بحث جدی کارشناسان ایرانی و آمریکایی در اربیل

پول‌نیوز- یک دیپلمات ایرانی گفت: سیاست‌های اصولی ایران در منطقه تغییری نخواهند کرد و این آمریکاست که باید رویکردی جدید و متفاوت از دهه‌های گذشته در قبال خاورمیانه اتخاذ کند.

علیرضا میریوسفی، رییس گروه مطالعات خاورمیانه دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی به صحبت‌های تند کنت پولاک، محقق ارشد موسسه بروکینگز در جریان یک کنفرانس بین‌المللی پاسخ داد.

در جریان اجلاس سالانه موسسه مطالعات خاورمیانه اربیل که با حضور شخصیت‌های برجسته سیاسی و دانشگاهی از جمله وزیر امور خارجه ترکیه، رییس‌جمهور و رییس مجلس عراق برگزار شد، موضوع "توافق هسته‌ای با ایران و آثار آن بر تحولات منطقه‌یی" موضوع یکی از نشست‌های این اجلاس بود.

در این نشست علاوه بر میریوسفی و پولاک، جان جنکینز، رییس بخش خاورمیانه موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک لندن نیز به عنوان سخنران اصلی حضور داشت.

در ابتدای این نشست، میریوسفی سخنان خود را با ترسیم یک چارچوب نظری برای کاهش خشونت ساختاری در خاورمیانه شامل زدودن فقر و نابرابری اقتصادی، کاهش خشونت سیاسی و بی‌توجهی به انتخابات و خواسته‌های مشروع مردم، کاهش خشونت هویتی و دامن زدن به اختلافات مذهبی و قومی و سرانجام نفی امپریالیسم ساختاری و دخالت قدرت‌های خارج از منطقه آغاز کرد.

او در ادامه با ذکر مثال‌هایی به سیاست‌های ثبات‌ساز ایران در سال‌های گذشته در منطقه اشاره کرد و افزود که از یک دیدگاه واقع‌گرایانه، ایران دارای جمعیت، وسعت و قدرت سیاسی، اقتصادی و نظامی مناسبی است و حفظ صلح و آرامش را در جهت منافع خود می‌بیند.

وی دلایل نفی هرگونه زیاده‌خواهی منطقه‌یی توسط ایران را از منظر قانون اساسی، منافع راهبردی و سیاست‌های مشارکت‌جویانه و واقع‌بینانه در منطقه تشریح کرد و گفت که ایران برای حل معضلات پیچیده خاورمیانه بر گفت‌وگو، سازو کارهای جهان‌شمول ضد تروریسم و پرهیز از هرگونه یک‌جانبه‌نگری و سیاست‌های سلطه‌جویانه یا سلطه پذیرنده تاکید دارد.

میریوسفی هم‌چنین دو طرح چهارمرحله‌یی ایران درباره یمن و سوریه را روی میز خواند و گفت که ایران هیچ‌گاه در پی حذف دیگر کشورهای منطقه و از جمله عربستان از ساز و کارهای منطقه‌یی نبوده است، ولی تا کنون پاسخ مناسبی از طرف مقابل دریافت نکرده است.

او افزود: برجام نمونه موفقی از یک دیپلماسی تعاملی و سازنده بود و می‌توان از مدل مذاکراتی که به برجام منتهی شد برای حل و فصل سایر مشکلات منطقه استفاده کرد.

در ادامه این نشست، جان جنکینز، ادعا کرد که بعد از برجام تفاوت معنی‌داری در رفتار ایران در منطقه صورت نگرفته است و پاسخ وی به این سوال که برجام چه تاثیری بر تحولات منطقه خواهد داشت نامعلوم بود.

وی هم‌چنین ادعا کرد که ایران و عربستان منطقه را به شدت دوقطبی کرده‌اند و هر دو از ابزارهای قومیتی و مذهبی برای پیشبرد اهداف سیاسی خود استفاده می‌کنند.

در بخش دیگری از این نشست، کنت پولاک گفت که همواره منتقد سیاست‌های اوباما در قبال ایران بوده است و ایران باید درک کند که آمریکا تساهل زیادی در قبال ایران به خرج داده است و برای وی واگذاری این میزان امتیاز به ایران از سوی دولت اوباما برای دستیابی به برجام غیرقابل تصور بوده است.

او ادامه داد: آیا برجام باعث استحاله ایران می‌شود یا صرفا یک جابه‌جایی و گذار موقت است؟ اکثر نخبگان آمریکایی برجام را صرفا یک جابه‌جایی می‌دانند و از رفتار ایران کاملا ناامید شده‌اند. من واقعا از چرخش سیاست خارجی آمریکا از خاورمیانه به شرق نگران هستم که باعث می‌شود تمرکز آمریکا بر خاورمیانه و حمایت از متحدانش کاهش یابد.

یک سوم پایانی این نشست شاهد مباحثه داغ میریوسفی و پولاک بود.

میریوسفی در پاسخ به تاکید چندباره پولاک مبنی بر ناامیدی از استحاله ایران پس از برجام و لزوم تغییر این رویه گفت: اگر منظور از استحاله، بازگشت به روابط قبل از انقلاب با ایران است، قطعا چنین اتفاقی هرگز نخواهد افتاد. اتفاقا ایرانی‌ها هم دقیقا همین سوال را راجع به استحاله آمریکا از سیاست‌های استعماری گذشته‌اش با جدیت مطرح می‌کنند و از خود می‌پرسند آیا برجام نشانه استحاله آمریکاست یا صرفا یک تغییر تاکتیک است؟ واقعیت این است که طی دهه‌های گذشته مداخلات آمریکا در خاورمیانه و ایران، هیچ‌گاه سازنده نبوده و همواره عامل اصلی یا حداقل علت بخش بزرگی از مشکلات منطقه بوده است. فعلا اکثر صاحب نظران سیاسی عمده در آمریکا از جوزف نای گرفته تا والرشتاین، ادعا می‌کنند که دوران این گونه سیاست‌ها به سر آمده و قابل تداوم نیست. نامه‌های رییس‌جمهور آمریکا به رهبر عالی ایران هم حکایت از همین موضوع دارد؛ ولی به قول والرشتاین هرچقدر آمریکایی‌ها دیرتر این واقعیت را قبول کنند و در مورد آن به اجماع برسند، به همان نسبت باعث افزایش زحمت خودشان و بقیه جهان خواهند شد.