روسیه با خط لوله نورد استریم-۲ به دنبال اهداف سیاسی است؟

نورد استریم خط لوله انتقال گاز طبیعی به طول ۱٬۲۲۲ کیلومتر است، که از شهر ویبورگ، در کشور روسیه آغاز شده و پس از عبور از بستر دریای بالتیک، در شهر گرایفسوالد، آلمان پایان می‌یابد. ظرفیت انتقال گاز طبیعی این خط لوله روزانه معادل ۱۵۰ میلیون متر مکعب می‌باشد.

ساخت خط لوله نورد استریم ۲ که در بستر دریای سیاه از روسیه تا ساحل آلمان امتداد دارد، موجب ایجاد نوعی زلزله ژئوپلیتیکی و نگرانی در ایالات‌متحده و برخی دیگر از کشور‌های اروپایی شده است. این موضوع مطرح است که نورد استریم ۲ می‌تواند به کرملین اهرم فشار جدیدی در قبال آلمان و سایر اعضای ناتو بدهد. این خط لوله که در سال ۲۰۱۹ متوقف شده بود، بار دیگر در دسامبر ۲۰۲۰ از سر گرفته شد. هرچند ممکن است که تحریم‌های ایالات‌متحده بار دیگر این پروژه را با وقفه مواجه کند.

آینده نورد استریم ۲ به یکی از مناقشه‌انگیزترین موضوع‌های فرا آتلانتیکی تبدیل‌شده و این پروژه مانعی جدی برای شروع جدید در روابط فرا آتلانتیکی است. برخی به این موضوع اشاره می‌کنند که نورد استریم ۲ نه به لحاظ اقتصادی ضروری است و نه به لحاظ ژئوپلیتیکی معقول و بیشتر یک پروژه سیاسی است که رهبری آن بر عهده نهاد‌های مالی آلمان و طرح‌های ژئوپلیتیک روسیه برای افزایش وابستگی اروپا به گاز این کشور است. البته مخالفت با نورد استریم و گسترش تحریم‌ها می‌تواند پیامد‌هایی نیز به همراه داشته باشد. درواقع، تحریم شرکت‌ها، سیاستمداران یا مقام‌های آلمانی می‌تواند روابط برلین و واشنگتن را دچار مشکل کند و به بروز تنش بیشتر میان اروپا و آمریکا ختم شود.

یک رویکرد محافظه‌کارانه در این میان، منتظر انتخابات سال ۲۰۲۱ آلمان بوده است، زیرا حزب سبز آلمان مخالف پروژه هستند می‌توان گفت مخالفت با تکمیل خط لوله با سیاست‌های موضع غرب برای منزوی ساختن روسیه به دلیل مداخله در اوکراین، مداخله در سوریه و انجام جنگ هیبریدی مرتبط است. البته آلمان به دنبال توافق با آمریکا برای تکمیل خط لوله است و سازوکاری را پیشنهاد داده است که به‌موجب آن روسیه نتواند در بازار انرژی اروپا اختلال به وجود بیاورد. دیپلمات‌های آلمانی می‌گویند نسبت به همتایان جدید خود در آمریکا اعتماد دارند، زیرا از دوره اوباما با آن‌ها آشنا هستند و معتقدند که می‌توان به توافقی میانه دست‌یافت.

 

اپراتور خط لوله انتقال گاز نورد استریم-۲ اعلام کرد که تزریق گاز طبیعی به دومین بخش از این مسیر انجام شد.

به گزارش خبرگزاری رویترز از مسکو، اپراتور خط لوله انتقال گاز نورد استریم-۲ که همچنان منتظر دریافت مجوز فروش تجاری گاز طبیعی از یک برنامه‌ریز انرژی آلمانی است تا بتواند فعالیت این خط لوله را آغاز کند، روز جمعه (۲۶ آذرماه) اعلام کرد که گاز به دومین بخش این خط لوله تزریق شده است.

اپراتور مستقر در سوئیس این خط لوله در بیانیه‌ای اعلام کرد: مانند بخش نخست (خط لوله)، بخش دوم هم به‌تدریج با گاز پر می‌شود تا موجودی و فشار مورد نیاز ایجاد شود. تزریق گاز به نخستین بخش این خط لوله در ماه اکتبر انجام شده بود. فعالیت‌های پیش‌راه‌اندازی در بخش دوم با موفقیت به پایان رسید تا از یکپارچگی آن اطمینان حاصل شود.

روسیه ساخت این خط لوله دوگانه را در سپتامبر به پایان رساند. با این حال، در بحبوحه تنش‌های سیاسی بر سر تجمع نیرو‌های روسیه در مرز اوکراین، هنوز مجوز قانونی از آلمان و اتحادیه اروپا دریافت نکرده است.

برنامه‌ریز انرژی آلمانی روز پنجشنبه (۲۵ آذرماه) اعلام کرد که مجوز کامل این پروژه در نیمه نخست سال ۲۰۲۲ صادر نمی‌شود. روسیه این تأخیر را سیاسی می‌داند، انتقادی که آلمان آن را رد کرده است.

در حالی که روسیه روز جمعه ۱۹ شهریور اعلام کرد ساخت خط لوله «نورد استریم۲» بین این کشور و آلمان به پایان رسیده است. صادرات گاز روسیه به آلمان از طریق این خط لوله قرار است دو برابر شود، ولی این پروژه درعین حال موجب نگرانی واشینگتن و برخی از کشور‌های اروپایی شده است.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، منتقدان می‌گویند این خط لوله وابستگی اروپا به گاز صادراتی روسیه را افزایش می‌دهد و اوکراین را که تاکنون یکی از مسیر‌های اصلی انتقال گاز روسیه به اروپا بوده است، دور می‌زند. الکسی میلر، مدیر شرکت انرژی «گازپروم» روز جمعه گفت ساخت این خط لوله تکمیل شده است.

سخنگوی رییس جمهور اوکراین در واکنش به این خبر گفت: «اوکراین با این پروژه سیاسی حتی پس از شروع انتقال گاز مبارزه خواهد کرد.».

اما سخنگوی وزارت خارجه روسیه گفت منتقدان باید اقدامات خود برای جلوگیری از پیشرفت این پروژه را پایان داده و به جای آن روی «توافق در مورد بهره‌برداری مشترک» از این خط لوله تمرکز کنند.

سخنگوی کاخ کرملین نیز گفت همه از این طرح سود خواهند برد.

همزمان، سخنگوی دولت آلمان اعلام کرد که مجری طرح «نورد استریم۲» برای دریافت جواز فعالیت درخواست خود را به نهاد‌های مسئول در آن کشور ارائه داده است.

«نورد استریم۲» به طول هزار و ۲۰۰ کیلومتر در همان مسیر خط لوله «نورد استریم ۱» که بیش از ۱۰ سال پیش افتتاح شد و بین سواحل روسیه در دریای بالتیک تا شمال شرقی آلمان ساخته شده است.

حجم انتقال گاز از طریق این خط لوله همچون «نورد استریم ۱» حدود ۵۵ میلیارد مترمکعب در سال است و در شرایطی که میزان تولید انرژِی در اروپا کاهش می‌یابد دسترسی آلمان و کشور‌های دیگر به گاز صادراتی و ارزان روسیه را افزایش خواهد داد.

با آغاز بهره‌برداری از این خط لوله علاوه بر اوکراین تعدادی دیگری از کشور‌های اروپای شرقی از جمله لهستان، اسلوواکی و جمهوری چک نیز بخشی از درآمد خود از محل حق ترانزیت گاز روسیه به اروپا را از دست خواهند داد.

شرکت روسی «گاز پروم» با حدود ۱۰ میلیارد یورو سرمایه‌گذاری بزرگ‌ترین سهامدار این طرح است. سهامداران دیگر شرکت آلمانی «اونیپر»، شرکت فرانسوی «انژی»، شرکت اتریشی «او‌ام وی» و شرکت نفتی «شل» هستند.

هر چند آلمان و روسیه تاکید می‌کنند که «نورد استریم ۲» یک طرح تجاری موفق است، برخی از صاحبنظران در مورد فواید اقتصادی آن تردید دارند و می‌گویند این خط لوله براساس پیش‌بینی‌های اغراق‌آمیز از افزایش میزان مصرف گاز طبیعی در آلمان و اروپا احداث شده است. دولت آمریکا پس از مدت‌ها مخالفت و ابراز نگرانی بالاخره به این طرح چراغ سبز نشان داد.

 

روسیه با این خط لوله به دنبال اهداف سیاسی است، از جمله؛ نخست، با توجه به انتقال گاز از روسیه به آلمان از طریق بالتیک، روسیه اهرم فشار بیشتری بر اروپا پیدا خواهد کرد و این امر می‌تواند موجب تقویت نفوذ کرملین در اروپا شود و در صورت بروز تنش، میلیون‌ها اروپایی دچار مشکل خواهند شد. دوم، وابستگی انرژی اروپا می‌تواند امکان مداخله بیشتر مسکو را در تحولات اروپایی به‌ویژه از طریق جنگ هیبریدی فراهم سازد. این خط لوله جدید همچنین می‌تواند اوکراین و لهستان را از درآمد‌های قابل‌توجهی محروم کند. چهارم، برخی به این موضوع اشاره می‌کنند که تکمیل نورد استریم ۲ تهدیدی اطلاعاتی برای غرب است و این خطر وجود دارد که از این زیرساخت‌ها برای تعبیه ابزار‌های نظارتی در بستر دریای بالتیک و در امتداد مسیر خط لوله استفاده شود. آن‌هم با توجه به اینکه ناتو از دریای بالتیک برای برگزاری مانور‌های خود استفاده می‌کند و تنها آبراهه برای انتقال ال ان جی به کشور‌های اروپایی است. لهستان نیز معتقد است که هرگونه تعامل با روسیه در این زمینه به معنای همکاری با نهاد‌های امنیتی روسیه است. همچنین ایالات‌متحده به دنبال افزایش صادرات انرژی به اروپا در سال‌های پیش رو است. نکته دیگر آنکه واشنگتن معتقد است این خط لوله اروپا را دچار اختلاف می‌کند، اوکراین و اروپای مرکزی را در معرض تهدید‌های روسیه قرار می‌دهد و حتی مغایر با اهداف اعلامی اروپا درحوزه انرژی است. در حقیقت، ایالات‌متحده آمریکا و برخی کشور‌های اروپایی معتقدند نورد استریم بخشی از تدابیر سیاسی و اقتصادی روسیه برای مداخله در کشور‌های اروپایی و تضعیف روابط فراآتلانتیکی است.