سقز؛ ظرفیت اقتصادی فراموش شده در کرمانشاه

پول‌نیوز - ˈونˈ، ˈسقزˈ و در زبان کردی ˈبنیشتˈ یکی از مزیت هایی است که در جنگل های مناطق اورامانات و درختان ون وجود دارد و بی آنکه نفعی برای استان داشته باشد یک راست به آنسوی آب های خلیج فارس و به جیب ˈاغیارˈ می رود.

این ماده غذایی - دارویی که از شیره درخت ˈون ˈبدست می آید، ظرفیت آن را دارد که سالانه شمار زیادی از بیکاران استان را مشغول کند و محصولاتی از آن تولید شود که منجر به درآمدزایی و ارز آوری برای کشور و استان باشد اما مانند بسیاری از مزایای خدادادی دیگر ، از این نیز غافل شده ایم.

دوران برداشت این محصول در واقع اوج گرمای تابستان است و معمولا از ابتدای تیر تا اواخر مرداد ادامه دارد.

مصائب سقزچینان و خوشبختی دلالان

یکی از بنشت کاران منطقه اورمانات که اهل شهرستان جوانرود است در این مورد گفتنی هایی دارد که شاید برای مسوولین استان و وزارتخانه های مرتبط نیز جالب باشد.

ˈاسکندر تبردارˈ که بعد از 45 شبانه روز در کوه ماندن و سقزچینی آن هم در گرمای طاقت فرسای تابستان به میان خانواده بازگشته است، به خبرنگار ایرنا، گفت: این کار را نباید شغل به شمار آورد زیرا فصلی و برهه ایست و هر سه سال یکبار ورود به جنگل ها و سقزچینی آزاد می شود زیرا بطور متعارف درختان ون باید دو سال استراحت کنند و یکسال از آنها سقزچینی شود.

وی کمبود آب آشامیدنی، خطراتی مانند مواجهه با جانواران وحشی، مار و عقرب گزیدگی، احتمال سرقت محصول از سوی افراد معتاد و موتورسوران را از چالش های این شغل دو ماهه عنوان کرد و شاه بیت رنج های سقزچینان را جولان دلالانی می داند که پیش از فرا رسیدن موسم برداشت سقز کاری می کنند که سقزچین بخت برگشته و البته نیازمند به آنها بدهکار شوند.

اما هنگام برداشت محصول باید بدهی خود را با دستاورد ناشی از رنج شانه ها و عرق جبین شان بازپرداخت کنند؛ در واقع مانند سایر محصولات بخش کشاورزی ما از جمله نخود، گندم و... دلالان پیش از فصل برداشت اقدام به ˈبزخریˈ محصول می کنند.

تبردار همچنین نرخ پایین محصول تولیدی سقزچینان را از مشکلات دیگر عنوان می کند.

وی اظهار کرد که هر کیلوگرم سقز جمع آوری شده را بین 100 تا 102 هزار تومان خریداری می کنند در حالیکه نسبت به سختی کار و مصائبی که سقزچینان دارند، رقمی نازل است و عمده سود ناشی از زحمت شان را واسطه ها و دلالان برداشت می کنند.

باران حاصل رنج را می شوید!

درست در اوج گرمای مرداد بود که ابرهای سیاه در آسمان استان کرمانشاه به هم پیوستند و غران کنان ، باریدند.

این باران شاید شهروندان به ستوه آمده از گرمای تابستان را بخاطر تلطیف هوا شادمان کند اما واقعیت آن است که برای سقزچینان بسی گران خواهد بود زیرا حاصل رنج و تلاش 50 روزه شان را به یکباره نیست می کند.

این درست مشکلی بود که اسکندر تبردار نیز به آن اشاره می کند و از دست خالی برگشتن بسیاری از سقزچینان منطقه جوانرود، کلاشی، شبانکاره، زیران و حتی آنانی که به جنگل های ایلام رفته بودند، خبر داد.

وی البته از روش نوین جمع آوری با روکش نایلون هم سخن گفت که ظاهرا در برابر بارش باران کمتر آسیب می بیند اما به گفته او، مشکل اصلی این روش بازدهی کم و برداشت کمتر نسبت به روش ایجاد لبه های گلی بر روی تنه درخت ون است.

ظرفیت تولید 100 هزار تنی استان در نبود صنعت فرآوری

به گفته مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمانشاه، از جنگل های استان سالانه 100 تن سقز استحصال می شود.

ˈحسین سلیمانیˈ به خبرنگار ایرنا، گفت: برای حفظ درختان ون، در دو سال اخیر برداشت صمغ سقز را ممنوع کرده بودیم اما بنا به خواست اهالی بخصوص مردم مناطق اورامانات و از سویی با لحاظ کردن معضل بیکاری، امسال برداشت سقز بلامانع اعلام شد.

وی ظرفیت 100 تنی برداشت سقز در استان را فرصتی مناسب می داند تا بخش خصوصی با همکاری مسوولان اقدام به راه اندازی و تاسیس کارخانه فرآوری این ماده غذایی - دارویی کنند.

سلیمانی گفت: در مواردی کارخانه ای با تنها پنج تن ماده اولیه در حوزه تولید دارو فعالیت می کند اما در استان این ظرفیت بزرگ بدون فرآوری است و فقط ˈخام فروشیˈ می شود.

وی گفت: اگر کسی بخواهد در این زمینه سرمایه گذاری کند و کارخانه ای راه اندازی کند قطعا مورد حمایت منابع طبیعی استان قرار خواهد گرفت.

بنشت کاران و سقزچینان هم بر این باورند که به دلیل نبود یک واحد فرآوری سقز در استان، حاصل زحمات شان با قیمت ناچیز و به واسطه دلالان به کشورهای حوزه خلیج فارس صادر می شود و برای هر کیلوگرم سقز خام حدود 102 هزار تومان عایدشان می شود.

اخذ مالیات و هزینه کارشناسی از سقزچینان

ˈعبدالرحمنˈ از بنشت کاران (در زبان کردی به سقزچین گفته می شود) منطقه پاوه هم نسبت به اخذ مالیات 10 هزار تومانی از سوی اداره منابع طبیعی و نیز اخذ مبلغ 25 هزار ریال بابت هزینه کارشناسی از قرار هر کیلوگرم صمغ برداشت شده، انتقاد کرد.

وی گفت: منابع طبیعی در حالی از محصول برداشت شده مالیات اخذ می کند که هیچگونه خدماتی از جمله بیمه به ما ارائه نمی کند و حتی هنگام رخدادی چون آتش سوزی هم آنچنان خدماتی نمی دهد.

نبود تشکل صنفی و اتحادیه سقزچینان

از اسکندر تبردار پرسیدم که چرا با اینکه جمعیت زیادی در استان به کار برداشت سقز مشغول هستند اما فاقد یک اتحادیه یا تشکل صنفی به منظور پیگیری هدفمند حقوق این قشر، هستند؟

وی گفت: این یک نیاز است و گاهی به فکر خودمان هم می رسد اما مشکلی که وجود دارد عدم انسجام فکری سقزچینان است از طرفی اگر مسوولان دلسوزانه به این قشر توجه کنند و خدمات ارائه دهند به نظر من نیازی به وجود اتحادیه نیست اما در شرایطی که حمایتی از ما نمی شود، لازم است چنین تشکلی را ایجاد کنیم.

وی گفت: مشکل ما این است که عده ای خواه دلال و خواه دستگاه مرتبط بی آنکه زحمتی متحمل شوند، از حاصل زحمات قشر سقزچین بهره برداری می کنند.

اعلام آمادگی مدیریت صنایع دستی استان برای حمایت از سقز ˈسوغاتˈ

معاون صنایع دستی استان کرمانشاه نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، گفت گرچه احداث کارخانه فرآوری این محصول را در حوزه اختیارات سازمان صنعت، معدن و تجارت یا جهاد کشاورزی است اما تاکید دارم که این مدیریت می تواند در صورتی که محصول سقز در استان فرآوری شود، آن را در زمره سوغات استان کرمانشاه مورد حمایت قرار داد.

ˈنصرت الله سپهرˈ اظهار کرد که اگر سرمایه گذارانی بتوانند کارخانه فرآوری سقز در استان راه اندازی کنند، ما هم در کاتالوگ ها و حوزه های تبلیغی صنایع دستی نسبت به معرفی و حمایت از آن اقدام خواهیم کرد و حتی در نمایشگاه های داخلی و برون مرزی هم آن را ارائه می کنیم.

به هر حال استانی داریم که واقعا بر روی گنجی از نعمت های خدادادی قرار دارد و باید جدای از شناسایی ظرفیت ها و مزیت ها، اراده ای قاطع برای به فعلیت در آوردن این ظرفیت های بالقوه در مدیریت ارشد استان و مسوولان کشوری وجود داشته باشد زیرا یک دست صدا ندارد و لازم است متولیان کشور که به نوعی وامدار مردم استان کرمانشاه هستند برای ادای دین هم که شده توجهی فزون تر از سایر استان ها به کرمانشاه که این روزها رقم های بیکاری، طلاق، اعتیاد و... آزارش می دهد داشته باشند.

امید است سرمایه گذاران داخلی و خارجی با رصد ظرفیت های اقتصادی کرمانشاه در این حوزه نسبت به احداث صنایع تبدیلی در این استان پرمزیت و مرزی اقدانم کنند در استانی که صادرات غیرنفتی اش نیمی از کل صادرات کشورمان به عراق است.