توسعه چک الکترونیکی در بانک‌های مختلف چگونه است؟

با پیشرفت هرچه بیشتر دنیای تکنولوژی و دیجیتال، روش‌های انجام بسیاری از کار‌های بانکی مثل افتتاح حساب، دریافت وام، خرید سفته و… تغییراتی اساسی کرده‌اند. در واقع باوجود ابزار‌های آنلاین بانکی، انجام مراحل زمان‌بر فیزیکی و کاغذبازی‌های کلافه‌کننده به چند کلیک ساده تبدیل شده‌اند. چک الکترونیکی یا همان چک دیجیتال یکی از این ابزار‌های جدید در بانکداری آنلاین محسوب می‌شود که به تازگی بانک مرکزی آن را معرفی کرده است.

چک الکترونیکی چیست؟

چک الکترونیکی از نظر قوانین هیچ فرقی با نوع کاغذی خود ندارد. در واقع اگر تجربه کار با چک‌های کاغذی را دارید، خوب است بدانید که چک دیجیتال هم همان کارایی نوع فیزیکی را دارد، با این تفاوت که استفاده از آن راحت‌تر و امن‌تر است.

در واقع این چک‌ها شما را درگیر کاغذبازی‌های زمان‌بر نمی‌کند و فرآیند استفاده از آن کوتاه و بهینه انجام می‌شود. این چک‌ها در بانکداری الکترونیک مسیر تازه‌ای ایجاده کرده‌اند و مثل سفته الکترونیکی که پیش از این در مجله لندو آن را معرفی کردیم، از طریق امضای دیجیتالی متقاضی صادر می‌شوند.

در واقع این چک با تأیید امضای الکترونیکی شخص صادرکننده اعتبار می‌گیرد و سپس مبلغ ثبت‌شده از حساب این شخص خارج و به حساب دریافت‌کننده منتقل می‌شود؛ بنابراین کل این فرآیند مشابه همان مراحل صدور و به حساب خواباندن چک‌های کاغذی است. با این تفاوت که با روی کارآمدن این اوراق دیجیتالی، تعداد چک‌های برگشتی و نامعتبر و دردسر‌های خرید و فروش با چک نسبت به گذشته بسیار کمتر خواهد شد.

چک الکترونیکی چگونه نقد می‌شود؟

فرآیند صدور و نقد شدن چک دیجیتال براساس همان قوانین و شرایط چک‌های کاغذی پیش می‌رود، اما مراحل اضافی و زمان‌بر در نسخه الکترونیکی حذف شده است. به‌عنوان مثال اگر متقاضی خرید قسطی تلویزیون هستید و باید برای ضمانت چک صادر کنید، لازم است که وارد سامانه بانکی مخصوص چک الکترونیکی شوید. پس از ثبت درخواست چک به‌عنوان صادرکننده، اطلاعات شما در اختیار بانک قرار می‌گیرد.

شخص دریافت‌کننده موظف است که تمامی اطلاعات واردشده توسط صادرکننده را بخواند و در صورت صحیح بودن مبلغ و مشخصات، آن را تأیید کند. در واقع ثبت تأیید اطلاعات، اولین مرحله برای فرآیند نقد شدن چک است و پس از آن مبلغ مورد نظر به‌عنوان سپرده بانکی در سیستم ثبت می‌شود. هر زمان که دریافت‌کننده برای نقد شدن چک از طریق سامانه بانکی اقدام کند، حساب این شخص در بانک به میزان مبلغ چک شارژ خواهد شد. این مبلغ فقط در زمان تاریخ مقرر قابل برداشت است.

 کاربرد اصلی چک الکترونیکی

همان‌طور که گفتیم، چک دیجیتال نسبت به چک‌های کاغذی استفاده راحت‌تری دارند و کاربرد آن‌ها بیشتر است. در ادامه به ۳ کاربرد اصلی این برگ الکترونیکی اشاره خواهیم کرد.

۱ ـ پرداخت‌های مکرر
اگر از کسانی هستید که به‌طور مکرر در طی بازه‌های مختلف باید پرداختی انجام دهید، روی کارآمدن چک الکترونیکی در خدمات بانکی برای شما کاربرد بسیاری خواهد داشت. به‌عنوان مثال اگر برای خرید اقساطی موبایل، لپ‌تاپ، لوازم خانگی یا هرکالای دیگری باید مبلغی را به صورت ماهانه به‌عنوان اقساط بپردازید، می‌توانید از چک دیجیتال استفاده کنید.

همچنین این تکنولوژی در زمان تسویه اقساط وام‌های بانکی، پرداخت اجاره ملک، شارژ عضویت باشگاه، هزینه‌های ماهانه کلاس‌ها و… کاربرد خواهد داشت.

علاوه بر پرداخت‌های دوره‌ای، برای تسویه هزینه سفارش‌های اینترنتی هم می‌توانید به سراغ چک‌های الکترونیکی بروید.

۲ ـ افزایش امنیت در پرداخت
صدور چک‌های کاغذی به دلیل دستی بودن همه مراحل آن، ممکن است که فرآیند پرداخت و وصول را با مشکلاتی روبه‌رو کند و در نتیجه سبب کاهش امنیت شود. احتمال خطا در صدور چک‌های کاغذی بسیار بالاست. چون ممکن است که رقم مورد نظر به اشتباه نوشته شود یا به دلیل خط‌خوردگی خوانایی نداشته باشد. در این حالت مجبور خواهید بود که چک را پشت‌نویسی یا آن را باطل کنید. درحالی‌که در فرآیند و پردازش صدور چک الکترونیکی چنین مشکلاتی تعریف نشده است.

تمامی اطلاعات چک مثل مشخصات صادرکننده، دریافت کننده، مبلغ، تاریخ و همچنین امضای چک در پلتفرم امن بانکی به صورت دیجیتالی ثبت می‌شود؛ بنابراین فرآیند اعتبارسنجی اطلاعات چک بدون هیچ مشکلی پیش می‌رود. پس امنیت مراحل صدور و نقد شدن مبلغ افزایش پیدا خواهد کرد و جعل، دخل و تصرف یا احتمال گم شدن و دزدیدن وجود نخواهد داشت. همچنین تعداد چک‌های برگشتی و بی‌محل هم کمتر می‌شود.

۳ ـ امکان نقد کردن چک به صورت غیرحضوری
دریافت‌کننده چک الکترونیکی مثل چک کاغذی می‌تواند برای وصول آن به بانک مراجعه کند، اما مزیتی که چک دیجیتال به کاغذی دارد این است که دریافت‌کننده می‌تواند از طریق پلتفرم بانکی هم به صورت آنلاین مراحل وصول را انجام دهد؛ بنابراین کسانی که برای مراجعه به بانک زمان کافی ندارند، می‌توانند به صورت آنلاین و از طریق سامانه‌های بانکی مرتبط، مبلغ درج شده در چک را به حساب خود انتقال دهند.

مزیت‌های چک الکترونیکی

همان‌طور که پیش از این اشاره کردیم، چک دیجیتال یا الکترونیکی ۳ کاربرد یا مزیت اصلی دارد. اما مزایای این خدمت جدید بانکی فقط به این ۳ مورد محدود نمی‌شود. در ادامه به‌طور مختصر از ویژگی‌های چک‌های الکترونیکی صحبت خواهیم کرد.

ثبیت اطلاعات و عدم تغییر آن‌ها
عدم نیاز به مصرف کاغذ
رفع مشکل اتمام برگ‌های دسته‌چک
کمتر شدن خطا و مشکلات صدور
افزایش سرعت فرآیند وصول
امکان مدیرت حساب در دستگاه‌های هوشمند
اطلاع سریع از وضعیت واریز و وصول
کاهش دردسر‌های چک‌های برگشتی
کاهش کلاهبرداری و چک‌های بی‌محل
بهترین روش برای پرداخت‌های روتین ماهانه

اهمیت توسعه خدمت چک الکترونیکی در بانک‌های مختلف

نوری، کارشناس امور چکی گفت: موضوع حذف چک کاغذی از این جنبه اهمیت دارد که تا زمانی که اعتبار و حیثیت چک تنها متکی به کاغذ است زمینه جرایمی مثل جعل و کلاهبرداری به شدت زیاد خواهد بود.

او در ادامه بیان کرد: شاهد هستیم که کلاهبرداری‌ها با چک‌های صیادی جدید بنفش رنگ و چک‌های الکترونیکی تقریبا به صفر میل می‌کند و دیگر نمی‌شود با شیوه‌هایی این چک‌ها را جعل کرد. از این جهت سیاست‌هایی که عرضه و تقاضای چک‌های کاغذی را محدود کند به شدت از جهت کاهش ریسک معاملات اهمیت دارد.

به گفته این کارشناس امور بانکی، نکته مهم قابل تاکید دیگر این است که توسعه بانک‌هایی که از خدمت چک الکترونیکی پشتیبانی می‌کنند بسیار حائز اهمیت است و باید سرعت این توسعه افزایش پیدا کند.

او در ادامه بیان کرد: یکی از ارکان مهم تکمیل اهداف قانون، اصلاح قانون صدور چک مصوب سال ۹۷ حرکت به سمت چک الکترونیکی است و می‌شود گفت فراگیر شدن صدور چک الکترونیکی و جایگزینی آن با چک‌های کاغذی می‌تواند آخرین حلقه اجرای این قانون باشد.

۲۱ آبان امسال از اولین چک الکترونیکی رونمایی شد. چک الکترونیکی یکی دیگر از گام‌های بانک مرکزی و شبکه بانکی کشور در راستای ارائه خدمات غیرحضوری به شهروندان است.

به تازگی هم معاون فناوری‌های بانک مرکزی، محرمیان در خصوص چک الکترونیکی گفته بود: صدور چک الکترونیک در ۱۰ بانک عملیاتی شده است و به مشتریان خود خدمات ارائه می‌دهند. در برخی از بانک‌ها که به تازگی به سامانه متصل شدند تعداد مشتریان کم است و بانک صادرات بیشترین مشتری را دارد.

معاون فناوری‌های بانک مرکزی بیان کرد: یکی از مسائل در حوزه چک الکترونیک این بود که این چک‌ها تنها در بانک و شعبه صادرشده پذیرفته می‌شد و قابلیت نقدشوندگی داشت؛ اما این موضوع برطرف شده و همه شعب دریافت می‌کنند و قابلیت نقدشوندگی دارند.

محرمیان اظهار کرد: یکی از قابلیت‌های چک الکترونیکی این است که به صورت الکترونیک و غیرحضوری نیز می‌توان آن را نقد کرد و در نتیجه نقش شعبه‌ها کم‌رنگ خواهد شد.

او بیان کرد: در برنامه هفتم توسعه نیز بانک مرکزی مقرر شده چک‌های کاغذی را جمع کند و تنها باید از چک الکترونیک استفاده شود و هم اکنون نیز بانک‌های صادرات، تجارت، پارسیان، آینده و کشاورزی چک الکترونیک صادر می‌کنند و به زودی بانک‌های ملی و ملت نیز به آن اضافه می‌شوند.