رفتار بازار ارزی، فراتر از دخالت های بانک مرکزی است

پول نیوز، نازنین افتخار - امروز چندمین روز متوالی است که بازار ارز روند کاهشی را برای دلار تجربه می کند. این روند کاهشی باعث برانگیخته شدن سوال هایی شده است. از این رو با میثم رادپور، کارشناس بازار ارز و اقتصاددان در این زمینه گفتگویی داشتیم:

آقای رادپور؛ به ما بگویید چرا روند ارز کاهشی شده است؟
ماهیت بازار همین است. بازاری که نوسان را تجربه نکند و ثابت بماند سوال برانگیز است وگرنه کاهش 1000تومانی را نمیتوان روند خواند یا از آن سوالی پرسید. هر بازاری روزانه نوساناتی را تجربه می کند. فارغ از همه دخالت ها، بلاخره بازار یک جهش جدی خواهد داشت و به سمت نقطه ی اصلاحی خود پیش می رود.
اگر این دوره قیمت ها ثابت بوده حتما بازار می طلبیده که چنین باشد. باید بدانیم که نقدینگی مثل سابق نیست و قدرت خرید آن کم شده است و نباید انتظار داشت که این نقدینگی با چنین قدرت خریدی بتواند دلار را بالا بکشد. اگر کمی بلند مدت نگاه کنیم، متوجه می شویم هر قیمتی که در بازار وجود داشته باشد قرار نیست تا ابد در همان قیمت باقی بماند زیرا عوامل بسیاری بر وجوه قیمتی تاثیرگذارند که الزاماً ریشه ی اقتصادی ندارند. رفتار بازار از عوامل روانشناختی و غیر بازاری هم متاثر می شود و ممکن است به طور نظام مند باعث انحراف از قیمت ذاتی شود که در اینجا منجر به کاهش قیمت دلار شده است.

این روند تا کجا ادامه خواهد داشت؟
پتانسیل جدی برای افزایش قیمت دلار وجود ندارد اما اینکه انتظار داشته باشیم در یک روندی قیمت ها کاهشی می شود باید گفت که اینطور نخواهد بود. بالاخره تورم و قیمت خیلی از کالا های اساسی همراه با قیمت دلار تعدیل شدند و همین خودشان سبب می شوند که قیمت ها سویه ی ریزشی نداشته باشند. نیمی از طوفان سهمگین افزایش قیمت دلار متاثر از جو هیجانی موجود آن زمان بود اما امروز که آن جو وجود ندارد و تحریم و تهدیدات هم بیش از این نمی توانند قیمت ها را افزایش بدهند. همچنین نقدینگی هم در این شرایط آنقدر قدرت ندارد که بتواند روند قیمت ها را صعودی کند. ضمن اینکه نه بازار ظرفیت دارد و نه دولت علاقه مند است که قیمت ها کاهش پیدا کند. از آن جایی که تورم وجود دارد و منعکس شده است و فشار روی کاهش قیمت دلار به نفع هیچکس نیست و نمی تواند قیمت کالا های دیگر را کاهشی کند، پدیده ی چسبندگی قیمت ها این اجازه را نخواهد داد. از این زاویه پایین آمدن قیمت دلار در این زمان فایده مند نیست.

چرا منفعتی در ریزشی شدن قیمت دلار نیست؟
چسبندگی قیمت ها در مباحث کالا و خدمات جدی است. به طور مثال وقتی قیمت یک مسکن بالا می رود به تبع آن قیمت مصالح ساختمانی و دستمزد کارگر و همه ی کالا ها و خدمات مرتبط هم نیز افزایش پیدا می کند و در این بین کاهش یک جزء به این معنی نیست که اجزای دیگر هم کاهش می یابند ممکن است سایر قیمت ها اصلاً تمایل به بازگشت به قیمت پیشین را نداشته باشند. در اقتصاد قیمت ها راحت تر بالا می روند تا اینکه پایین بیایند در واقع چسبندگی قیمتی اجازه ریزش قیمت ها را نمی دهد. هر قیمتی از اجزای مختلفی تشکیل شده است و وقتی قیمت ها افزایش می یابند و به دنبال آن دستمزد ها بیشتر می شوند دیگر نمی توان قیمت ها را با فشار پایین آورد و دستمزد کمتری هم به کارگر داد.

چقدر قیمت ارز را میتوان متاثر از وضعیت نفت دانست؟
بودجه ی نفت اثر بلند مدت تری بر بازار ارز دارد. ارزی که از نفت به دست می آید صرف کالا های اساسی و دارو ها می شود. با این حال چون اطلاعی از میزان فروش نفت در دست نیست نمی توان گفت فروش یا عدم فروش نفت، چقدر بر قیمت ارز تاثیر گذار است. اما موضوع این است که اگر ارز نفتی تامین نشود، نیاز بازار باید بالاخره از ارز آزاد و بازار غیر نفتی تامین شود. نتیجه آن این است که تقاضایی که مربوط به بخش دیگری است وارد بازار می شود و روی قیمت ها فشار می آورد.

مسئولین مدعی شده اند که اگر فروش نفت به صفر هم برسد صادرات غیر نفتی به حد نیاز بازگشت ارز دارند، این ادعا را چقدر نزدیک به واقعیت می دانید؟
بازگشت ارز بالاخره ممکن می شود اما موضوع تنها این نیست که ارز بازگردد بلکه مسئله ی مهم تر آن است که چه میزانی از این ارز باز می گردد. ما پیش از اینکه در فشار تحریم ها قرار بگیریم، 40میلیارد دلار فقط درآمد نفتی داشتیم که این میزان بیش از 2/3 درآمد ارزی ما بوده است و قطعا نقش پر رنگی برایمان داشته است. حال اگر این میزان به صفر نزدیک شود، سوال اصلی این است که امکان جبران به چه شکل خواهد بود؟ تنها در صورتی میتوان این ضرر را جبران کرد که در ازای 40 میلیارد صادرات نفتی، 20 میلیارد هم صادرات غیرنفتی مثلا از صنایع پتروشیمی داشته باشیم اما این راه حل کوتاه مدت است ممکن است برای دوران رکود و تورم و کم شدن نقدینگی، جوابگو باشد اما همیشگی نیست و در بلند مدت به بن بست خواهد خورد.