یکی از متغیر‌هایی که می‌تواند منعکس کننده تورم انتظاری باشد حجم پول است وقتی آحاد اقتصادی نسبت به آینده اطمینان کمتری دارند ترجیح می‌دهند به جای آنکه پول را به صورت سپرده گذاری مدت دار ذخیره کنند در قالب حساب جاری و اسکناس در دست نگه داری کنند. در این گزارش روند حجم پول تا پایان سال ۱۴۰۰ برآورد شده است.

رشد نقطه به نقطه حجم پول در تیر ماه امسال ۳۴.۹ درصد به ثبت رسیده است، همچنین حجم این متغیر پولی در پایان تیر ماه حدود ۷۵۰ هزار میلیارد تومان برآورد شده است. زمانی که رشد حجم پول بالا باشد، درجه نقد شوندگی نقدینگی بالا رفته و با توجه به اینکه سیالیت نقدینگی بالا می‌روند، می‌تواند تورم شدید تری ایجاد کند. همچنین تغییرات این متغیر تورم ساز می‌تواند تصویر مناسبی از تورم انتظاری جامعه ارائه دهد. به همین علت تغییرات و وضعیت حجم پول همواره مورد توجه اقتصاددانان و کارشناسان بوده است. در ادامه گزارش به بررسی وضعیت و رشد حجم پول در پایان ۱۴۰۰ پرداخته شده است.

 

 

رشد ماهانه حجم پول در یکسال گذشته با فراز و نشیب مواجه بوده است. در تیر ماه سال گذشته حجم پول رشد ماهانه بی سابقه ۱۰ درصد را به ثبت رساند. پس از تیر ماه روند نرخ رشد ماهانه حجم پول روندی نزولی به خود گرفت، این روند کاهشی تا جایی ادامه یافت که نرخ رشد در آبان ماه به ۰.۴ درصد و در آذر رشد ماهانه صفر درصدی را به ثبت رساند.

تا حد زیادی می‌توان از رشد حجم پول، میزان تورم انتظار جامعه را حدس زد. زمانی که حجم پول رشد بالایی را تجربه می‌کند بدین معنی است که جذابیت سود سپرده‌های بانکی کاهش یافته و مردم ترجیح می‌دهد پول‌های خود را به صورت نقد (حساب‌های جاری) نزد خود نگهداری کنند. سود بانکی به دو علت جذابیتش بین مردم کاهش میابد؛ اول زمانی است که بازار دارایی دیگر مانند بورس یا مسکن سود خوبی داشته باشند و مورد دوم هم زمانی است که مردم تورم را در آینده بالا پیش بینی کنند یا اصطلاحا تورم انتظاری افزایش یابد.

علت به صفر رسیدن رشد ماهانه حجم پول در آذر را می‌توان ناشی از کاهش انتظار تورم دانست که به علت انتخاب شدن بایدن در آمریکا به وجود آمده بود. پس از رئیس جمهور شدن جو بایدن در انتخابات آمریکا گمانه زنی‌ها مبنی بر پیشرفت مذاکرات و بهبود اوضاع اقتصادی در جامعه بالا رفت و به همین علت هم بود که انتظار تورمی مردم کاهش یافت.

 

 

پس از آذر ماه برای بار دیگر شاهد ایجاد روند صعودی و افزایشی را در رشد ماهانه حجم پول شاهد بودیم. رشد ماهانه این متغیر پولی در دی ماه به ۱.۶ درصد و در بهمن به ۴ درصد رسید، این روند افزایشی تا جایی ادامه یافت که رشد ماهانه حجم پول در ماه پایانی سال به حدود ۶ درصد رسید. کم رنگ شدن امید جامعه به مذاکرات و بهبود اوضاع اقتصادی را می‌توان از علل ایجاد دوباره روند صعودی در رشد حجم پول دانست.

در سال ۱۴۰۰ هم به استثنای فروردین ماه که رشد ماهانه پول منفی شد (به طور کلی همواره در ماه نخست سال رشد ماهانه حجم پول منفی به ثبت می‌رسد)، رشد ماهانه این متغیر پولی در محدوده ۴ درصد قرار دارد. رشد ماهانه حجم پول در تیر ماه امسال ۳.۳ درصد به ثبت رسیده است.

 

میانگین رشد ماهانه پول در یکسال منتهی به تیر ماه امسال ۲.۵ درصد برآورد شده است، چنانچه فرض کنیم حجم پول با همین سرعتی که در یکسال گذشته رشد داشته تا پایان سال افزایش یابد، رشد سالانه این متغیر پولی در پایان سال ۱۴۰۰ به ۳۲.۸ درصد خواهد رسید. در این سناریو حجم پایه پولی در پایان سال ۹۱۸ هزار میلیارد تومان خواهد بود.

در چهار ماه ابتدایی سال رشد ماهانه پول به طور میانگین ۲.۱ درصد بوده است، چنانچه این متغیر تا پایان سال با همین سرعت رشد کند، رشد سالانه ۲۸.۶ درصدی را به ثبت خواهد رساند، چنانچه این فرض به حقیقت بپیوندد حجم پول در پایان سال حدود ۸۸۹ هزار میلیارد تومان خواهد بود. این سناریو خوشبینانه‌ترین فرضی است که می‌توان برای وضعیت این متغیر تورم ساز در پایان ۱۴۰۰ متصور شد.

 

 

رشد ماهانه حجم پول در شش ماه منتهی به تیر ماه امسال ۳.۰۸ درصد برآورد شده است. چنانچه این متغیر با همین سرعت تا پایان سال رشد را تجربه کند، در پایان ۱۴۰۰ رشد سالانه ۳۸.۳ درصدی برای حجم پول به ثبت خواهد رسید. در این صورت حجم پول در پایان امسال به ۹۵۵ هزار میلیارد تومان خواهد رسید.

رشد ماهانه حجم پول در تیر ماه امسال ۳.۳ درصد به ثبت رسیده است، چنانچه بنا باشد این متغیر تورم سال تا پایان سال با همین سرعتی رشد کند که در تیر ماه داشته، رشد سالانه حجم پول در پایان سال ۱۴۰۰ حدود ۴۰.۶ درصد برآورد خواهد شد. در بین سناریو‌های مورد بررسی قرار گرفته این سناریو بدبینانه‌ترین فرض برای وضعیت حجم پول در پایان ۱۴۰۰ است.

 

 

همان گونه که در سطور بالا‌تر نیز گفته شد تورم انتظاری نقش بسزایی در وضعیت حجم پول در ماه‌های آتی دارد. چنانچه در ماه‌های آتی خبر‌های خوبی از مذاکرات و شرایط بین المللی شنیده نشود، تورم انتظاری جامعه بالا رفته و موجب افزایش حجم پول و خروح پول از حساب‌های بلند مدت بانکی می‌شود. چنانچه انتظارات از آینده منفی باشد و پیش بینی جامعه از تورم آتی بالا رود، مردم برای جلوگیری از کاهش ارزش پول خود آن را به ثبت بازار‌هایی مانند مسکن، خودرو، طلا و ارز خواهد برد که این موضوع باعث افزایش تقاضا در بازار‌های مذکور شده و تورم در این بازار‌ها ایجاد خواهد کرد.

تغییرات نرخ سود بانکی، سود دهی بورس و نرخ سود اوراق بدهی در آینده نیز از جمله عواملی است که می‌توان بر روند رشد حجم پول در ماه‌های آتی اثر گذار باشد.