامی بانک‌‎های کشور از نظام پولی و مالی کشور گفت: بانک می‌تواند به شرکت‌ها وام بدهد، اما خودش نمی‌تواند بنگاه داری کند. این خود باعث به وجود آمدن انحصار و مشکلات منفی برای اقتصاد است. اکنون اغلب سیتی‌سنتر‌ها و مال‌ها در مالکیت بانک‌ها است. در حالی که باید در چارچوب سیستم پولی کشور فقط بانکداری کنند.