مدتهاست تعریف سرمایه از پول به نیروی انسانی تغییر یافته است. امروزه کشور‌های پیشرفته بر نیروی انسانی خلاق، صاحب اندیشه و توانمند تاکید دارند و به اندازه‌ای برای نیروی انسانی ارزش قایل هستند که بخش قابل توجهی از برنامه‌های خود را برای شناسایی نیرو‌های خلاق و صاحب اندیشه در دیگر کشور‌ها اختصاص داده اند، رویکردی که باعث بحرانی به عنوان فرار مغز‌ها شود. معضل فرار مغز‌ها در کشور ما نیز جدی است، به نوعی که رتبه اول دانشگاه، صاحبان اندیشه و نیرو‌های خلاق و خوش فکر، به کشور‌های دیگر می‌روند و توان و خلاقیت خود را در خدمت رونق دیگر کشور‌ها قرار می‌دهند.

اهمیت اچ اس‌ای

بدلیل اهمیتی که نیروی انسانی دارد، در تمامی کشور‌های جهان بخشی به عنوان اچ اس‌ای فعال شده که به رفاه و سلامت نیروی کار می‌پردازد. اگر بپذیریم که برای انجام هر کاری، جان نیروی انسانی مهمترین فاکتور است، تحقق این مهم تنها با حفظ و رعایت نکات مربوط به اچ اس‌ای (HSE) خواهد بود. اگرچه این بخش هزینه‌های سنگینی روی دست بنگاه اقتصادی می‌گذارد، اما شرکت‌های متعهد به نیروی انسانی، هزینه‌های سنگین اچ اس ا‌ی را با جان و دل می‌پذیرنرد.

تعریف جامع از عنوان

بدلیل آنکه نیروی کار بخش پر اهمیت سرمایه‌های ملی شناخته شده، حفاظت از تندرستی نیروی کار و بهینه سازی محیط کار، از اهمیت شایان توجهی برخوردار است. بهداشت (Health)، ایمنی (Safety) و محیط زیست (Environment) سه اصل اساسی در پایه ریزی قوانین بهداشت حرفه‌ای هستند که به کمک آن‌ها می‌توان در راستای فراهم آوری، حفاظت و بالا بردن سطح سلامت نیروی کار گام برداشت.

توجه به نیروی کار

در ایران پس از پیروزی انقلاب، وزارت کار و امور اجتماعی با همراهی وزارت بهداری وقت، بر نیروی کار و بهداشت و ایمنی کارگران و کارکنان نظارت داشتند، اما در دی ماه سال ۱۳۶۲ نظارت بر بهداشت محیط کار و کارگر بر عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار گرفت. اداره‌ای نیز با عنوان اداره بهداشت حرفه‌ای تاسیس شد تا مسئولیت حفظ و ارتقای سلامت نیروی شاغل کشور را در مشاغل گوناگون جامعه عهده دار شود. بدلیل اهمیت بسیار زیاد این موضوع در تقویم جهانی روز ۲۸ آوریل که مصادف با ۸ اردیبهشت است، از سوی سازمان بین الملی کار با عنوان روز جهانی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی محیط کار به رسمیت شمرده شده است.

شناخت تهدید در محیط

برای دستیابی به شرایط ایده آل و رفع مشکلات موجود در محیط‌های کاری، ابتدا باید عوامل زیان آور توسط فردی دانش آموخته که از او با عنوان مهندس بهداشت حرفه‌ای یاد می‌شود شناسایی شود. عوامل فیزیکی، شیمیایی، بیماری‌ها و حوادث از جمله مهمترین عوامل هستند.

بیشتر بخوانید:

پایان غارت سرمایه ملی در میدان نفتی آذر

نیرو‌های اچ اس‌ای

برای تحقق اچ اس‌ای به افراد متخصص در بخش‌های گوناگون نیاز است که در این زمینه مهندس HSE در راس قرار دارد. متخصص اچ اس‌ای با اولویت قرار دادن ایمنی در محیط‌های کاری و با پیشگیری و به حداقل رساندن جراحات و عوارض شغلی، این گونه درد‌ها و رنج‌ها را کاهش داده و برای هر چه بهتر کردن وضعیت کارگران تلاش می‌کند. عنوان دوم مهندس بهداشت حرفه‌ای است که بازرسی فنی محیط کار، اندازه گیری و ازریابی عوامل زیان آور فیزیکی و شیمیایی، ارگونومیک و زیست شناسی محیط کار؛ بررسی روش‌های متداول کار در کارگاه‌ها و ارایه روش بهینه، پیشگیری از بیماری‌ها و حوادث شغلی در همه حرفه ها، بررسی وسیله‌های حفاظت فردی و راهنمایی در چگونگی استفاده از آن‌ها و تشکیل پرونده پزشکی پرسنل و بررسی وضعیت سلامتی آن‌ها را بر عهده دارد.

اچ اس‌ای در قانون کار

اچ اس‌ای در صنایع مختلف کاربرد‌های متفاوتی دارد. با توجه به اصل ماده ۸۵ قانون کار، برای حفظ نیروی انسانی و منابع مادی کشور رعایت دستورالعمل‌هایی الزامی است که شورای عالی حفاظت فنی (جهت تامین حفاظت فنی) و وزارت بهداشت آن‌ها را تدوین می‌کنند که هدف آن جلوگیری از بیماری‌های حرفه‌ای و تامین بهداشت کار و کارگر و محیط کار است. این قانون را برای کلیه کارگاه ها، کارفرمایان، کارگران و کارآموزان تعریف کرده اند. مراکزی که حداقل ۲۵ شاغل دارند، باید کمیته‌ای به نام کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار تشکیل دهند. بنابر این می‌بینیم که اچ اس‌ای چقدر مهم و البته چه میزان هزینه بر است.

HSE یک ارزش

یکی از شرکت‌هایی که نقش تاثیرگذاری در رونق اقتصادی کشور دارد، شرکت پالایش نفت بندرعباس است. این شرکت به تنهایی ۱۹ درصد نیاز کشور در عرصه‌های گوناگون انرژی را تامین می‌کند. بنابر این متوجه اهمیت این شرکت برای کشور می‌شویم. اما پالایش نفت بندرعباس در زمینه اچ اس‌ای با تمام توان ورود کرده به نوعی که در اعلام کرده چشم‌انداز HSEQ اویک برگرفته از ارزش‌های محوری سازمان، مصداق تعهد و مسئولیت‌پذیری، معیار شفافیت و اخلاق حرفه‌ای، توجه به اهمیت رویکرد سیستمی و نشانة احترام به حاکمیت قانون است. این یکپارچگی در ارزش‌ها و معیارها، انعکاس میزان تعهد سازمان ما به انجام وظایف حرفه‌ای، تجاری و مسئولیت اجتماعی‌مان است، به گونه‌ای که «توسعه پایدار کسب و کارمان» را تضمین کند.

چارچوب سیستم‌های مدیریت

پالایش نفت بندرعباس با تاکید بر اینکه سیستم‌های مدیریت بهداشت، ایمنی، محیط‌زیست و کیفیت شرکت (HSEQ) OIEC نقشه راه سازمان ما را ترسیم می‌کند اعلام کرده: این سیستم‌ها با دقت طراحی، توسعه و پیاده‌سازی شده و با پایش مداوم در جهت بهبود مستمر، ما را برای دستیابی به کار بدون نقص و دور از حوادث یاری می‌دهند. مراقبت از اثربخشی و بهبود این سیستم‌ها، اساس رویکرد ما به «پایداری کسب کارمان» است.

اچ اس‌ای با استاندارد‌ها

نکته بسیار مهمی که در پالایش نفت بندرعباس شاهد هستیم، گام برداشتن با بهترین شرایط در مسیر اچ اس‌ای است به نوعی که این شرکت اعلام کرده استاندارد‌ها و الزامات مربوط به این حوزه، در چارچوب سیستم‌های HSEQ اویک به وضوح تشریح شده‌اند. چارچوب سیستم مدیریت یکپارچه شرکت اویک از متدولوژی PDCA پیروی می‌کند و با الزامات استاندارد‌های بین‌المللی ISO ۹۰۰۱:۲۰۱۵، ISO/TS ۲۹۰۰۱:۲۰۲۰، ISO ۱۴۰۰۱:۲۰۱۵ و ISO ۴۵۰۰۱:۲۰۱۸، کاملاْ سازگار است. این استاندارد‌ها به‌صورت یکپارچه، پیاده‌سازی و نگهداری می‌شوند و در تلفیق با رویکرد مبتنی بر ریسک، دستاورد‌های مورد انتظار را محقق می‌سازند. این شرایط نشان می‌دهد که تا چه اندازه در مسیر تحقق این مهم با جدیت ورود شده که استاندارد‌های جهانی بدست آمده است.