کاهش صادرات نفت ایران کذب است/آمار اوپک، شایعه کاهش صادرات نفت ایران را رد کرد

مهمترین بازار صادرات نفت ایران، کشور چین است. چین چه در زمان رفع تحریم‌ها و چه زمانی که تحریم‌های یک جانبه آمریکا به اقتصاد ایران بازگشت، بزرگترین بازار صادراتی نفت ایران بوده است.

در حالی که برخی منتقدان دولت سیزدهم به دنبال زیرسوال بردن دستاورد‌های این دولت در افزایش صادرات نفت با تکیه بر جنگ رسانه‌ای جایگزینی نفت ایران توسط جنگ روسیه هستند، آمار موسسات بین‌المللی نشان می‌دهد که نفت روسیه در هیچ بازاری جای نفت ایران را نگرفته است.

حدود ۱۱۰ روز از حمله روسیه به اوکراین می‌گذرد. جنگی که بیش از هر چیز بر بازار نفت اثرگذار بوده و قیمت نفت را از حدود ۸۰ دلار تا بالای ۱۲۰ دلار در هر بشکه بالا برده است. این تنش علاوه بر افزایش ۵۰ درصدی قیمت طلای سیاه، موازنه بازار نفت را نیز تغییر داده و باتوجه‌به تحریم صنعت نفت و گاز روسیه توسط اتحادیه اروپا، روسیه به دنبال بازار‌های جدید برای فروش نفت خود است.

در این میان نزدیکی بازار‌های بزرگ آسیا شامل چین و هند باعث شده تا توجه به این دو بازار بیشتر شود. بازار‌هایی که به طور سنتی، بیشترین نفت خود را از تولیدکنندگان خاورمیانه دریافت می‌کنند. همین موضوع نگرانی‌هایی نسبت به جایگزینی نفت روسیه به‌جای ایران در بازار چین را دامن شد. نگرانی‌هایی که با نگاهی به آمار‌ها چندان درست نیست.

تولید نفت ایران در ماه‌های اخیر با استناد به آمار اوپک افزایش پیدا کرده است. باتوجه‌به اینکه میزان مصرف داخلی ثابت بوده، نفت تولید شده بیشتر صرف صادرات شده است. همچنین بر اساس گزارش مؤسسه مطالعات انرژی آکسفورد که تحولات بازار نفت بعد از جنگ روسیه و اوکراین را مورد بررسی قرار داده است، تغییر بازار نفت روسیه از اروپا به آسیا تاثیری بر بازار نفت ایران نداشته و تا پایان سال نیز این تاثیر بین ۵۰ تا ۱۵۰ هزار بشکه در روز خواهد بود.

همچنین صادرات نفت روسیه به هند حدوداً ۷۰۰ هزار بشکه در روز افزایش داشته بنابراین مقصد اصلی افزایش صادرات نفت روسیه کشور هند بوده و صادرات به چین تغییر خاصی نکرده است. بازار نفت ایران نیز بیشتر بر چین متمرکز است و چین حتی در شرایط تحریم نیز واردات نفت از ایران را متوقف نکرد.

از همین رو، چرخش صادرات نفت روسیه از اروپا به سمت بازار‌های آسیا، صادرات نفت ایران را تحت تاثیر قرار نداده است و با تکیه بر همین آمار می‌توان شایعات مربوط به کاهش صادرات نفت ایران با توجه به تحریم‌های روسیه را تکذیب کرد.

از سوی دیگر، صادرات نفت روسیه از طریق خط لوله ثابت بوده و صادرات دریایی خود را از زمستان سال گذشته افزایش داده است. با توجه به آنکه بیشتر صادرات نفت روسیه به چین از طریق خط لوله انجام می‌شود، صادرات نفت روسیه به چین افزایشی نبوده و افزایش صادرات دریایی به مسیر‌های دورتر مانند هند انجام شده است.

همچنین آمار تانکر ترکرز نشان می‌دهد که صادرات نفت ایران در ماه آوریل (اردیبهشت) ۱.۱ میلیون بشکه بوده است. طبق آمار موسسه کپلر نیز ایران روزانه ۸۰۰ هزار بشکه نفت صادر کرده است. این در شرایطی است که صادرات نفت ایران در دولت قبل تا زیر ۵۰۰ هزار بشکه در روز پایین آمده بود، اما دولت سیزدهم با تکیه بر توان داخلی و بدون توجه به ادامه تحریم‌ها، صادرات نفت را افزایش داد.

طبق پیش‌بینی موسسه مطالعات انرژی آکسفورد تولید نفت ایران نیز افزایشی است و تا پایان سال جاری میلادی، تولید نفت ایران از ۲.۵ میلیون بشکه فعلی به ۲.۷۵ میلیون بشکه می‌رسد؛ بنابراین تا کنون نفت روسیه در هیچ یک از بازار‌های نفت ایران جایگزین نفت نشده است. در حالی که آمار‌ها نشان می‌دهد، نفت روسیه بیش از همه بر بازار‌های نفت آمریکا و اعضای اوپک پلاس اثرگذار بوده است. البته ممکن است تا پایان سال حدود ۵۰ هزار بشکه از صادرات نفت ایران تحت تاثیر روسیه قرار گیرد.

آمار‌های موسسه مطالعات انرژی آکسفورد نشان می‌دهد که تاکنون نفت روسیه حدود یک میلیون بشکه از بازار‌های نفت اعضای اوپک پلاس را به خود اختصاص داده است.

مهمترین بازار صادرات نفت ایران، کشور چین است. چین چه در زمان رفع تحریم‌ها و چه زمانی که تحریم‌های یک جانبه آمریکا به اقتصاد ایران بازگشت، بزرگترین بازار صادراتی نفت ایران بوده است.

حتی زمانی که دولت ترامپ در آمریکا در فکر به صفر رساندن صادرات نفت ایران بود، چین با همراهی ایران برای دورزدن تحریم‌ها به خرید نفت از کشورمان ادامه داد و حتی تا توقیف نفتکش‌های خود نیز در این راه پیش رفت.

با این حال ادامه خرید نفت ایران توسط چین باعث شد تا تلاش آمریکا برای موفقیت در تحریم‌ها ناکام بماند.

حالا درست در شرایطی که ایران بر اساس آمار‌های داخلی و البته بین‌المللی توانسته صادرات نفت خود را تا ۴۰ درصد افزایش دهد، شایعاتی مبنی بر کاهش صادرات نفت ایران به چین مطرح شده است.

شایعاتی که با تکیه بر خبر‌های جنگ روسیه و اوکراین و احتمال تحریم نفت روسیه توسط اروپا بیشتر به گوش می‌رسد.

نگاهی به آمارها، اما رد این مدعا را به دنبال دارد.

بر اساس آخرین گزارش اوپک که در خصوص تولید نفت اعضای این سازمان در ماه گذشته میلادی (آوریل) منتشر شده، تولید نفت ایران در ماه آوریل در مقایسه با ۳ ماهه اول سال ۲۰۲۲ میلادی رشدی ۳۶ هزار بشکه‌ای را به همراه داشته است.

ایران در ماه آوریل روزانه ۲ میلیون و ۵۶۴ هزار بشکه نفت تولید کرده که این رقم در ۳ ماهه ابتدایی سال جاری میلادی ۲ میلیون و ۵۲۸ هزار بشکه و در سال ۲۰۲۱ حدود ۲ میلیون و ۳۹۲ هزار بشکه بوده است.

با توجه به آنکه ایران در این مدت تغییری در ظرفیت پالایشی خود نداشته و میزان مصرف نفت خام در کشور تغییری نکرده، بنابراین این افزایش تولید صرف صادرات شده است و با توجه به اینکه چین استراتژیک‌ترین بازار نفت صادراتی ایران به شمار می‌رود، احتمالا این افزایش تولید نیز راهی بازار چین شده است.

با این حال برخی در فضای مجازی از کاهش ۲۶۵ هزار بشکه‌ای صادرات ایران به چین در همین مدت صحبت می‌کنند.

با فرض درستی این ادعا، ایران یا توانسته یک بازار ۳۰۰ هزار بشکه‌ای جدید برای نفت خام خود پیدا کند که این موضوع با توجه به ادامه تحریم‌ها، دستاورد بزرگی برای کشور به شمار خواهد رفت، زیرا توانسته یک یا چند رقیب خود را از بازار ۳۰۰ هزار بشکه‌ای خارج کند و نفت خام خود را به آن بازار بفرستد و یا به طور کامل ادعای کاهش صادرات نفت ایران به چین تحت تاثیر افزایش صادرات روسیه به این کشور کذب است.

در هر دو صورت ایران همچنان نفت خود را به فروش می‌رساند و با توجه به روند افزایش تدریجی تولید نفت خود، به دنبال بازپس‌گیری بازار‌های سنتی نفت خود از رقبا و همچنین بازاریابی‌های جدید برای نفت خام خود است.

محسن خجسته مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران نیز با تاککید بر اینکه ایران صادرات نفت خود را افزایش خواهد داد، گفته که تا پیش از این مشتریان از ما نفت می‌خریدند، اما اکنون ما به آن‌ها نفت می‌فروشیم.

تاکید مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران به بازاریابی فعال ایران برای فروش نفت خام خود و عبور از شیوه‌های قدیمی حضور در بزرگترین بازار کالایی جهان است.