بازگشت رونق به صنایع تکمیلی پتروشیمی

کشور ما با داشتن بیشتر از ۳۳ تریلیون متر مکعب ذخایر گاز طبیعی و ۱۵۷ میلیارد بشکه ذخایر نفت خام قابل برداشت دارای ظرفیت مناسبی جهت توسعه صنعت پتروشیمی و تکمیل زنجیره ارزشی نفت و گاز است. شایان ذکر است صنعت پتروشیمی در ایران جایگاه ششم را در میان ۷۱ بخش اقتصادی مختلف دارد، در نتیجه بررسی نقش و جایگاه محصولات پتروشیمی در اقتصاد و تاثیر آن بر سایر بخش‌های صنعت، امری ضروری به حساب می‌آید. همچنین، تعیین نقش و جایگاه تولید محصولات پتروشیمی در کشور، به اتخاذ سیاست‌های درست در جهت تحقق یافتن اهداف و برنامه‌های توسعه کشور کمک به سزایی خواهد کرد.

راهبرد اجرای عرضه اعتباری محصولات پتروشیمی به‌منظور تأمین سرمایه در گردش واحد‌های صنایع تکمیلی، همچنین احیای واحد‌های تولیدی راکد و زیر ظرفیت به‌دلیل کمبود نقدینگی و اشتغال‌زایی و حفظ اشتغال موجود از سیاست‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی است.

بر اساس این گزارش، عرضه اعتباری محصولات پتروشیمی از دی‌ماه پارسال آغاز شد و تاکنون روند رو به رشدی را رقم زده است، به‌طوری که اسفندماه سال گذشته بیش از ۴ هزار میلیارد تومان عرضه اعتباری در بورس انجام شد. این رقم دی و بهمن سال ۱۴۰۱ به‌ترتیب ۴ و ۵.۷ همت بود.

روند افزایشی عرضه اعتباری محصولات پتروشیمی امسال و با تثبیت نرخ ۲۸۵۰۰ تومانی برای قیمت محصولات پتروشیمی تداوم یافته، به‌طوری که در فروردین‌ماه ۳.۳ همت، اردیبهشت‌ماه ۵.۶ همت، خردادماه ۵.۸ همت و سرانجام تیرماه با ثبت رکورد تازه‌ای ۶ همت عرضه اعتباری از سوی شرکت‌های پتروشیمی انجام شده است.

بر اساس این گزارش، پیش‌بینی می‌شود در ماه‌های آتی روند عرضه‌های اعتباری افزایش یابد و شرکت‌های پتروشیمی همسو با راهبرد تکمیل زنجیره ارزش تلاش دارند نیاز صنایع تکمیلی را تأمین کنند.

نقش صنعت پتروشیمی در تولید و اشتغال‌زایی

با توجه به این که صنعت پتروشیمی در میان ۷۱ بخش اقتصادی ایران دارای جایگاه ششم است، این صنعت نقش پررنگی در اقتصاد، تولید و اشتغال دارد. همچنین، به دلیل صادرات بخش عمده این محصولات، صنعت پتروشیمی در ارز آوری و رونق سیستم بانکی نیز نقش ارزنده‌ای ایفا می‌کند.

علاوه‌بر این، صنایع دیگر همچون بیمه، حمل و نقل، صنایع تکمیلی و... نیز تحت تاثیر صنعت پتروشیمی هستند و از آن تغذیه می‌کنند. در نتیجه، صنعت پتروشیمی می‌تواند بخش خدمات و سایر بخش‌های اقتصاد را نیز درگیر کند و موجب رشد و توسعه آنان شود.

تاثیر تولید و صادرات محصولات پتروشیمی بر اقتصاد

از آنجا که اقتصاد ایران مبتنی بر صادرات نفت و گاز است و این مسئله ممکن است به ضربه‌پذیری اقتصاد منجر شود، افزایش صادرات محصولات پتروشیمی نقش به‌سزایی در جلوگیری از این ضربه‌پذیری خواهد داشت. بعلاوه، مواد اولیه بسیاری از بخش‌های اقتصاد را محصولات تولید شده در صنعت پتروشیمی، تشکیل می‌دهند، در نتیجه تولید و صادرات این مواد همواره حائز اهمیت بوده و از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.

با تزریق درامد‌های پتروشیمی به بانک‌ها، امکان پرداخت وام به مردم و تولیدکنندگان فراهم می‌شود، از این رو بانک‌ها نیز وارد این حوزه شده‌اند و در صنعت پتروشیمی سرمایه‌گذاری کرده‌اند. برخی وزارتخانه‌ها نیز نظیر وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی چندین شرکت و کارخانه در حوزه محصولات پتروشیمی تاسیس کرده‌اند.

وابستگی صنایع مختلف به پتروشیمی نشان دهنده جایگاه گسترده و مهم این صنعت در اقتصاد ایران پس از نفت است.

صنعت پتروشیمی با تامین مواد اولیه و نهاده‌های بخش‌های اقتصادی مختلف و داشتن کمترین وابستگی به سایر بخش‌های اقتصاد کشور، موجب افزایش رشد سالیانه ارزش افزوده و افزایش میزان صادرات نفتی شده است که همه این‌ها در نهایت به تحقق یافتن اهداف برنامه‌های توسعه کشور منجر می‌شود. از این رو، علاوه بر توسعه و تولید محصولات پایین دست در این صنعت، باید سرمایه‌گذاری‌ها در این بخش افزایش یابد.

تاثیرات حذف تولید محصولات پتروشیمی بر اقتصاد کشور

بر اساس مطالعات انجام شده در مرکز پژوهش‌های مجلس، دریافتی اقتصاد کشور در صورت حذف تولید محصولات پتروشیمی به میزان ۸۸/۳ درصد کاهش می‌یابد.

مواد اولیه بخش‌هایی نظیر ساخت کک، تعمیر وسایل نقلیه، تولید کالا‌هایی نظیر لاستیک و پلاستیک، پاک‌کننده‌ها، دارو، رنگ، فراورده‌های حاصل از تصفیه، خدمات برق، حمل و نقل جاده‌ای، سوخت‌های هسته‌ای، بخش‌های کشاورزی، ساختمان‌سازی و تولید وسایل نقلیه موتوری را محصولات پتروشیمی تشکیل می‌دهند و در صورت حذف تولید محصولات پتروشیمی، این صنایع با ضرر و زیان جدی مواجه خواهند شد.

نتیجه گیری

با توجه به این که صنعت پتروشیمی در میان ۷۱ بخش اقتصادی کشور، از جایگاه ششم برخوردار است، سرمایه‌گذاری در این صنعت موجب تحرک بخشیدن به سایر بخش‌های اقتصاد خواهد شد. همچنین، توسعه تولید و صادرات محصولات پتروشیمی به افزایش اشتغال، رونق بخشیدن به سایر بخش‌های اقتصادی و ارزآوری کمک به‌سزایی می‌کند و در نهایت به توسعه کشور منجر خواهد شد.