گسترش خطوط ریلی حومه ای تهران تا تیرماه ۹۵

پول‌نیوز- احداث 3075 کیلومتر خطوط ریلی، گسترش خطوط ریلی حومه‌ای تهران تا تیرماه 95، احداث 1200 کیلومتر آزاد راه با مشارکت بخش غیر دولتی، آغاز طرح برقی کردن یک هزار و 466 کیلومتر خطوط ریلی به ارزش تقریبی در خط ریلی اصفهان ـ اهواز به طول 540 کیلومتر و تهران- مشهد به طول 926 کیلومتر، احداث 5521 کیلومتر زیرساخت جاده‌ای، افزایش ظرفیت اسمی-کانتینری و مسافری بنادر کشور از مهمترین اقدامات دولت یازدهم در حوزه حمل و نقل است.

به گزارش گروه حمل و نقل پول‌نیوز، امروزه حمل و نقل یکی از اجزای مهم اقتصاد ملی محسوب می‌شود و به دلیل داشتن نقش زیربنایی تأثیر فراوانی برفرآیند رشد اقتصادی کشور دارد.

قطعا در رشد و توسعه اقتصاد و تجارت داخلی و بین‌المللی نمی‌توان نقش سیستم‌های حمل و نقل را در بهینه‌سازی هزینه‌ها، زمان سفر، سرعت جابه‌جایی، ایمنی و سطح خدمات نادیده گرفت؛ به همین دلیل برای پیش‌برد بخش حمل و نقل و افزایش سهم آن در تولید ناخالص ملی (GDP) کشور باید در جهت توسعه متوازن تمام شیوه‌های حمل و نقل دقت زیادی صورت پذیرد تا ضمن دستیابی به اهداف داخلی و افزایش زیرساخت‌های حمل و نقل، به اهداف بین‌المللی آن نیز که دستیابی به بازارهای جهانی است، پرداخته شود.

بخش حمل و نقل از جمله بخشهای زیربنایی است که علاوه بر تحت تاثیر قراردادن فرایند اقتصادی، خود نیز در جریان توسعه دچار تغییر و تحول می‌شود. این صنعت به عنوان پیش نیاز و زیربنای توسعه، نقش اساسی و کارآمد در باروری امکانات و استعدادهای بالقوه داشته که از طریق جابه‌جایی بار و مسافر، پیوند ناگسستنی بین عوامل مختلف رشد و توسعه را فراهم می‌آورد.

ایجاد زیرساخت‌های حمل‌ونقل با توجه به پارامترهای گسترده، فعالیت سخت و پیچیده‌ای دارد چرا که از طرفی باید به اقتصادی بودن زیرساخت‌ها به منظور گسترش حمل و نقل بار و مسافر و همچنین ترانزیت توجه کرد و از طرفی باید بر محرومیت زدایی، تمرکز زدایی و مباحث اجتماعی آنها تمرکز داشته باشد.

شیوه‌های مختلف حمل ونقل به سبب ویژگی‌های خاص خود هر یک نقش مهمی را در جابه‌جایی کالا ایفا می‌کنند. راه‌آهن به دلیل مزایای غیر قابل انکار از جمله آلودگی کمتر زیست محیطی، ایمنی بالاتر نسبت به سایر شقوق، اشغال کمتر زمین و مصرف کمتر سوخت، منافع اجتماعی بالاتری نسبت به سایر شقوق حمل و نقل دارد که اغلب کشورها از آن حمایت ویژه می‌کنند که در همین زمینه در ایران نیز قانونی تحت عنوان «توسعه حمل ونقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت به منظور گسترش حمل ونقل همگانی» وجود دارد که هدف اصلی آن حمایت از بخش حمل ونقل راه‌آهن به دلیل مزایا و منافع ملی که نصیب جامعه می‌کند، است.

سهم 90 درصدی جاده از حمل و نقل عمومی بین شهری

سیستم حمل ونقل جاده‌ای نیز به سبب انعـطاف پذیری خود، امـکان دسترسی به بیشترین نقـاط را فراهم می سـازد و برای حمل کالاو مسافر با مقادیر محدود ومسافت‌های کوتاه مناسب‌ترین شیوه است.

جابه‌جایی بار و مسافر از اصلی‌ترین شاخص‌های عملکرد حمل ونقل زمینی محسوب می‌شوند؛ در حال حاضر بیش از 90 درصد از حمل و نقل زمینی در کشور در بخش جاده‌ای صورت می گیرد که باید با ایجاد زیر ساخت‌های لازم در بخش راه‌آهن این سهم در بخش جاده کاهش و به بخش راه‌آهن منتقل شود.

انجام بیش از 90 درصد از تجارت خارجی توسط حمل ونقل دریایی

در بخش دریایی نیز، صنعت حمل و نقل دریایی هر کشور و به ویژه بنادر و ظرفیت‌های خدماتی آن، ارتباط مستقیمی با ابعاد و ساختار اقتصاد همان کشور و تا حد زیادی با موقعیت آن کشور دارد.

در کشور ایران نیز به لحاظ برخورداری از 5 هزار و 800 کیلومتر سواحل دریایی و وجود بنادر بزرگ و کوچک بازرگانی در سواحل و جزایر جنوبی و شمالی، دارا بودن یکی از بزرگ‌ترین ناوگان‌های تجاری ملکی در منطقه خاورمیانه، مالکیت یکی از بزرگ‌ترین ناوگان‌های نفتی در سطح دنیا و هزینه‌های بسیار پایین حمل و نقل دریایی در مقایسه با سایر روشهای حمل و همچنین امکان جابه‌جایی ایمن و انبوه انواع کالا در ابعاد و ظرفیت‌های مختلف دریایی، حمل و نقل دریایی توانسته نقش اساسی، مؤثر و غیرقابل جایگزینی را در تجارت خارجی، منطقه‌ای و محلی کشور ایفا کند.

در حال حاضر بالغ بر90 درصد از تجارت خارجی کشور توسط این حمل و نقل دریایی حمل و جابجا می‌شود و از آنجائیکه اقتصاد و تجارت داخلی کشور نیز از یک طرف کاملاً به واردات مواد اولیه، ماشین‌آلات و محصولات صنعتی و کالاهای مصرفی وابسته است و از طرف دیگر نیازمند صادرات به موقع و بی‌وقفه نفت خام و فرآورده‌های آن و نیز مواد اولیه و معدنی و محصولات صادراتی است، نقش مهم صنعت حمل و نقل دریایی ایران را دو چندان می‌کند.

حمل و نقل هوایی نیز شیوه‌ زندگی اقتصادی و اجتماعی انسان را در عصر حاضر، به شدت متأثر کرده و در شکل دهی وضعیت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جوامع تأثیرگذار است.

با وجود آنکه سهم صنعت حمل ونقل هوایی کشور سهم کوچکی در بخش حمل و نقل را به خود اختصاص می‌دهد اما همین سهم اندک از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.

صنعت حمل ‌ونقل پیش‌نیاز توسعه سایر بخش‌های اقتصادی

بی‌شک بهبود وضعیت فعلی و توسعه آتی صنعت حمل ونقل کشور که پیش‌نیاز اصلی توسعه بخش‌های دیگر اقتصادی کشور است، بخش حمل و نقل متناسب با نیازهای روزافزون، توسعه کشور و نیز هماهنگ‌ با تغییر و تحولات ساختاری و فن‌آوری جهانی باید از الزامات و اولویت‌های برنامه‌های توسعه‌ای کشور باشد.

ارائه برنامه‌ها و اقدامات در حوزه حمل و نقل در دولت یازدهم در بخش توسعه زیرساخت و ظرفیت سازی

1. برقی کردن یک هزار و 466 کیلومتر خطوط ریلی به ارزش تقریبی 4.5 میلیارد دلار از محل صندوق توسعه ملی (خط ریلی اصفهان ـ اهواز به طول 540 کیلومتر و تهران- مشهد به طول 926 کیلومتر)
2. احداث 3075 کیلومتر خطوط ریلی به ارزش تقریبی 7 میلیارد یورو از محل فاینانس
3. گسترش خطوط ریلی حومه ای تهران (احداث خطوط سوم وچهارم تهران ـ کرج ) تا تیرماه 95
4. احداث 1200 کیلومتر آزاد راه با مشارکت بخش غیر دولتی به ارزش تقریبی 15 هزار میلیارد تومان
5. احداث 5 هزار و 521 کیلومتر زیرساخت جاده ای شامل 4082 کیلومتر بزرگراه و 1439 کیلومتر راه اصلی
6. احداث و ساخت راه های روستایی به میزان 13040 کیلومتر
7. آسفالت راه های روستایی به میزان 13400 کیلومتر
8. افزایش ظرفیت اسمی بنادر بازرگانی به 225 میلیون تن تا پایان سال 1396 (افزایش 12.5 درصدی)
9. افزایش ظرفیت کانتینری بنادر به 8.3 میلیون TEU تا پایان سال 1396 (افزایش 57 درصدی )
10. افزایش ظرفیت مسافری بنادر به 19.3 میلیون نفر تا پایان سال 1396 (افزایش 10 درصدی)
11. تکمیل فاز 2 طرح توسعه بندر شهید رجایی
12. اجرای فاز 1 طرح توسعه بندر شهید بهشتی چابهار
13. انجام طرح فاز 3 طرح توسعه بندر شهید رجایی (طرح های ادامه دار)
14. انجام طرح فاز 1 طرح توسعه بندر نگین در بوشهر (طرح های ادامه دار)
15.تکمیل طرح توسعه بنادر امیرآباد و انزلی (طرح های ادامه دار)

افزایش تسهیلات عبور و مرور برای حمل و نقل ترانزیت

1. شروع عملیات اجرایی طرح اتصال بندر چابهار (به عنوان بندر اقیانوسی کشور به شبکه ریلی) جهت افزایش بار ترانزیت از کشورهای آسیای میانه
2.تقویت اعتباری طرح احداث راه آهن قزوین ـ رشت ـ انزلی ـ آستارا جهت رونق ترانزیت از طریق کشور آذربایجان
3. اتمام عملیات اجرایی طرح راه آهن گرگان ـ اینچه برون جهت انتقال بار ترانزیتی از کشور ترکمنستان و قزاقستان
4. تسریع در عملیات اجرایی طرح راه آهن سنگان ـ هرات جهت انتقال بارهای ترانزیتی کشور افغانستان
5. افزایش ترانزیت ریلی به از 0.8 میلیون تن در سال 1393 به 2.96 میلیون تن در سال 1396
6. افزایش22.5 درصدی ترانزیت جاده ای (از 12.3 در سال1393 به 15.07میلیون تن درسال1396)
توسعه و نوسازی ناوگان حمل و نقل
1. توسعه ناوگان مسافری ریلی به 3404 دستگاه تا پایان سال 1396 (افزایش 54 درصد)
2. نوسازی 3000 دستگاه ناوگان اتوبوس مسافری و 9000 دستگاه سواری جاده ای
3. نوسازی 27000 دستگاه ناوگان باری جاده ای
4. افزایش تعداد ناوگان مسافری فعال هوائی به 194 فروند تا پایان سال 1396 (افزایش 36 درصدی)
در بخش هوشمند سازی حمل و نقل نیز پوشش بیش از 70 درصدی شبکه راههای کشور به دوربین های کنترل سرعت و نصب‌و‌راه اندازی دوربین کنترل سرعت به تعداد 1879 دوربین در مدت 3 سال با همکاری پلیس راهور در دستور کار قرار دارد.

کاهش تلفات سوانح رانندگی

1. کاهش تعداد فوتیهای تصادفات برون شهری و روستایی به کمتر از 10000 نفر در پایان سال 95
2. بهبود فرهنگ و آموزش ایمنی حمل ونقل و ترافیک: بنابر مطالعات و برآوردهای صورت گرفته، رفتار کاربر (نیروی انسانی ) عامل بیش از 70 درصد تصادفها و تلفات رانندگی است و زیان های ناشی از این چالش ملی تا 170 هزار میلیارد ریال و معادل 5 تا 7 درصد از تولید ناخالص داخلی است . لذا اقتضا دارد تا سرمایه گذاری مناسبی در سطح ملی صورت پذیرد، در نخستین گام ضروریست سازمان صدا و سیما به عنوان رسانه ملی کشور، رسالت خطیر بهبود فرهنگ ایمنی حمل ونقل و ترافیک را برعهده گیرد ، همچنین نهادهای متولی آموزش و فرهنگ در حوزه مسئولیت های خود در امر آموزش مقاطع مختلف تحصیلی مسئولانه مشارکت کنند.
3. ایجاد مرکز اورژانس ملی (SOS): از جمله اقدامات موثر کمیسیون ایمنی راههای کشور ، تصویب طرح ایجاد مرکز اورژانس ملی (SOS) و در نظر گرفتن استان قم جهت اجرای آزمایشی طرح است . این طرح در مدیریت هماهنگ و تسریع در عملیات امدادرسانی و کاهش شدت تصادفات و به تبع آن کاهش تلفات نقشی موثر خواهد داشت .
ارتقاء ایمنی و امنیت در حمل و نقل هوایی
1. کاهش 12 درصدی متوسط سن ناوگان هوائی (از8/19 سال به 4/17سال)
2. استقرار و گسترش سیستم مدیریت ایمنی (SMS) و برنامه جامع ایمنی هوانوردی (SSP)
3. استقرار دو فروند هواپیمای فلایت چک مجهز به پانل بازرسی پرواز
4. تامین8 دستگاه آنتن رادار، 43 دستگاه کمک ناوبری، 554دستگاه ارتباطی و 384 دستگاه امنیتی و نظارتی در فرودگاههای کشور

اقدامات دو ساله دولت در بخش حمل و نقل

همچنین در سال 1393 در مجموع 2321 کیلومتر از انواع راهها احداث شده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 39 درصد رشد داشته است؛ از این مقدار 162 کیلومتر آزاد راه، 1115 کیلومتر بزرگراه ( سهم شرکت ساخت و توسعه 480 کیلومتر و سهم ادارات کل 635 کیلومتر ) و882 کیلومتر راه اصلی( سهم شرکت ساخت و توسعه 273 کیلومتر و سهم ادارات کل 609 کیلومتر) است. میزان احداث آزاد راه ، بزرگراه و راه اصلی در مقایسه با سال گذشته به ترتیب 195 ، 23 و 49درصد رشد نشان می دهد. همچنین 162 کیلومتر خط راه آهن در سال 1393 احداث شده است که نسبت به سال گذشته، 35 درصد افزایش داشته است.

جابه‌جایی 240 میلیون مسافر از طریق حمل و نقل جاده‌ای، ریلی و هوایی

در بخش جابه‌جایی مسافر در سال 1393، مجموع مسافر جابجا شده در بخش های جاده ای ، ریلی و هوایی240 میلیون نفر است که نسبت به مدت مشابه سال ما قبل آن 8 درصد کاهش داشته است. سهم هر یک از زیر بخش های جاده‌ای ، ریلی و هوایی به ترتیب 78،10 و 12 درصد است.

تعداد مسافر جابجا شده در بخش جاده ای 188 میلیون نفر در بخش ریلی24 میلیون نفر و در بخش هوایی 28 میلیون نفر بود. در بخش‌های جاده‌ای و ریلی به ترتیب شاهد کاهش 11 و 5 درصدی در جابه‌جایی مسافر نسبت به سال گذشته بوده‌ایم اما در بخش هوایی شاهد رشد 13 درصدی در جابه‌جایی مسافر هستیم.

جابه‌جایی 419 میلیون تن بار از طریق حمل و نقل جاده‌ای، ریلی و هوایی

در بخش جابه‌جایی بار در سال 1393 ، مجموع کل بار جابجا شده در بخش های جاده ای( با بارنامه )، ریلی وهوایی 419 میلیون تن است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 4/1 درصد رشد داشته است . سهم هر یک از زیر بخش های جاده ای و ریلی به ترتیب 92 و 8 درصد و سهم هوایی بسیار ناچیز( نزدیک به صفر) است. میزان بار جابجا شده با بارنامه در بخش جاده ای 385 میلیون تن، در بخش ریلی 34 میلیون تن و در بخش هوایی 73 هزار تن است. در بخش های جاده ای و ریلی به ترتیب شاهد رشد 1 و 6.3 درصدی در مقایسه با سال گذشته هستیم اما در بخش هوایی شاهد کاهش 13 درصدی هستیم.

13.1 میلیون تن بار ترانزیت شده در سال گذشته

همچنین مجموع بار ترانزیت شده در سال 1393 ، 13.1 میلیون تن بود که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 8 درصد افزایش داشته است. سهم بخش جاده ای 94 درصد و سهم بخش ریلی 6 درصد است. در بخش جاده ای 12.3 میلیون تن و در بخش ریلی 0.8 میلیون تن بار ترانزیتی جابجا شده است. در بخش جاده ا ی با رشد 6 درصدی و در بخش ریلی نیز با افزایش 50 درصدی در مقایسه با سال گذشته روبرو هستیم.

توسعه و نوسازی ناوگان حمل و نقل

بنابر این گزارش در حال حاضر تعداد کامیون‌های عمومی جاده‌ای موجود تا پایان سال 1393 بالغ بر 423 هزار دستگاه است که متوسط سن ناوگان باری 17.31 سال برآورد شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 1 درصد افزایش داشته است.

تعداد کل ناوگان مسافری موجود اعم از اتوبوس ، مینی بوس و سواری بالغ بر 98 هزار دستگاه است که از این تعداد 21 هزار دستگاه اتوبوس ، 39 هزار دستگاه مینی بوس و 38 هزار دستگاه سواری است. همچنین متوسط سن اتوبوس 12.71 سال و سواری 8.21 سال است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ترتیب 2 و 3 درصد رشد داشتند. همچنین متوسط سن مینی‌بوس 24.55 سال است.

تعدادکل لکوموتیو موجود 869 دستگاه است که طی سال گذشته، 48 دستگاه لکوموتیو اضافه شده است .میانگین سن لکوموتیو 29.5 سال است که در مقایسه با مدت مشابه سال ما قبل آن تغییری نداشته است.

همچنین تعداد واگن مسافری موجود 2205 دستگاه است که در سال 1393 ، 45 دستگاه به ناوگان مسافری ریلی اضافه شده است. متوسط سن ناوگان مسافری 29.7 سال است که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته یک درصد کاهش داشته است. تعداد واگن باری موجود 22 هزار و 715 دستگاه است که در سال گذشته ، 217 دستگاه به ناوگان باری ریلی اضافه شده است؛ متوسط سن ناوگان باری 22.4 سال است که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 2 درصد کاهش داشته است.

تعداد ناوگان هوایی فعال تا پایان سال 1393 ، 148 فروند بود که البته این میزان در سال جاری به بیش از 150 فروند رسیده است. متوسط سن ناوگان هوایی کشور نیز تا پایان سال 1393 ، 18.6 سال است.

تخلیه و بارگیری 146 میلیون تن کالا در بنادر کشور در سال گذشته

میزان تخلیه و بارگیری در بنادر کشور در سال 1393 ، 146.3 میلیون تن است که نشان از افزایش 5 درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته دارد. این میزان برای کالاهای نفتی 44 میلیون تن و برای کالاهای غیرنفتی 102.3 میلیون تن است. میزان تخلیه و بارگیری کالاهای نفتی و غیر نفتی نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ترتیب0.3 درصد کاهش و 7.5 درصد افزایش داشته است.

بیشترین عملکرد در این حوزه مربوط به بنادر شهید رجایی به میزان 65 میلیون تن و امام خمینی به میزان 37 میلیون تن است این در حالی است که میزان تخلیه و بارگیری در بندر شهید رجایی نسبت به مدت مشابه سال افت اندکی داشته است ولی بندر امام خمینی نسبت به مدت مشابه سال گذشته 1درصد رشد داشته است و کمترین عملکرد در این حوزه مربوط به بندر جاسک به میزان 43 هزار تن بوده است.

بیشترین رشد عملکرد در این حوزه مربوط به بندر نکا با میزان عملیات تخلیه و بارگیری 100هزار تن و رشد چشمگیر 168 درصدی بوده و بیشترین کاهش عملکرد دراین حوزه مربوط به بندر گناوه و جاسک با میزان عملیات تخلیه و بارگیری صفر و 43 هزار تن و کاهش100و 43درصدی است.

عملیات کانتینری در بنادر کشور

میزان عملیات کانتینری در سال 1393 ، 2.4 میلیون TEU است که از افزایش 10.4 درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته حکایت دارد. در میان بنادر تجاری کشور بیشترین میزان تخلیه و بارگیری کانتینری به ترتیب مربوط به بنادر شهید رجایی با 1746 هزار TEU ، بوشهر با 225 هزار TEU و امام خمینی با 150 هزار TEU است. در مدت مشابه سال گذشته نیز بیشترین آمار عملیات کانتینری از آن همین بنادر بوده است. همچنین 3 بندر آبادان ، نکا و جاسک همانند سال گذشته فاقد عملیات کانتینری بودند.

جابه‌جایی 17 میلیون نفر مسافر در بنادر کشور

میزان جابه‌جایی مسافر در بنادر کشور طی سال 1393 ،17.1 میلیون نفر است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته10 درصد افزایش داشته است. در میان بنادر تجاری کشور که دارای عملیات مسافری هستند، بیشترین میزان جابه‌جایی مسافر مربوط به بندر قشم بوده که بیش از 13.7 میلیون نفر مسافر در این بندر ورود و خروج داشته اند و کمترین میزان جابه‌جایی مسافر مربوط به بندر گناوه بوده که تعداد 26 هزار نفر مسافر در این بندر تردد داشتند.

لازم به ذکر است بیشترین درصد رشد عملکرد جابه‌جایی مسافر از آن بندر خرمشهر با جابه‌جایی تقریبی 48هزار نفر مسافر و رشد چشمگیر 16درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل بوده و بیشترین افت عملکرد جابه‌جایی مسافر از آن بندر گناوه با جابه‌جایی 26 هزار نفر مسافر و کاهش 68 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل بوده است.

تامین مالی 21 طرح از تسهیلات صندوق توسعه ملی

طی سال 1393 ، فرآیندهای لازم برای تامین مالی مجموعاً 27921 میلیون یورو انجام شده است. در این راستا، فرآیند اجرایی تعداد 21 طرح به ارزش 2041 میلیون یورو جهت استفاده از تسهیلات صندوق توسعه ملی در حال انجام است. از این تعداد دو پروژه توسعه بندر شهید رجایی و خرید هواپیما توسط شرکت هواپیمایی ماهان به ترتیب به میزان 334 و 50 میلیون دلار از تسهیلات صندوق استفاده کردند.

همچنین اقدامات اولیه برای استفاده 20 طرح به ارزش اجرایی 14145 میلیون یورو از تسهیلات بند ق تبصره 2 قانون بودجه سال 93 انجام شده است. در این راستا، مجوز شورای اقتصاد به میزان 7.5 میلیارد دلار برای توسعه ناوگان ریلی و همچنین 2.5میلیارد دلار برای توسعه و نوسازی ناوگان جاده ای اخذ گردیده است.

تهیه مستندات و پیگیری‌های لازم برای انجام 9 طرح بزرگ ملی نیز به صورت مشارکت عمومی-خصوصی به ارزش تقریبی 2689 میلیون یورو (معادل 70500 میلیارد ریال) انجام شده است که از جمله این پروژه‌ها، تبریز-مرند-بازرگان و همدان - کرمان است که تفاهم‌نامه های آن با سرمایه‌گذاران خارجی امضاء شده است.تعداد 13 طرح نیز در قالب فاینانس خارجی و ماده 56 قانون الحاق به ارزش 7746 میلیون یورو در حال پیگیری است.