10 سال اخبار ضد و نقیض از کیفیت بنزین!

پول نیوز، نازنین افتخار -  هفته گذشته برابر 24 شهریور ماه، شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نتایج آنالیز محتوای گوگرد موجود در نمونه‌برداری‌های صورت گرفته از سوخت  بنزین در تهران را منتشر کرد و بر اساس آن غلظت گوگرد در کلیه نمونه‌ها -شامل بنزین معمولی و سوپر- فراتر از حد مجاز قرار داشت و میانگین آن در سوخت بنزین طی بهار و تابستان به ترتیب 190 و 166 بخش‌ بر میلیون بود که از حد مجاز یورو 4 فراتر بوده در همین راستا، بر آن شدیم که ده سال از وضعیت بنزین در تهران را بررسی کنیم. 

استاندارد های سوخت در اتحادیه اروپا*
ابتدا به ساکن ضروری می نماید که بدانیم استاندارد های بنزین و سوخت به طور کلی در همه ی کشور ها به یک شکل نیست در این ارتباط نگاهی به تقسیم بندی زیر داشته باشیم:

*: در این رابطه کارشناسان درباره بنزین یورو4 گفته اند که بنزین‌های یورو2 در اصل مخصوص موتورهای دهه 80 و 90 اروپاست که هنوز هم در ایران توزیع می‌شود؛ در حالی که در کشورهای اتحادیه اروپا در چند سال گذشته بنزین‌های یورو5، یورو6 را عرضه و استفاده کرده‌اند و از ابتدای سال 2014 نیز مقرر شده تا در برخی کشورهای این اتحادیه بنزین یورو7 توزیع شود.

سیر تاریخی بررسی وضعیت بنزین کشور: بنزین و هشدار همواره کیفیت

1388: تولید بنزین از پتروشیمی ها
در دولت محمود احمدی نژاد پس از اولین دور تحریم فروش بنزین به ایران و ایجاد شدن محدودیت‌های واردات این محصول به کشور؛ مسئولان وقت وزارت نفت پیشنهاد دادند که تولید بنزین بر مبنای پتروشیمی کشور امکان‌پذیر شود که احمدی‌نژاد به سرعت این پیشنهاد را پذیرفت و دستور اجرای این طرح را صادر کرد. احمدی‌نژاد حتی فراتر از این طرح اعلام کرد که به زودی ایران در تولید بنزین آن هم در عرض یک هفته به خودکفایی می‌رسد این سیاست به «طرح ضربتی افزایش تولید بنزین» معروف شد. همزمان نقدهای کارشناسان نسبت به اجرای این طرح به دلیل بار مسایل هزینه‌ای و زیست‌محیطی مطرح شد. دولتمردان دولت دهم تولید بنزین از پتروشیمی‌ها را در شرایط بحرانی مقرون به صرفه‌تر می دانستند.

1391 : گوگرد بیش از حد بنزین، عامل آلودگی
از سال 1391، درباره ی بنزین های آلوده و تركيبات سربي آن ها هشدار داده و بحث آلودگی هوا جدی تر از گذشته مطرح شد و قائم مقام سازمان حفاظت محیط زیست خبر از جلسه کمیته کاهش آلودگی هوای تهران داد. در پی همین موضوع اطلاعاتی از تاثیر بنزین بر آلودگی هوا منتشر شد و علت آلودگی شدید هوا خصوصا در شهر های بزرگ و پر جمعیت، گوگرد بالای بنزین که باعث مسموم شدن مبدل کاتالیستی و افزایش انتشار آلاینده هایی چون منواکسید کربن، هیدروکربن ها و اکسیدهای نیتروژن می شود، منتشرشد.

وقتی هیچ گوشی برای هشدار ها، شنوا نبود...
تولید بی کیفیت بنزین پتروشیمی‌ها با فرمول تبدیل ظرفیت تولید گازوئیل و نفت سفید به تولید بنزین و تبدیل اتانول و متانول به بنزین، آثار خود را در آلودگی هوای شهرها به صورت گسترده نشان داد. همین فرمول موجب شد که هوای شهرها به اندازه‌ای آلوده شود که بر اساس اعلام مدیرعامل وقت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در طول سال‌های ۹۰ و 91 حتی یک روز هوای پاک یا حتی هوای سالم در تابلوهای بررسی کنترل کیفیت هوای تهران به ثبت نرسید و به تبع سلامت مردم به خطر افتاد. به طوری که پزشکان اعلام کردند که بنزین‌های تولیدی عناصر سرطان‌زا دارند و برای افرادی با مشکلات تنفسی یا قلبی، بسیار مضرند.

1392: جایگزینی واردات بنزین به جای تولید از پتروشیمی
با روی کار آمدن دولت یازدهم‌، تولید بنزین در پتروشیمی‌ها متوقف شد. بیژن زنگنه در اسفند سال 92 اعلام کرد که بر اساس گزارش شرکت پالایشگاه و پخش، بنزین تولیدی در پتروشیمی ها قطعاً آلاینده و خارج از استاندارد است و در دولت نیز توافق شده در سال 93 هیچ بنزین دریافتی از پتروشیمی نداشته باشیم و بنزین مورد نیاز را از جاهای دیگر از جمله واردات تأمین کنیم.

1394 : کیفیت خوب بنزین بدون سند و مدرک!
در سال 94، تولید دوباره بنزین آغاز شد و در برخی واحدهای پتروشیمی، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران از کیفیت بنزین وارداتی در مقایسه با بنزین پتروشیمی ها دفاع کرد و بنزین پتروشیمی ها را آلاینده خواند و قسمت اعظم بنزین سوپر وارداتی از جنوب کشور را در شرایط مطلوبتری دانست و نهایتاً نیز اینچنین نتیجه گیری شد که بر مبنای اصول رعایت مزیت های نسبی، جایگزینی واردات بنزین مطابق استاندارد یورو 4 به میزان مورد نیاز مطابق یک برنامه ریزی اصولی و با رعایت جوانب مختلف زیست محیطی و اقتصادی انجام شده است. در همین بین سازمان ملی استاندارد هم کیفیت بنزین در سال 94 را بسیار بالا توصیف کرد اما همزمان از انتشار اطلاعات بررسی کیفیت بنزین، خودداری می کرد!

1395 : واردات 12 میلیون لیتری بنزین
تولید بنزین در واحدهای پتروشیمی در سال ابتدایی آغاز به کار دولت یازدهم متوقف شد و واردات بنزین آغاز شد و در نیمه نخست سال 95 شاهد روزانه 12 میلیون لیتر بنزین به کشور وارد می شد. این در حالی بود که در آن زمان رئیس سازمان استاندارد وقت، در حالی از  افزایش ارتقا کیفیت 7 درصدی بنزین نسبت به سال 93 خبر می داد که مردم از بنزین های بی کیفیت همچنان گلایه داشتند و کارشناسان نیز علت آلودگی هوا را جایگزینی بنزین پتروشیمی ها با بنزین تولیدی یورو 4 و یورو 5 در پالایشگاه های کشور و همچنین بنزین یورو 4 و یورو 5 وارداتی دانستند!

کشمکش بر سر تولید و وارادات: هشدار گذر گوگرد و بنزن از حد استاندارد
با گذشت بیش از 60 سال از ملی شدن صنعت نفت و تصمیم ایران برای خودکفایی در تولید بنزین این هدف در حالی در سال بالاخره 96 محقق شد. در طی این سال ها، مسئولان ارشد دولتی در سازمان حفاظت محیط زیست و برخی از مسئولان وزارت نفت همواره تأکید داشتند که قطع تولید بنزین پتروشیمی ها و واردات بنزین راهکار مناسبی برای تامین نیاز کشور است زیرا عدد اکتان بنزین تولیدی پتروشیمی‌ها عموماً بالاتر از سایر بنزین‌های تولید پالایشگاه‌های داخل و حتی وارداتی است.

1396: بهره برداری از پالایشگاه ستاره خلیج فارس
همزمان با توقف تولید بنزین از پتروشیمی‌ها و جایگزینی واردات، تصمیم سرمایه‌گذاری برای تکمیل پالایشگاه ستاره خلیج فارس در دستور کار دولت یازدهم قرار گرفت و فاز نخست آن در بهار همان سال به بهره‌برداری رسید.

اوضاع دیزل بهتر از بنزین
سپس در تابستان 1396؛ نتایجی از گزارش پروژه پایش کیفیت سوخت شهر تهران منتشر شد که بر اساس آن سوخت بنزین عرضه شده در جایگاه‌ها، عدد اکتان پایین و محتوای گوگرد و بنزن بالا است. این پژوهش همچنین سوخت بنزین عرضه شده در جایگاه ها، عدد اکتان پایین، محتوای گوگرد و بنزن بالا و در سوخت دیزل عدد ستان پایین و محتوای گوگرد را استاندارد دانست. دولت یازدهم چهار سال تولید بنزین در داخل را متوقف کرد و همزمان مشغول توسعه پالایشگاه‌ها برای تولید بنزین پاک در داخل کشور بود.

1397: افزایش تولید بنزین
زنگنه،‌وزیر نفت ایران؛ از جهش بی‌سابقه تولید بنزین خبر داد. او درباره کیفیت فرآورده‌های نفتی در پالایشگاه‌های ایران گفت به دلیل اجرای طرح بهبود کیفیت در پالایشگاه‌های اراک، اصفهان، بندرعباس، ستاره خلیج فارس و تبریز، بنزین تولید شده با کیفیت یورو است، کیفیتی که در سال 91 وجود نداشت.

1398: تکذیب بی سند ادعای گوگرد بیش از حد مجاز!
رئیس اتحادیه جایگاه داران درمورد عرضه بنزین یورو4 به خودروهایی منطبق بر استاندارد یورو2 گفت که مقرر شده که در برخی جایگاه‌های تهران بنزین یورو4 عرضه شود.

این در حالی است که در تولید بنزین یورو4 که در تهران استفاده می‌شود از بنزن برای روان‌سوزی استفاده شده که در واقع این ماده موجب تولید رشته‌های وسیع دود به صورت نوارهای حلقوی است که موجب از بین رفتن گیاهان شده و در انسان باعث سرطان ریه می‌شود. طی سالیان گذشته ترکیبات سربی برای افزایش عدد اکتان سوخت و ایجاد کارکرد بهتر موتور به بنزین اضافه می‌شد که تأثیرات نامطلوب بر سلامت، خصوصاً سلامت کودکان و زنان باردار که تنفس درازمدت آن موجب سرطان به‌ویژه سرطان خون می‌شود.

در حال حاضر از سال 1381 سرب از بنزین مصرفی کشور حذف و نصب کاتالیست بر روی خودروهای بنزینی الزام آور شده است و در نتیجه آلاینده سرب از هوا حذف و غلظت منواکسید کربن نیز کاهش قابل‌ملاحظه‌ای داشته است به‌گونه‌ای که تعداد روزهای آلوده این آلاینده از 163 روز در سال 81 به صفر رسیده است اما با این همه و تکذیبیه اخیر شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران ادعا کرده که طبق گزارش سازمان ملی استاندارد تمام بنزین توزیعی در تهران دارای استاندارد یورو 4 و گوگرد آن زیر 50 ppm بوده در حالی که سازمان ملی استاندارد اخیراً هیچ گزارشی در این باره صادر نکرده است و در صورتی که چنین موضوعی صحت داشته باشد، سازمان ملی استاندارد نباید نسبت به اخبار منتشر شده بی تفاوت باشد یا از انتشار عمومی گزارش بررسی کیفیت سوخت، امتناع ورزد. ضمناً نباید فراموش کنیم که جایگزینی بنزین وارداتی، لزوماً به معنای کیفیت بهتر بنزین مصرفی کشور نیست.