کدام کشورها مولدسازی دارایی‌های دولت را انجام داده اند؟/ مصونیت قضای هیات هفت نفره به چه معناست؟

مصوبه مولدسازی دارایی‌های دولت، تصویب شده در جلسه شصت و هفتم شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا، ۲۱ آبان امسال به تایید رهبری رسید و بر اساس آن هیات عالی مولدسازی دارایی‌های دولت مرکب از هفت عضو: معاون اول رئیس جمهور، وزیر امور اقتصادی و دارایی، وزیر کشور، وزیر راه و شهرسازی، رئیس سازمان بودجه و برنامه، یک نماینده از طرف رئیس مجلس و یک نماینده از طرف رئیس قوه قضائیه تشکیل شد. دبیرخانه و مجری مصوبات این هیات وزارت امور اقتصادی و دارایی است.

این هیات هفت نفره دارای مصونیت قضایی هستند که سوال اینجاست اگر جرم یا سوءاستفاده ای رخ دهد چگونه اقدام خواهد شد؟ دادستان کل کشور در این خصوص اظهار کرد: مصونیت قضایی به این معنا که در اذهان جا افتاده نیست. هیات هفت‌نفره در این طرح برای تصمیماتی که می‌گیرند و این تصمیمات بر اساس کارشناسی است، مصونیت دارند. اما اگر در فرآیند این کار جرمی واقع یا سوءاستفاده‌ای شده باشد، هر فرد در هر مقامی تحت تعقیب قرار خواهد گرفت.

دادستان کل کشور اظهار کرد: یکی از مسائلی که در جلسه شورای عالی سران سه قوه مطرح شده و در دولت قبل نیز مطرح بوده، اما به نتیجه نرسیده و در دولت جدید به صورت جدی پیگیری شده، منجر به مصوبه مولدسازی شده است. هرچند با ابلاغ این مصوبه در فضای رسانه‌های مکتوب و مجازی، همچنین در محافل و جلسات شاهد نقد‌های زیادی به آن بودیم، اما نقد‌هایی که در جهت سازندگی بوده قابل قبول است.

منتظری با بیان اینکه مولدسازی موضوع بسیار مهمی برای کشور است که اگر همه دست‌اندرکاران به صورت حساب‌شده، منطقی و عاقلانه در آن ورود کنند، در رشد اقتصاد کشور و رفع مشکلات اقتصادی دولت تاثیرگذار است، تصریح کرد: البته پیش‌نویس آیین‌نامه مربوطه اشکالاتی داشته که منجر به برگشت‌دادن آن به هیات مذکور شده است و امیدواریم در اولین فرصت شاهد رفع ایرادات آن باشیم. بر اساس مصوبه مولدسازی، برخی از سرمایه‌های منجمد دولت می‌تواند به سرمایه‌های در جریان تبدیل شود و در رفع ضعف و مشکلات دولت از یک سو و همچنین در ایجاد اشتغال و ارتقای تولید موثر بیفتد.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، متن مصوبه به شرح زیر است:

در راستای تحقق اصلاح ساختار بودجه به عنوان یکی از وظایف اصلی شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا و تاکید رهبر معظم انقلاب بر تشکیل هیات مورد اعتماد روسای سه قوه به منظور فروش و مولدسازی دارایی‌های دولت، در جلسه ۴/۹/۱۳۹۹با اعضای شورای عالی هماهنگی اقتصادی. بدین وسیله متن زیر به تصویب شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا رسید:


۱- با هدف کمک به رشد اقتصادی و افزایش بهره وری اموال مازاد دولتی هیات عالی مولدسازی دارایی‌های دولت (کلیه دستگاهها، سازمانها، واحد‌ها و سایر عناوین دولتی و وابسته و تابعه دولت از جمله: وزارتخانه ها، مؤسسات و دانشگاهها، شرکت‌های دولتی، مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت، بانک‌ها و مؤسسات اعتباری دولتی، شرکت‌های بیمه دولتی و همچنین دستگاه‌ها و واحد‌هایی که شمول قانون بر آن‌ها مستلزم ذکر یا تصریح نام است اعم از اینکه قانون خاص خود را داشته باشند و یا از قوانین و مقررات عام تبعیت نمایند نظیر وزارت جهاد کشاورزی، شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی گاز ایران، شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران، سازمان گسترش نوسازی صنایع ایران، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، سازمان بنادر و دریانوردی جمهوری اسلامی ایران، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران و دیگر شرکت‌هایی که کنترل و مدیریت آن‌ها در اختیار دولت یا موارد فوق است که در این مصوبه هیات نامیده می‌شود، مرکب از هفت عضو شامل معاون اول رئیس جمهور (رئیس هیات)، وزیر امور اقتصادی و دارایی (دبیر هیات)، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، وزیر کشور، وزیر راه و شهرسازی، یک نفر نماینده از طرف رئیس مجلس شورای اسلامی و یک نفر نماینده از طرف رئیس قوه قضائیه، به منظور انجام وظایف مندرج در بند ۲ تشکیل می‌گردد.

در بخش دوم از پرونده تبیین و بررسی پروژه مولدسازی دارایی دولت که آیین نامه اجرایی آن در تاریخ ۲۱ دی ماه ۱۴۰۱ به تصویب دولت سیزدهم رسید، قصد داریم در جهت ایجاد شفافیت و آگاهی هر چه بیشتر افکار عمومی با چنین سازوکاری، تجربه موفق برخی کشور‌های جهان در حوزه مولدسازی دارایی‌های دولت را تشریح کنیم. در این بررسی، ما به سراغ بازخورد‌های مثبت اجرای این پروژه در کشور‌هایی نظیر فرانسه، ترکیه، کره جنوبی، هنگ کنگ، سنگاپور و سوئد می‌رویم.


کشور‌های موفق در حوزه مولدسازی دارایی‌های دولت

تجربه فرانسه در مولدسازی دارایی‌های دولت

ماهیت پروژه:

اداره کل اموال غیرمنقول دولتی، در سال ۲۰۰۶، تحت نظارت وزارت اقتصاد، دارایی و صنعت فرانسه تشکیل شد. هدف از تشکیل این اداره، مولدسازی، ایجاد پویایی در اموال دولتی و عمومی و مدیریت یکپارچه دارایی‌های دولت فرانسه از طریق شناسایی، تعیین تکلیف و درآمدزایی مولد از این اموال به شیوه‌های مختلف نظیر فروش، اجاره و اهدای امتیاز در جهت افزایش ذخایر صندوق اضطرار دولت فرانسه بوده است که عموما منایع این صندوق، به نیاز‌های مالی غیرمنتظره دولت فرانسه و هزینه‌های ضروری پیش بینی نشده در سال‌های آتی اختصاص یافته است.

فعالیت انجام گرفته:

در این پروژه بیش از ۱۰۰ میلیون متر مربع مال غیر منقول راکد شناسایی شد که بخشی از آن، ۲۲۰ هزار ساختمان اداری به ارزش ۶۰ میلیون یورو بوده است. پس از طی روند تعیین تکلیف و شفاف سازی مالکیت اموال دولتی، سیاست گذاری و برنامه ریزی استراتژیک در خصوص خرید، فروش و اجاره اموال توسط دستگاه‌های اجرایی آغاز گردید. فرآیند کار به این صورت بوده است که براساس برنامه‌های اعلامی دستگاه ها، وزارت دارایی فرانسه، نیاز سنجی به عمل آورده و نحوه تامین اراضی و املاک را تعیین کرد. همچنین در این پروژه، شناسایی دارایی و اموال و قرار دادن آن در ترازنامه دولت و ثبت و حدنگاری کاداستر کلیه اموال غیرمنقول حاکمیت فرانسه انجام پذیرفت.

گردش وجوه و درآمد ایجاد شده:

میزان درآمد دولت فرانسه از آغاز به کار پروژه تا سال ۲۰۱۶، حدود ۹۷۷ میلیارد یورو بوده است. با اجرای این طرح، سالانه بیش از ۱ میلیارد یورو در هدر رفت منابع دولتی، صرفه جویی شد.


تجربه ترکیه در مولدسازی دارایی‌های دولت

ماهیت پروژه:

اداره کل املاک ملی کشور ترکیه در سال ۲۰۱۰ آغاز به کار کرد و در طور یک سال، حدود ۴ میلیون واحد دارایی غیرمنقول به مساحت حدود ۲۳۰ میلیون متر مربع را شناسایی و تحت پروژه مولد سازی خود قرار داد

فعالیت انجام گرفته:

-مدیریت اموال غیرمنقول و تحت تصرف و کنترل دولت از طریق فروش، اجاره‌های میان مدت و بلند مدت و صدور مجوز استفاده

-اختصاص اراضی و محوطه‌های موردنیاز دستگاه‌های دولتی جهت ارائه خدمات دولتی

-اجرای امور مربوط به ثبت اموال غیر منقول و ضبط و مصادره اموال منقول به نفع خزانه در مورد آن دسته از اموال منقول و غیرمنقول و نیز حقوقی که باید به دولت واگذار گردد.

گردش وجوه و درآمد ایجاد شده:

میزان درآمد در طی یکسال از آغاز به کار پروژه، بیش از ۳ میلیون لیره بوده است


تجربه کره جنوبی در مولدسازی دارایی‌های دولت

ماهیت پروژه:

در سال ۲۰۱۲، وزارت مالی و استراتژی سهامداران دولت کره جنوبی، با همکاری بانک صادرات و واردات و بانک توسعه کره جنوبی، اقدام به آغاز پروژه مولد سازی املاک و مستغلات راکد نهاد‌های دولتی کره جنوبی در داخل و خارج از این کشور طی یک فرآیند ۳۶ ماهه کردند

فعالیت انجام گرفته:

-کاهش اندازه دولت با بهینه سازی املاک و مستغلات راکد

-استفاده کارا و موثر از دارایی‌های ملی در جهت تامین نیاز‌ها و تقاضا‌های عمومی

-افزایش ارزش سرمایه‌های دولتی با پویایی مستمر

گردش وجوه و درآمد ایجاد شده:

میزان درآمد این پروژه ملی در پایان دوره ۳۶ ماهه، به ۳۰۹ میلیارد وون رسید و ارزش فعلی دارایی‌های دولت کره جنوبی را به ۶۵۲۲ میلیارد وون رساند.


تجربه هنگ کنگ در مولد سازی دارایی‌های دولت

ماهیت پروژه:

آژانس املاک و مستغلات دولتی وابسته به سازمان خدمات مالی و دفتر خزانه داری هنگ کنگ در سال ۲۰۱۰، آئین نامه طرح "پویا سازی اموال دولتی" را به تمامی وزارتخانه‌ها و سازمان‌های تابعه دولت ابلاغ کرد و طی یک مهلت ۷ ماهه، از همه نهاد‌های تحت نظارت خود خواست که در جهت شفاف‌سازی اموال دولتی، لیست کامل و دقیق املاک و مستغلات راکد خود در سامانه سازمان خدمات مالی و دفتر خزانه‌داری هنگ کنگ ثبت نمایند.

فعالیت انجام گرفته:

-شناسایی جامع املاک راکد دولتی

-بهینه سازی در استفاده از دارایی‌های دولت در قالب خرید، فروش و اجاره‌ی املاک و مستغلات

-نظارت فراگیر بر استفاده کارا از املاک دولتی

-تملک و تخصیص بهینه اموال منقول دولتی

-ارزیابی حجم نیاز‌های دولت به املاک و مستغلات

-نظارت بر ساخت و ساز‌های اداری، نگهداری و نوسازی

-ارائه مشاوره فنی در مورد کاربری و فعالیت‌های مرتبط با ساختمان خدمات مدیریتی

-ایجاد و بررسی استاندارد‌های فضا و تجهیزات

گردش وجوه و درآمد ایجاد شده:

میزان درآمد خالص پروژه پویا سازی اموال دولتی در ۵ سال اول اجرا، ۳۷۶ میلیارد دلار هنگ کنگ بوده است.

تجربه سنگاپور در مولد سازی دارایی‌های دولت

ماهیت پروژه:

در سال ۲۰۱۰، یک هلدینگ خوشه‌ای به نمایندگی از دولت سنگاپور، تحت نظارت مستقیم وزارت اقتصاد و ریاست جمهوری این کشور، اجرای طرح مولدسازی اموال و دارایی‌های غیرمنقول دولتی را آغاز کرد و طی ۵ ماه، کلیه اموال راکد و بلااستفاده دولتی چه در داخل و چه در خارج از سنگاپور شناسایی و در سامانه‌ی این سازوکار خوشه‌ای ثبت گردید.

فعالیت انجام گرفته:

-شناسایی جامع کلیه املاک و مستغلات راکد دولتی

-شناسایی منابع هدر رفت حاصل از کارکرد اموال منقول دولتی

-سرمایه گذاری بخش عمده‌ای از درآمد‌های حاصل از پویایی دارایی‌های دولتی در پروژه‌های تجاری، حمل و نقل، انرژی، علوم زیستی و فناوری‌های نوین

-سرمایه گذاری بخشی از درآمد‌های حاصل در سهام شرکت‌های نوپا و پارک‌های علم و فناوری

-سرمایه گذاری بخشی از درآمد‌های حاصل در سهام کمپانی‌های چند ملیتی داخلی و خارجی

گردش وجوه و درآمد ایجاد شده:

فعالیت‌های حاصل موجب شد که ارزش دارایی‌های مولد دولت سنگاپور در سال ۲۰۱۸ به ۴۰۵ میلیارد دلار و درآمد خالص سالانه از این پروژه به ۴۳ میلیارد دلار برسد


تجربه سوئد در مولدسازی دارایی‌های دولت

ماهیت پروژه:

سوئد یکی از پیشگامان پروژه‌های مولد سازی اموال دولتی در جهان بوده است که بیش از ۳۰ سال است که به طور مستمر در این حوزه فعالیت می‌کند. در سال ۱۹۹۱، وزارت دارایی سوئد یا دستور نهاد پادشاهی و تحت نظارت مستقیم نخست وزیر وقت، پروژه پویاسازی سرمایه‌های دولتی راکد در داخل و خارج از سوئد را آغاز کرد. این اقدام، یکی از نخستین تلاش‌های دولت‌های جهانی برای سازماندهی اموال دولتی و مقابله با هدر رفت منابع مالی داخلی و خارجی حاکمیت‌ها بوده است.

فعالیت انجام گرفته:

-پویایی فراگیر سرمایه‌های راکد دولتی در ۵ سال اول اجرای پروژه

-سرمایه گذاری بخشی از درآمد حاصل از مولد سازی دارایی‌های دولت در پروژه‌های سودآور فناوری‌های نوین

-سرمایه گذاری بخشی از درآمد‌های مولد سازی در بازار سهام

-تشکیل صندوق ذخیره اضطراری دولت سوئد از سود حاصل از فعالیت‌های مولدسازی برای مقابله با وقایع پیش بینی نشده

گردش وجوه و درآمد ایجاد شده:

گردش مالی سالانه حاصل از اجرای پروژه مولدسازی دارایی‌های دولتی به بیش از ۷۰ میلیارد کرون رسیده است.