زنگ خطر در بازار کار

نرخ بیکاری از ۸.۸ درصد در بهار ۱۴۰۰ به ۹.۲ در بهار ۱۴۰۱ رسیده است. آمار‌ها نشان می‌دهد جمعیت بیکار کشور در بهار امسال بالغ بر ۱۰۰ هزار نفر افزایش یافته است. افزایش نرخ بیکاری در حالی رخ داده است که نرخ مشارکت اقتصادی نیز کاهش یافته و به رقم ۴۰.۹ درصد رسیده است. کاهش نرخ مشارکت اقتصادی همزمان با افزایش نرخ بیکاری به معنی بدتر شدن وضعیت بازار کار و اشتغال در اقتصادی کلان است.

همچنین سهم تعداد شاغلین از جمعیت کل حاضر در سن کار نیز در بهار امسال نسبت به بهار ۱۴۰۰ کاهش یافته است، به عبارت دیگر این سهم از ۳۷.۷ درصد در بهار سال قبل به ۳۷.۱ درصد در بهار امسال رسیده است. در این گزارش به بررسی شاخص‌های اصلی اشتغال در بهار ۱۴۰۱ و مقایسه آن با فصل مشابه در سال قبل پرداخته شده است.

رابطه نرخ بیکاری با مشارکت اقتصادی
به جمعیت حاضر در سن کار که مایل به کار کردن هستند یا به عبارت دقیق‌تر در چند هفته گذشته جویای شغل بوده اند نسبت به کل جمعیت کار، نرخ مشارکت اقتصادی می‌گویند، افراد حاضر در این جمعیت می‌توانند بیکار یا شاغل باشند، مهم تمایل به کار کردن است. به نسبتی از جمعیت فعال اقتصادی که نتوانسته اند شغلی پیدا کنند، نرخ بیکاری گفته می‌شود. پس بر این اساس نرخ بیکاری بر مبنای کل جمعیت بیکار محاسبه نمی‌شود، بلکه کسانی که جویای یافتن شغل هستند مورد محاسبه قرار می‌گیرند. به عنوان مثال کسی که یکسال پیش دنبال شغل بوده، ولی به علت نا امیدی از یافتن شغل، دیگر دنبال آن نیست، جز جمعیت بیکار محسوب نمی‌شود و در نرخ بیکاری نیز گنجانده نمی‌شود.

نرخ بیکاری و نرخ مشارکت اقتصادی ار مهم‌ترین شاخص‌ها در اقتصاد کلان محسوب می‌شوند که بررسی روند آن‌ها می‌توان اطلاعات ارزشمندی را از سایر متغیر‌های اقتصادی نیز به ما دهد. بررسی نرخ بیکاری به تنهایی می‌تواند گمراه کننده و خطا باشد، از همین رو برای دقت علمی بالاتر همواره بایستی تغییرات نرخ بیکاری در کنار تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی بررسی شود.

چراکه به عنوان مثال کاهش نرخ بیکاری لزوما به معنی بهبود فضای کسب کار نیست. چنانچه کاهش نرخ بیکاری همراه با کاهش نرخ مشارکت اقتصادی باشد، می‌تواند دلیل کاهش نرخ بیکاری نا امید شدن افراد متقاضی شغل و خروج آن‌های از جمعیت فعال باشد. اما چنانچه کاهش بیکاری با افزایش نرخ مشارکت همراه باشد می‌توان با اطمینان بالا گفت که وضعیت بیکاری و اشتغال در اقتصاد بهبود یافته است.

افزایش نرخ بیکاری در بهار ۱۴۰۱
نرخ بیکاری در بهار سال ۱۴۰۰ حدود ۸.۸ درصد بوده است، این نرخ در بهار سال جاری با ۰.۴ درصد افزایش به ۹.۲ درصد رسیده است. آمار‌ها نشان می‌دهد تعداد جمعیت بیکار در سال بهار امثال نسبت به فصل مشابه سال قبل بالغ ۱۰۷ هزار نفر افزایش یافته است و این جمعیت به ۲ میلیون و ۳۹۹ هزار نفر رسیده است. این افزایش بیکاری در حالی رخ داده است که بر اساس گزارش نهاد‌های رسمی رشد اقتصادی سال ۱۴۰۰ بالغ بر مثبت ۴ درصد بوده است.

با وجود اینکه نرخ بیکاری در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته افزایش یافته است، اما این نرخ نسبت به درصد بیکاری کل سال ۱۴۰۰ تفاوتی نکرده است، نرخ بیکاری کل در سال گذشته نیز ۹.۲ درصد بوده است. البته با توجه به تفاوت فصول از نظر ویژگی‌های بازار کار در هر فصل، صحیح است که نرخ بیکاری هر فصل با همان فصل مقایسه شود.

کاهش نرخ مشارکت اقتصادی
جمعیت فعال اقتصادی در بهار سال گذشته ۲۵ میلیون و ۹۶۷ هزار نفر بوده است، این رقم در نخستین فصل سال جاری افزایشی نزدیک به ۱۰ هزار نفر داشته است. به عبارت دیگر در بهار امسال ۲۵ میلیون و ۹۷۷ هزار نفر در کشور متقاضی شغل بوده اند. اما با توجه به اینکه نرخ رشد جمعیت حاضر در سن کار رشد بالاتری نسبت به جمعیت فعال اقتصادی داشته است، نرخ مشارکت اقتصادی در بهار امسال نسبت به فصل مشابه سال قبل کاهش یافته است. این نرخ از ۴۱.۴ درصد در بهار سال ۱۴۰۰ به ۴۰.۹ درصد رسیده است. همانگونه که سطور بالاتر نیز گفته شد کاهش نرخ مشارکت اقتصادی همراه با افزایش نرخ بیکاری به معنای وخیم‌تر شدن بازار کار و بدتر وضعیت اشتغال در کشور است.

بیکاری زنان و مردان در بهار
نرخ بیکاری مردان در بهار سال گذشته ۷.۵ درصد برآورد شده است، اکنون این رقم در بهار ۱۴۰۱ با ۰.۳ افزایش به ۷.۸ درصد رسیده است. نرخ بیکاری در زنان نیز در همین بازه زمانی از ۱۵.۶ به ۱۶.۱ درصد رسیده است. بر این اساس بیکاری برای زنان نسبت به مردان در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته افزایش بیشتری یافته است. جمعیت بیکار زنان در نخستین فصل سال جاری نزدیک به ۴۰ هزار نفر افزایش یافته است که نسبت به کل جمعیت بیکار زنان عدد قابل توجهی است.