تحول تجاری در حوزه خزر

پول‌نیوز، محمدعلی دیانتی‌زاده* - خطوط منظم کشتیرانی ایران برای نخستین بار در سال 1386 راه‌اندازی شد که نتیجه آن افزایش حجم صادرات ایران به کشورهای دریای خزر از 45 هزار تن به 800 هزار تن بود. اما از سال 1390 با شدت‌گرفتن تحریم‌ها و زیان‌ده شدن خطوط‌ کشتیرانی ایران، خطوط منظم کشتیرانی نیز برچیده ‌شد تا به این ترتیب رفته‌رفته صادرات ایران به کشورهای حوزه دریای خزر کاهش یابد.

خطوط منظم کشتیرانی از این رو در تجارت خارجی ایران اهمیت زیادی دارند که در کشور ما بیش از 90 درصد واردات و صادرات از طریق دریا، 6 درصد از طریق جاده، 2 درصد ریلی و حجم بسیار کمی نیز به‌صورت هوایی انجام می‌شود.

بر این اساس، با راه‌اندازی خطوط منظم کشتیرانی و سیاست‌هایی که دولت یازدهم برای کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل دریایی گرفته است فعالیت صادرکنندگان در کشورهای حوزه دریای خزر افزایش می‌یابد.

راه‌اندازی خطوط کشتیرانی در دریای خزر به مقصد روسیه و قزاقستان ـ آن هم با یارانه دولتی ـ به دی‌ماه سال 93 برمی‌گردد اما پس از انعقاد تفاهم‌نامه همکاری سازمان توسعه تجارت با شرکت کشتیرانی بود که این حرکت شکل جدی‌تری به‌خود گرفت و دارای برنامه مستمر و منظم شد.

حال صادرکنندگان ایرانی می‌توانند با برنامه‌ریزی و تحویل کالاهای خود به شرکت کشتیرانی از تسهیلاتی که دولت برای آنها فراهم کرده در راستای افزایش صادرات خود استفاده کنند و دیگر نگران برخی دیرکردها در ارسال کالا و رساندن آن به دست خریدار خارجی نباشند.

چراکه این کشتی‌ها از سوی سازمان توسعه تجارت چارتر می‌شوند و این سازمان امیدوار است که تجارت با روسیه و قزاقستان به اندازه‌ای برسد که دیگر لزومی به اعطای یارانه به خطوط حمل‌ونقل این دو کشور نباشد و در گام بعدی بتواند این یارانه به راه‌اندازی خطوط دیگر اختصاص دهد.

بر اساس تفاهم‌نامه سازمان توسعه تجارت و شرکت کشتیرانی، بیش از 32 میلیارد تومان از محل سود سهام خطوط کشتیرانی، برای برقراری دوباره تمام خطوط کشتیرانی ایران در نظر گرفته می‌شود.

گرچه درحال‌حاضر با توجه به هدف‌گذاری افزایش تجارت با روسیه، گسترش خطوط کشتیرانی دریای خزر در دستور کار قرار دارد اما راه‌اندازی خطوط منظم کشتیرانی از ایران به شرق آفریقا، قطر، عمان و به‌طور کلی دریای خلیج‌فارس نیز در حال نهایی شدن است.

در تفاهم‌نامه‌ سال 94، مبلغ 25 هزار دلار به عنوان کمک‌هزینه راه‌اندازی خط کشتیرانی ایران اکتائو و مبلغ 35 هزار دلار برای راه‌اندازی خط ایران آستاراخان در نظر گرفته شد و پیش‌بینی می‌شود با توجه به این‌که روسیه، قزاقستان و بلاروس با یکدیگر اتحادیه گمرکی و تجارت آزاد دارند، تداوم فعالیت خط کشتیرانی ایران به قزاقستان به رونق تجارت خارجی ایران و روسیه نیز بینجامد.

*سردبیر