شش هفته است که روند افزایش قیمت نفت برنت شروع شده است. در همین هفته گذشته نیز بازار نفت چندین بار رکورد خود را شکسته و شاخص‌های اصلی نفتی موفق به ثبت رشدی بیش از ۳درصدی شدند. تا اینکه امروز برای اولین بار از سال ۲۰۱۸ تا کنون قیمت هر بشکه نفت در بازار جهانی از مرز ۸۵ دلار هم گذشت.

از سر گیری پرواز‌های بین‌المللی در بسیاری از کشور‌های دنیا به دنبال کاهش محدودیت‌های کرونایی و شروع به کار کسب و کار‌ها با حداکثر ظرفیت، باعث شده تا بازار وضعیت تازه‌ای به خود ببیند و کمبود عرضه بیش از پیش روی بازار اثر بگذارد.

البته با تصمیم هفته گذشته اوپک پلاس، برنامه افزایش تدریجی تولید نفت ادامه دارد و قرار شده افزایش تولید به میزان ۴۰۰ هزار بشکه در روز تداوم پیدا کند. با این وجود هنوز هم کمبود عرضه در بازار نفت می‌تازد. حتی اداره اطلاعات انرژی امریکا در گزارشی که هفته گذشته منتشر کرده، آورده که کمبود عرضه جهانی نفت تا انتهای امسال تداوم خواهد داشت و احتمالا باعث شود تا دوباره شاهد سه رقمی شدن قیمت هر بشکه نفت در بازار باشیم.

اما چنین شرایطی چه تاثیری در وضعیت خواهد داشت؟

 

 

تحریم‌ها اکثر مشتریان نفتی ایران را فراری داده است. هند، روسیه و چین تنها مشتریان نفتی ایران بودند که آن‌ها هم با تصویب نشدن FATF رفته رفته نشان دادند امکان مبادله مالی با ایران را ندارند. تنها مشتری باقیمانده این اواخر چین بوده که این کشور هم خرید نفت خود از ایران را کاهش داده است.

براساس گزارش اتاق تهران، خرید نفت چین از ایران در شش ماهه نخست سال میلادی ۹۰ درصد کاهش پیدا کرده است. حالا هم آمریکا در حال مذاکره با چین است تا خرید نفت این کشور از ایران را باز هم کاهش دهد.

از طرفی گزارش تفریغ بودجه که اخیرا منتشر شده نشان می‌دهد؛ درآمد دولت از محل فروش نفت در بودجه ۹۹ نسبت به قانون بودجه ۶۹ درصد کمتر بوده است. یا به عبارتی، درآمد نفت سال ۹۹، انحراف ۶۹ درصدی از قانون بودجه داشته است.

به گفته دیوان محاسبات دلیل این کاهش ۶۹ درصدی، تحریم و اجرای سیاست فشار حداکثری بر ایران، عملکرد نامناسب فروش نفت و کاهش تقاضای جهانی نفت به دلیل شیوع کرونا در جهان بوده است.

با این حال وزیر نفت به تازگی اعلام کرده که به‌زودی خبر‌های خوبی در زمینه تنوع قرارداد‌های نفت خام و میعانات گازی و تهاتر نفتی اعلام می‌شود. وعده‌ای که محمدعلی خطیبی، نماینده سابق ایران در اوپک در شرایط افزایش تقاضای جهانی و با افزایش قیمت نفت، تحققش را دور از ذهن ارزیابی نمی‌کند.

خطیبی توضیح می‌دهد: هرصادرکننده‌ای از افزایش قیمت نفت منتفع خواهدشد. اما نکته این است که افزایش قیمت نشان می‌دهد در بازار تقاضای قوی وجود دارد. این طبیعتا برای کشوری مثل ما که در تحریم است، خبر خوبی محسوب می‌شود، چون به هر حال با قوی شدن تقاضا احتمال اینکه خرید‌ها از کشور ما افزایش یابد بیشتر می‌شود.

 

 

نماینده سابق ایران در اوپک تصریح می‌کند: در شرایط کنونی اکثر کشور‌ها با حداکثر ظرفیت در حال تولید هستند و جایی برای افزایش تولید ندارند. افزایش‌های اوپک پلاس نیز فقط شامل تعداد معدودی از کشور‌ها می‌شود، چون اکثر کشور‌ها نمی‌توانند این کار را بکنند؛ بنابراین هر چه تقاضا بالا برود امکان پاسخدهی به آن ضعیف‌تر است. یکی از کشور‌هایی که پتانسیل بالا بردن ظرفیت تولید دارد، ایران است. پس شانس افزایش رویکرد به ایران برای خرید نفت الان زیاد است.

او می‌افزاید: همیشه ظرفیت مازادی در بازار مورد نیاز است. با این که افزایش‌هایی در اوپک پلاس پیش‌بینی شده، چون به این که این ظرفیت‌ها محدود است به چند کشور آن هم با مقدار کم، همچنان نیاز به افزایش عرضه است. در واقع افزایش تقاضا خبر خوی برای کشور‌های تحریمی مثل ایران و ونزوئلا است.

خطیبی خاطر نشان می‌کند: درباره تحریم‌های دولت نهم و دهم، اوباما گفته بود ابتدا جایگزین‌های نفت ایران را آماده کردیم، بعد ایران را تحریم کردیم. این یعنی تحریم کننده توجه دارد که اگر بخواهد ایران را از بازار کنار بگذارد، باید جایگزین‌هایی برایش وجود داشته باشد. حالا اگر جایگزین‌های ایران نتوانند به جای ایران پاسخگوی تقاضا باشند، مشتریان ایران باز می‌گردند.

 

 

این کارشناس با بیان این که سالانه به طور متوسط یک میلیون بشکه افزایش تقاضا داریم، اضافه می‌کند که باید سالی یک میلیون بشکه هم افزایش ظرفیت صورت بگیرد. اما به وجود آمدن ظرفیت‌های جدید با توجه به این که قیمت‌ها در سال‌های اخیر چندان جذاب نبود، موفق نبوده است و حالا ممکن است روز‌های بهتری در انتظار بازار نفت ایران باشد.

با این حال او هشدار می‌دهد: افزایش تقاضا در بازار نفت به این معنا نیست که از همین فردا همه خواهان نفت ایران هستند. این یک پروسه میان مدت است و فقط سیگنالی که از بازار می‌آید حاکی از افزایش قیمت و افزایش تقاضاست. با وجود تمام این‌ها دولت نباید بیش از اندازه خوشبین باشد.

خطیبی یادآور می‌شود که یکی  از مشکلاتی که کسری بودجه امسال را ایجاد کرد رقم غیرواقعی نفت در بودجه ۱۴۰۰ بود. رقمی غیر قابل دفاع و تحقق که بیشتر جنبه سیاسی داشت. او تاکید می‌کند: این دولت نباید با خوشبینی اشتباه دولت قبلی را تکرار کند. امسال باید رقمی برای صادرات نفت در نظر گرفته شود که حداقل ۸۰ تا ۹۰ درصد روی تحقق آن اطمینان وجود داشته باشد.