افزایش تعرفه تنها راهکار افزایش درآمد نیست

پول‌نیوز- معاون بررسی های فنی و صدور پروانه سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی معتقد است: افزایش تعرفه تنها راهکار افزایش درآمد نیست و بصورت ریشه ای مشکلی را رفع نخواهد کرد.

موضوع افزایش تعرفه های تلفن ثابت در حال حاضر بعنوان یک مسئله مورد اختلاف بین وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بعنوان نهاد حاکمیت و شرکت مخابرات ایران بعنوان بخش خصوصی از سوی رسانه های مختلف مورد بررسی قرار می گیرد.

جوانب مختلف این موضوع در گفت و گویی با صادق عباسی شاهکوه معاون بررسیهای فنی و صدور پروانه سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی بررسی شده است.

**افزایش تعرفه تلفن ثابت کارایی ندارد؛ سال های 90 و 93 افزایش داشتیم

شاهکوه در پاسخ به این سوال که مبنای مشروط شدن افزایش تعرفه های شرکت مخابرات ایران به ارائه طرح توسعه چیست؟، گفت: اصولاً بحث افزایش تعرفه به دلیل اینکه بخش تلفن ثابت درآمدزایی کافی ندارد و توسعه آن امکانپذیر نیست، مطرح شد. با این فرض وزارت ارتباطات قبول کرد که برنامه توسعه مخابرات ارائه شود تا متناسب با برنامه توسعه، در صورتی که برای تامین منابع مالی لازم باشد، تعرفه افزایش یابد. به این دلیل بود که افزایش تعرفه به ارائه طرح توسعه منوط شده است.

وی در خصوص اینکه آیا شرکت مخابرات ایران طرح توسعه خود را ارائه کرده است؟، نیز گفت: براساس مصوبه 184 کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات که در اسفند 92 ابلاغ شد شرکت مخابرات موظف بود تا 31 شهریور 93 همکدسازی را به پایان برساند و برنامه سرمایه گذاری و توسعه کمی و کیفی شبکه اش را ارائه کند؛ اما تا آن تاریخ برنامه ای ارائه نشد و پس از پایان اجرای همکدسازی تلفن ثابت در آذرماه 93، از شرکت مخابرات درخواست شد که این کار را انجام دهد.

** مردم هزینه خدمات مناسب را پرداخت می کنند

شاهکوه گفت: در تعاملات با شرکت مخابرات، نسخه اولیه ای را در بهمن 93 ارائه کردند که در جلسات حضوری و مکاتبات به دنبال آن بودیم که به صورت روشن و شفاف، جزئیات طرح توسعه ارائه شود و مهم تر از آن برای اینکه مطمئن شویم این طرح توسعه اجرا می شود، درخواست کرده بودیم این طرح در مراجع قانونی شرکت مخابرات از جمله هیات مدیره و مجمع عمومی مصوب شود تا پس از آن بتوان به آن استناد و بر آن نظارت کرد.

وی افزود: از آنجا که هدف اصلی این است که مردم خدمات مناسب تری دریافت کنند، باید مطمئن شویم بواسطه طرح، مردم خدمات بهتری دریافت می کنند و طبعاً وقتی خدمات بهتری عرضه شود مردم هم آمادگی دارند هزینه آن را بپردازند.

معاون رگولاتوری خاطرنشان کرد: نکته دیگر اینکه براساس روش های استاندارد تعیین تعرفه، یکی از پارامترهای موثر، بهبود بهره وری شرکت هاست و لازم است وضعیت ساختاری و اداره شرکت ها نیز بهتر شود و برخی از هزینه ها کاهش پیدا کند.

به گفته وی قرار نیست تمام هزینه های شرکت ها از مردم دریافت شود، به همین دلیل از سوی وزارت ارتباطات از شرکت مخابرات خواسته شد از نظر ساختاری هم بهینه سازی انجام دهد و برنامه مربوط به اصلاحات ساختاری هم ارائه شود.

** مشکل تغییر رفتار مردم با تعرفه بازی رفع نمی شود

عباسی شاهکوه درخصوص اینکه آیا افزایش تعرفه راهکار منطقی برای جبران کاهش درآمدهاست؟، اذعان کرد: بررسی تحلیل درآمدی در هشت استانی که در نیمه اول 93 در شرکت مخابرات همکد شده بود نشان می داد درآمد این شرکت آنقدر که بر اساس مصوبه 184انتظار می رفت، افزایش پیدا نکرده که دلایل مختلفی داشت. از جمله تغییر حجم ترافیک شبکه ثابت به سمت تلفن همراه (در واقع تغییر فرهنگ مصرف مردم) بود که یکی از دلایل آن تعریف بسته های مختلف بر روی تلفن همراه به صورت داخل شبکه ای بود و با توجه به اینکه بسیاری از مردم سیم کارت های همه اپراتورها را دارند، مکالمات از شبکه ثابت به سمت تلفن همراه کاهش پیدا کرد و در واقع بخش عمده ای از کاهش درآمد شرکت مخابرات ناشی از این تغییر رفتار مشترکان بود که این موضوع با افزایش تعرفه قابل حل نیست.

وی اضافه کرد: دلیل دیگر امکاناتی است که بر روی شبکه تلفن همراه در دسترس مشترکان است و آنها را به استفاده از آن ترغیب می کند که اگر شبکه ثابت با تکنولوژی روز توسعه می یافت، بعضی از امکانات روی آن فراهم می شد و مشترکان بیشتر به استفاده از آن ترغیب می شدند. لذا اعتقاد داریم که افزایش تعرفه راه حل چندان موثری برای جبران کاهش درآمد مخابرات نیست. بهتر است به جای تغییر تعرفه به روش های جدید ایجاد درآمد توجه و راه هائی پیدا شود که ترافیک شبکه کاهش پیدا نکرده و از شبکه به صورت بهینه استفاده شود.

معاون بررسی های فنی و صدور پروانه سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی تصریح کرد: ضمنا باید توجه داشت که قابلیت شبکه ثابت شرکت مخابرات محدود به ارائه سرویس مکالمه به مردم نیست و می تواند انواع سرویس ها را به دیگر اپراتورها ارائه کند. شاید بهتر باشد شرکت مخابرات بیشتر به کسب درآمد از دیگر اپراتورها تکیه کند، اینها موضوعاتی است که باید بعنوان اصلاح و بهبود ساختار این شرکت اتفاق بیفتد. ضمن آنکه در برخی بخش های تعرفه، اصلاً کششی برای افزایش وجود ندارد به عنوان مثال در تعرفه بین استانی که دقیقه ای 33 تومان است معتقدیم افزایش آن به نفع مخابرات نیست چرا که همین الان بسته هائی در تلفن همراه ارائه می شود که ارزان تر از تلفن ثابت بین استانی است و به محض افزایش این تعرفه، کل ترافیک بین استانی به تلفن همراه منتقل و مجدداً باعث کاهش درآمد در بخش تلفن ثابت می شود.

** افزایش تعرفه تلفن ثابت خیلی کارایی ندارد

این مقام مسئول در سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی ابراز کرد: مخابرات شرکت بزرگی است و همه اپراتورهای دیگر به شبکه آن متکی هستند و این یک فرصت درآمدزائی برای مخابرات است که به جای اینکه درآمدش را به بخش تلفن ثابت متکی کند به استفاده از ظرفیت سایر بخش ها مانند عمده فروشی به سایر اپراتورها متکی کند، در آن بخش ها مخابرات درآمد و بازدهی بالاتری خواهد داشت چون در آنجا، این شرکت نسبت به بقیه اپراتورها، مزیت نسبی انحصاری دارد.

وی افزود: در تلفن ثابت ما به حدی رسیدیم که افزایش تعرفه خیلی کارائی ندارد. البته ادعا نمی کنیم که در همه بخش ها اینطور است و افزایش تعرفه ها در برخی بخش ها می تواند موثر باشد ولی این راهکار مشکل را بصورت ریشه ای حل نمی کند و مشکل باید بصورت ریشه ای در قالب اصلاح ساختارها و ارائه سرویس های جدید ارزش افزوده بر روی شبکه فعلی حل شود، البته برای این کار بایستی شبکه توسعه یافته و بروز شود.

** مخابرات باید از اپراتورها سهم درآمدی بگیرد

عباسی شاهکوه افزود: این را هم در نظر بگیریم که شرکت مخابرات متشکل است از شبکه تلفن ثابت، تلفن همراه و شبکه ارتباطات داده و در بحث درآمدزایی باید مجموع این حوزه ها را در نظر بگیریم. ما نمی توانیم از نظر سوددهی یا ضرردهی فقط یک بخش کوچک را در نظر بگیریم. باید مخابرات را از نظر ساختاری در قالب مجموعه منسجم در نظر بگیریم که بخش ثابت از بخش همراه یا انتقال داده مجزا نیست.

وی گفت: در حال حاضر نیز شبکه ثابت به شبکه همراه سرویس ارائه می کند و دلیلی ندارد که از درآمد بخش همراه سهمی نداشته باشد. اگر شرکت مخابرات سهم بیشتری از درآمد خود را براساس سرویس های ارزش افزوده و خدمات انتقال یا نگهداری برای سایر اپراتورها بنا کند، وابستگی خود را به تعرفه و رفتار ترافیکی کاهش می دهد و می تواند رضایت مشترکان را هم بیشتر کند و برای شرکت بزرگی مثل مخابرات دارایی اصلی مشترکان رضایتمند است.

** همکدسازی هزینه بر بود

عباسی شاهکوه در پاسخ به این سوال که اشاره کردید شرکت مخابرات ادعا می کند که با همکدسازی تعرفه ها کاهش پیدا کرده است، این ادعا چقدر درست است و اینکه عنوان می شود تمایل بازگشت به تعرفه های پیش از همکدسازی وجود دارد نیز گفت: همکدسازی هزینه هائی برای اجرا داشت که یکبار انجام شده است.

وی افزود: در اسفند سال 90 افزایش تعرفه ای برای شرکت مخابرات انجام شده بود که در مصوبه 184 کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات نیز به رسمیت شناخته شد؛ در واقع تعرفه های شرکت مخابرات با 14 درصد افزایش از پالس 44.7 به 51.03 ریال تغییر یافت.

وی افزود: در همان زمان عنوان شد که در هر استانی که همکدسازی انجام شود 15 درصد دیگر به این تعرفه اضافه شود یعنی تعرفه پالس از 51.03 به 58.71 ریال در استان های همکد شده تغییر پیدا کرد که این افزایش 15 درصدی اختصاصاً برای جبران هزینه های همکدسازی پیش بینی و از اسفند سال 90 اجرائی شد. بنابراین بخشی از هزینه های همکدی با افزایش تعرفه در اسفند سال 90 در استان های همکد شده جبران شد.

** آبونمان 30 تومانی 760 تومان شد

عباسی شاهکوه یادآور شد: بخش دیگر هم در زمان تغییر رویکرد تعرفه از پالس به دقیقه و حذف زون های بین استانی با افزایش آبونمان جبران شد. توضیح اینکه آبونمان از حدود 30 تومان به متوسط 760 تومان افزایش یافت که بخشی از آن برای جبران حذف حداقل کارکرد 100 پالس و حذف گرد کردن زمان مکالمات (ثانیه ای کردن) و بخشی برای جبران هزینه های همکدی بود.

معاون بررسی های فنی رگولاتوری ابراز کرد: ما در آن مقطع وضعیت درآمدی شرکت مخابرات را قبل از مصوبه 184 (تغییر پالس به دقیقه) و بعد از آن و بعد از همکدی معادل سازی کردیم و با توجه به آمار ترافیکی که آن زمان خود شرکت مخابرات ارائه کرد، شرکت مخابرات نباید درآمدی را از دست می داد. یعنی با فرض اینکه روش تعرفه را تغییر دادیم، همکدی را هم اجرا کردیم. با آن آمار ترافیکی، درآمد مخابرات نه تنها نباید کاهش پیدا می کرد بلکه براساس دستورالعمل Price Cap، حتی افزایش 15 درصدی هم پیش بینی شده بود.

وی تاکید کرد: تمام محاسبات بر مبنای آمارهای ترافیکی و درآمدی بود که توسط شرکت مخابرات ارائه شده بود البته متاسفانه به دلیل عدم وجود زیرساخت IT روزآمد در بخش ثابت شرکت مخابرات، کمبود اطلاعات دقیق و بروز مقداری خطا در محاسبات ایجاد می کند که ایجاد این زیرساخت یکی از ملزوماتی است که لازم است در طرح توسعه مخابرات دیده شود.

وی در پاسخ به این سوال که آیا در روند این پیش بینی ها و تغییر تعرفه، شرکت مخابرات ایران نیز مشارکت داشت؟، گفت: ما در تمام مراحل، اطلاعات ترافیکی شبکه را از خود مخابرات گرفتیم. ترکیب ترافیک، توزیع ترافیک بین شبکه ها و آمار درآمدی را از مخابرات دریافت کرده و بر آن مبنا محاسبات را انجام دادیم و بصورت مشارکتی البته با کمی اختلاف نظر به جمع بندی رسیدیم و حتی در کمیسیون هم نمایندگان مخابرات حضور داشتند و حتی کمیسیون براساس نظرشان تغییراتی هم در پیشنهاد اولیه ما داد.

** تعرفه های مخابرات سال های 90 و 93 افزایش یافت

عباسی شاهکوه سوال 'در صحبت هایتان اشاره کردید در سال 90 تغییر تعرفه داشتید در حالیکه شرکت مخابرات اعلام کرده که در 12 سال گذشته، تعرفه های مخابراتی تغییر نکرده است؟' را اینگونه پاسخ گفت: از ابتدای اسفند سال 90 تعرفه های مخابرات تغییر کرده است و پالس 44.7 ریال به 51.03 ریال افزایش پیدا کرد.

وی افزود: این افزایش درنهایت از سوی کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات از همان تاریخ به رسمیت شناخته شد و با مصوبه 184، عملا از ابتدای اسفند سال 90 این افزایش 15 درصدی تعرفه نسبت به قبل انجام شد و علاوه بر آن از ابتدای سال 93 نیز با تغییر روش تعرفه گذاری افزایش درآمد 15 درصدی برای مخابرات دیده شد که البته با تغییر رفتار ترافیکی کاربران این افزایش درآمد، به طور کامل به آن شکلی که پیش بینی شده بود، محقق نشد.

وی با توضیح بیشتری گفت: دلیل اصلی این است که وضعیت تعرفه ها به گونه ای شده که شبکه موبایل با شبکه ثابت در حال رقابت است و اگر شبکه ثابت در طرح های توسعه خود خدمات ارزش افزوده ای ایجاد نکند که بتواند نسبت به شبکه های موبایل مزیت رقابتی ایجاد کند وضعیت از این هم می تواند بدتر شود.

وی درخصوص دلایل تغییر رویکرد تعرفه گذاری از پالس به دقیقه نیز گفت: به هر حال رویکرد قبلی یک روش قدیمی و بسیار پیچیده بود که باید به روز می شد و روش محاسبه پالس در زون های مختلف و ساعات مختلف شبانه روز، پیچیدگی خاصی داشت که با تغییر رویکرد، ساده سازی کردیم و زون ها را هم کم کردیم، چون دلیلی نداشت که مناطق دورافتاده هزینه های بیشتری را در مقایسه با بقیه بپردازند به هر حال سیاست این بود که در کشور باید تعادلی بین مناطق مختلف وجود داشته باشد.

** اگر زون ها را حذف نمی کردیم، ترافیک استان ها سمت موبایل می رفت

عباسی شاهکوه اضافه کرد: این تغییر رویکرد به نفع مناطق دورافتاده و روستائی و محروم تر بود. براساس این رویکرد وظیفه ما بود که در درجه اول برای مردم فکر کنیم اما از طرف دیگر منافع اپراتور را هم باید در نظر می گرفتیم که این کار را هم کردیم تمام این تغییرات را در بسته ای، طوری تنظیم کردیم که در مجموع درآمد مخابرات نه تنها کاهش پیدا نکند که حدود 15 درصد نیز افزایش پیدا کند.

معاون رگولاتوری خاطرنشان کرد: محاسبات بر مبنای آمار آن روز شرکت مخابرات بود اما به هیچ وجه در هیچ زمانی نمی توانیم بگوئیم رفتار ترافیکی مردم به همین شکل امروز باقی می ماند.

وی دلیل این موضوع را گسترش شبکه های موبایل و ورود اپلیکیشن های جدید دانست و گفت: طبیعی است که نتوان رفتار ترافیکی مردم را به طور دقیق پیش بینی کرد، اگر در تغییر رویکرد، زون ها را حذف نمی کردیم، ممکن بود ترافیک استان های دورافتاده به سمت موبایل برود چون در جاییکه تعرفه بین شهری آن دقیقه ای 90 تومان بود وقتی تعرفه موبایل کمتر از 60 تومان است کسی از تلفن ثابت استفاده نمی کند.

** تعرفه، رفتار مشترکان را تغییر می دهد

عباسی شاهکوه معتقد است گاهی اوقات تعرفه هم رفتار مشترکان را تغییر می دهد اگر همان زون ها را حفظ می کردیم شاید شرایط از این هم بدتر می شد.

وی افزود: البته بازار حالت دینامیکی دارد و همه رفتار خود را متناسب با بازار تنظیم می کنند، به هر حال بازارهای رقیب برای شرکت مخابرات وجود دارد و اگر مخابرات چابکی کافی نداشته باشد نمی تواند در مقابل تغییرات سریع رقبا ایستادگی کند.

معاون رگولاتوری اظهار داشت: چابکی با تغییر در ساختار اداره شرکت، طراحی بهتر شبکه، بروز کردن عناصر شبکه و ایجاد زیرساخت IT مناسب بوجود می آید.

وی در ارتباط با راهکار پوشش هزینه های تلفن ثابت که موجب کاهش درآمد مخابرات شده است نیز عنوان کرد: البته همانطور که می دانید معمولا خطوط تلفن غیر اقتصادی در پروژه های USO توسط حاکمیت ایجاد می شود که هزینه های آنها به اپراتورها تحمیل نمی شود.

وی افزود: با این حال خطوط تلفنی وجود دارند که کارکرد آنها کم و ممکن است، سودآور نباشند. معمولا در شرکت های بزرگی با مقیاس شرکت مخابرات، بصورت کلان برنامه ریزی می شود و لزومی ندارد که برای تک تک مشترکان ریزبینی کنیم.

** مخابرات باید روی ایجاد درآمد باثبات کار کند

عباسی با بیان اینکه، یک تلفن با کارکرد پایین نیز یک مشترک است و برای یک شرکت سرمایه محسوب می شود، گفت: اگر از دیگر اپراتورها به آن تلفن هم زده شود مخابرات می تواند از محل هزینه های اتصال متقابل درآمد کسب کند.

وی افزود: با این حال افزایش آبونمانی که در مصوبه 184 در نظر گرفته شده بود تا حدودی این مشکل را کمتر کرد، موضوع ایجاد درآمد با ثبات برای بخش تلفن ثابت موضوعی است که باید شرکت مخابرات روی آن کار کند و البته اگر اصلاح مقرراتی لازم باشد می توانیم با هم روی آن کار کنیم.

معاون رگولاتوری گفت: در پایان تاکید می کنم از آنجا که رفتار ترافیکی بسیار متغیر است بهتر است برای ایجاد درآمد با ثبات در بخش تلفن ثابت، عمده درآمد مخابرات به مولفه های با ثبات تر متکی باشد.

وی گفت: البته شرکت مخابرات با توجه به پروانه خود که سبد کاملی از سرویس ها را دارد می تواند با ترکیب سرویس های خود و ایجاد خدمات جدید، در صورت رعایت اصول رقابت سالم، درآمدهای پایداری را ایجاد کند.