ایران مدتهاست از کینه توزی‌های بین المللی رنج می‌برد و تحریم‌ها که دایم بر شدت آن افزوده شده، بحران اقتصادی را بیشتر کرده است. اما ابزار‌های بسیاری برای دور زدن و کم اثر کردن تحریم‌ها وجود دارد که البته تا حدودی هزینه بر است. نکته مهمی که ایران می‌تواند با بهره گیری از آن ارتباط جهانی خود را حفظ کند، ارتباطات بین المللی از طریق همسایگان است.

وسعت مرز‌های ایران

ایران یکی از پهناورترین کشور‌های دنیاست که به دلیل پهنا و وسعت بالا، مرزی طولانی با کشور‌های هم‌جوار دارد. این مرز‌های گسترده سبب شده تا ایران با کشور‌های مختلفی در همسایگی قرار بگیرد. کشور‌های همسایه ایران متعدد هستند، اما طولانی‌ترین خط مرزی ایران با ترکمنستان است. طول کلی خط مرزی ایران با سایر کشور‌ها حدود ۳ هزار و ۶۶۲ مایل است و کوتاه‌ترین خط مرزی ایران در حدود ۲۷ مایل حساب شده که متعلق به مرز ایران و ارمنستان است.

کشور‌های هم مرز

کشور‌های هم مرز ایران در دو بخش دریایی و زمینی تقسیم می‌شود. کشور‌های هم مرز ایران از طریق دریا عمان، قطر، کویت، امارات، بحرین و عربستان هستند و کشور‌های همسایه ایران در سرحدات خاکی شامل افغانستان، پاکستان، آذربایجان، ترکمنستان، ترکیه، عراق و ارمنستان است. هم مرز بودن امتیاز‌های بسیاری دارد که مهمترین آنها، برقرار ارتباطات اقتصادی در قالب بازارچه‌های مرزی و مناطق آزاد یا مناطق ویژه اقتصادی می‌شود.

پاکستان همسایه جنوب شرقی

یکی از کشور‌هایی که می‌تواند به رونق اقتصادی ایران کمک شایانی داشته باشد، پاکستان است. پاکستان در جنوب شرقی ایران است. مرز ایران و پاکستان با حدود ۵۹۶ مایل وسعت قابل توجهی دارد. مرز ایران و پاکستان تا جنوب ایران امتداد می‌یابد و در نزدیکی خلیج عمان به پایان می‌رسد. بلوچستان پاکستان استان هم مرز با ایران و سیستان و بلوچستان استان هم مرز ایران با پاکستان است.

بیشتر بخوانید:

ظرفیت خوب پاکستان

بررسی وضعیت اقتصادی پاکستان نشان می‌دهد که حجم تجارت بین‌المللی پاکستان به‌طور قابل‌توجهی کمتر از پتانسیل خود باقی مانده که ارقام سال مالی منتهی به ۳۰ ژوئن ۲۰۲۳ بر آن تاکید دارد. تجارت جهانی پاکستان در این مدت ۸۲.۰۶ میلیارد دلار بوده که مجموع واردات آن ۵۵.۳۰ میلیارد دلار و صادرات ۲۷.۷۳ میلیارد دلار است. این ارقام کاهش قابل‌توجهی را نسبت به سال قبل نشان می‌دهد که کل تجارت ۱۱۲ میلیارد دلار، صادرات ۳۱.۸ میلیارد دلار و واردات ۸۰.۲ میلیارد دلار بود. محدودیت‌های وارداتی در این دوره بر صادرات نیز تأثیر منفی گذاشت که به دلیل در دسترس نبودن نهاده‌های وارداتی و سایر عوامل مؤثر بود.

ظرفیت‌های بکر

با وجود موقعیت راهبردی پاکستان در اقتصاد جهانی، رتبه پاکستان به عنوان واردکننده ۴۶ و صادرکننده ۶۱ در بین ۱۳۸ کشور، نشان‌دهنده پتانسیل‌های بکر آن است. به طرز شگفت‌آوری، این کشور از نظر تراز تجاری در جایگاه ۱۳۲ جهان قرار دارد. در حالی که پاکستان قرارداد‌های دوجانبه و چندجانبه متعددی از جمله قرارداد‌های تجارت آزاد و امتیازی را با هدف تقویت تجارت منعقد کرده، اما برای بهره برداری کامل از فرصت‌های ارائه شده توسط این ترتیبات تلاش کرده است.

امضای تفاهم نامه

نکته بسیار مهمی که در مورد پاکستان وجود دارد، درک درستی است که شورای عالی مناطق آزاد از ظرفیت‌های بکر پاکستان دارد، نکته‌ای که باعث شد در جریان سفر رییس جمهور و هیات عالی رتبه سیاسی و اقتصادی به پاکستان، دبیر شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی نیز عازم این سفر شود و با همتای پاکستانی خود وارد مذاکره شد ه و تفاهم‌نامه همکاری مشترک امضا کند. این یادداشت تفاهم با حضور رییس جمهور ایران و نخست وزیر پاکستان، به امضای دبیر شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی رسید.

ضرورت تسریع در اجرا

بی شک بزرگترین چالشی که عرصه‌های مدیریتی ایران به ویژه عرصه اقتصادی را تهدید می‌کند، تاخیر در اجراست که نگاهی به پروژه‌های نیمه کاره می‌تواند این مهم را اثبات کند. اما عبدالملکی دبیر شورای عالی مناطق آزاد پس از امضای این تفاهم نامه گفت: در سفر به پاکستان، با هیات عالی سرمایه‌گذاری کشور پاکستان که متولی مناطق آزاد در این کشور است، توافقنامه امضا کردیم که امیدواریم اقدامات کارشناسی را بسرعت آغاز کنیم و بتوانیم منطقه را ایجاد کنیم.

اهمیت ایجاد منطقه مشترک

از آنجا که ایران در عرصه‌های گوناگون اقتصادی، صنعتی، کشاورزی، خدمات، معدن، انرژی و بسیاری موارد دیگر نسبت به پاکستان بسیار پیشرفته‌تر است، ایجاد منطقه اقتصاد مشترک می‌تواند به سود ایران باشد، زیرا این منطقه اقتصادی مشترک محلی برای عرضه یک جانبه کالا‌های ایرانی است. اما نکته مهمتر ارزآوری در منطقه اقتصادی مشترک است. از آنجا که کالا‌های ایرانی در منطقه مشترک با دلار یا ارز‌های دو کشور مبادله می‌شود، می‌تواند کمبود ارز کشور را تا حدود بسیاری جبران کند و مشکلات انتقال ارز ناشی از تحریم‌ها بخوبی بی اثر شود.