خواب‌آلودگی خطوط تولید اتوبوس و مینی‌بوس در سال 94

پول‌نیوز، محمدعلی دیانتی‌زاده* - تعطیلات نوروزی گرچه هرساله از ابتدای فروردین‌ماه آغاز می‌شود اما در برخی از اتوبوس‌سازی‌ها و بیش از آن مینی‌بوس‌سازی‌ها کشور، تعطیل تولید یک‌سالی است که آغاز شده است.

تا جایی که در اخبار خوانده‌ایم در مقایسه با سال گذشته نزدیک به 10 مدل اتوبوس، مینی‌بوس و میدل‌باس توقف تولید داشته‌اند.

برخی سازندگان کاهش آمار تولید اتوبوس را بیش‌تر ناشی از کاهش تولید در بخش اتوبوس شهری می‌دانند و دلیل آن را تحقق نیافتن سهم 81.5 درصدی دولت در تامین منایع مالی نوسازی ناوگان شهری از سال 1391 تاکنون عنوان می‌کنند.

در مورد مینی‌بوس‌ها اما دلایل دیگری وجود دارد؛ حضور مینی‌بوس‌ها در سیستم حمل‌ونقل بین شهری و تا حد زیادی از سیستم حمل‌ونقل عمومی کلان‌شهرهای کشور کمرنگ شده و تنها استفاده از آن‌ها به‌عنوان سرویس برخی مدارس، شرکت‌ها و کارخانه‌ها افزایش داشته است.

توقف تولیدهای اخیر

بهمن‌ماه سال گذشته تولید چهار مدل اتوبوس در خودروسازان داخلی متوقف بود؛ اتوبوس شهری LCK6120G شرکت پیشرو دیزل آسیا، اتوبوس سیترا C300، شرکت هوراند خودرو دیزل، اتوبوس سه‌محور شرکت عقاب‌افشان و اتوبوس مان R07 شرکت یاوران خودرو شرق. این اتوبوس‌ها در ماه مشابه سال قبل به ترتیب 12، 2، 27 و 3 دستگاه تولید داشتند.

در بهمن‌ماه سال 94 همچنین  تولید دو مدل مینی‌بوس در خودروسازان داخلی به صفر رسید؛ در این ماه تولید مینی‌بوس اویکو شرکت پیشرو دیزل آسیا که در ماه مشابه سال گذشته دو دستگاه تولید داشت متوقف شد و تولید مینی‌بوس سیترا 140C شرکت هوراند خودرو دیزل نیز که در بهمن‌ماه سال گذشته 10 دستگاه تولید شده بود، به صفر رسید.

کیفیت مجهول

برخلاف آمار روشنی که از میزان تولید اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌ها وجود دارد، در رد‌ه‌بندی کیفی خودروهای تولیدی در کشور گزارشی از وضعیت کیفی آن‌ها ذکر نمی‌شود.

هرچند شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران، در فروردین ماه سال گذشته اعلام کرد که به دلیل توقف تولید خودروهای تجاری مسافری اعم از اتوبوس، مینی‌بوس و میدل‌باس، گزارشی نیز از وضعیت کیفی این محصولات وجود ندارد اما پیش از آن همین شرکت دلیل اعلام نشدن وضعیت کیفی اتوبوس‌های تولیدی در کشور را همکاری نکردن اتوبو‌س‌سازان داخلی عنوان کرده بود.

پس از این اعلام، وزارت صنعت، معدن و تجارت با ابلاغیه‌ای از اتوبوس‌سازان خواست تا نسبت به همکاری برای بررسی وضعیت کیفی محصولات خود اقدام کنند.

آخرین بار در گزارش مردادماه شرکت بازرسی نیز ذکر شد که «در این ماه در بخش خودروهای تجاری مسافری به مانند ماه قبل، هیچ خودرویی ارزشیابی کیفی نشده است که دلیل این موضوع، خودداری شرکت‌های تولیدکننده از صدور اجازه بازرسی کیفی از محصولات تولیدی‌شان است.»

تبعات توقف ارزیابی کیفی

توقف ارزیابی کیفیت اتوبوس‌ها تولیدی در کشور در حدود یک سال اخیر در حالی است که هر از گاهی اخباری مبنی بر ایجاد سانحه برای اتوبوس‌های در حال تردد در کشور منتشر می‌شود و پلیس در برخی از سوانح سازندگان اتوبوس را به دلایل کیفی جزو مقصران حادثه اعلام می‌کند.

سازندگان هم در دفاع از خود به تأییدیه استاندارد داخلی و تأیید کیفیت ساخت خود از سوی شرکت‌های خارجی همکار خود استناد می‌کنند. با این‌حال شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران هنوز نتوانسته است به‌عنوان مرجعی برای قضاوت نهایی در این مورد وارد عمل شود.

اما توقف یک‌ساله ارزیابی کیفیت مینی‌بوس‌ها تولیدی در کشور چندان حساسیت‌برانگیز نبوده است، زیرا با توجه به کاهش حضور این وسیله در شبکه‌های حمل‌ونقل بین‌شهری و کلان‌شهرها و افزایش استفاده از آن در خدمات‌دهی شهری مانند سرویس‌های ایاب و ذهاب مراکز تحصیلی و اداری، موجب کاهش تعداد حوادث این وسیله شده و سهم مینی‌بوس‌ها در آمار تصادف کاهش یافته است. از این رو با این‌که بسیاری از تصادفات مینی‌بوس‌های فرسوده با تلفات جانی همراه بوده، کمتر توجهات لازم را به این موضوع جلب کرده است.