در "محرمانه‌ترین پایگاه نظامی بریتانیا" چه می‌گذرد؟

پول‌نیوز- یکصدمین سال تاسیس پروتون داون، مرکز مخفی تحقیقات نظامی بریتانیا، نزدیک است. اما در محرمانه‌ترین و جنجالی‌ترین پایگاه تحقیقاتی نظامی بریتانیا چه می‌گذرد؟ مایکل ماسلی به آنجا رفته است.
 
به گزارش بی بی سی انگلیسی، پورتون داون  (Porton Down) که به آن لابراتوار تکنولوژی و علوم دفاعی نیز گفته می‌شود، جایی است که بیشتر تحقیقات فوق محرمانه نظامی بریتانیا در آن انجام می‌شود. بودجه این مرکز سالانه 500 میلیون پوند بوده و بیش از 3000 دانشمند در آن مشغول به کار هستند. این مرکز جنجالی‌ترین، ناشناخته‌ترین و حتی به ادعای برخی، مخوف‌ترین موسسه علمی بریتانیا محسوب می‌شود. بسیاری از مردم نام این موسسه را شنیده‌اند، اما عده اندکی از داخل آن باخبر هستند.
 
به خاطر همین مسائل بود که وقتی به من اجازه داده شد تا پشت حصار این پایگاه بروم و از آن یک فیلم مستند تهیه کنم، سر از پا نمی‌شناختم.
 
حملات شیمیایی آلمان‌ها در جنگ جهانی اول
پورتون داون نزدیک به یک قرن پیش در مساحتی به وسعت 7000 هکتار بنا شد و دلیل تاسیس آن نیز پاسخی محکم به تهدیدات شیمیایی آلمان‌ها در جریان جنگ جهانی اول بود. اولین سری از آن حملات شیمیایی علیه نیروهای بریتانیایی، استفاده از گاز کلر بود. هزاران سرباز بریتانیایی، بی‌خبر از تهدید پیش رو، از سوختگی‌های شیمیایی و دردهای شدید رنج بردند. طولی نکشید که به گاز کلر، گاز خردل و فوسژن هم اضافه شد.

لرد کیچنر، وزیر جنگ وقت بریتانیا، درخواست واکنش سریع را مطرح نمود. همین مسئله باعث تاسیس پورت داون شد. دانشمندان آن مرکز شروع به ساخت ماسک گازی کرده و همچنین طرح‌هایی برای انجام حملات مشابه روی آلمان‌ها را پیاده کردند. نتیجه این اتفاقات کشته و مجروح شدن صدها هزار سرباز و غیرنظامی بود. به همین دلیل است که بعضی‌ها به جنگ جهانی اول به کنایه «جنگ شیمیدان‌ها» می‌گویند.
 
پروتکل ژنو و جنگ سرد
قدرت‌های جهانی از آثار مخرب حملات گازهای شیمیایی هراس برداشته و پروتکل ژنو را در سال 1925 میلادی امضا کردند که بر اساس آن، استفاده از سلاح شیمیایی ممنوع شد ولی توسعه آن در کمال تعجب مجاز باقی ماند.
 
در دهه 50 میلادی یعنی در خلال جنگ سرد، پژوهشگران پورتون داون موفق شدند دو عامل شیمیایی را تولید کنند: عامل اول همچنان علیه بشریت به کار گرفته می‌شود. نام آن گاز CS (گرفته شده از حروف اول نام دو دانشمندی که آن را کشف کردند)  است که امروزه به عنوان «گاز اشک آور» شناخته می‌شود.
 
گاز اشک آور کشنده نیست. از این گاز در بسیاری از کشورها برای کنترل معترضان استفاده می‌شود اما استفاده آن در بریتانیا فقط محدود به آموزش‌های نظامیِ نیروهای بریتانیایی است. من بسیار کنجکاو بودم تا ببینم چه اثری دارد.
 
بنابراین من یک ماسک تنفس به صورتم زدم و داخل اتاقی کوچک رفتم که پر از گاز بود. ماسک را برداشتم و خواستم حرف بزنم. تنفس اول مشکلی نداشت اما تنفس دوم مانند آتشی گداخته بود. به سرعت شروع کردم به سرفه کردن و تنها فکری که در سرم بود فرار از آن اتاق بود. از اتاق خارج شدم، به حصار تکیه دادم و سعی کردم فقط بالا نیاورم.

گاز اشک آور گاز چندان خطرناکی نیست، اما آن عامل شیمیایی دیگر که در پورتون داون در همان دهه 50 تولید شد گاز کاملا خطرناکی است. آن عامل یک گاز عصبی به نام «عامل سمی ایکس یا وی ایکس» است. تنفس کوتاه در این گاز سمی مانند تمام گازهای عصبی دیگر، مثل سارین که اولین بار توسط آلمان‌‎ها در دهه 30 تولید شد، می‌تواند منجر به تشنج، فلج شدن و حتی مرگ شود.
 
ما اولین کارکنان تلویزیونی بودیم که اجازه ورود به محرمانه‌ترین لابراتوارهای پورتون داون را داشتیم. در آنجا من مشاهده کردم که دانشمند یک وان گاز وی ایکس تولید کرد. یکی از دلایل اصلی که همچنان گاز خردل و وی ایکس در این مرکز تولید می‌شود این است که امنیت تجهیزات تولید شده‌ی نیروهای بریتانیایی ضد این گازها آزمایش شوند. علت آن نیز این است که این گازهای شیمیایی همچنان در برخی مناطق جهان خصوصا خاور میانه به کار گرفته می‌شوند.
 
حلبچه، 1988
در ماه مارس سال 1988 میلادی، دست کم 5000 کرد از مرد و زن گرفته تا کودکان، جانشان را در حلبچه از دست دادند. نیروهای بعثی صدام حسین از دو گاز سارین و خردل در آن حملات استفاده کردند. حتی در همین سال‌های اخیر نیز مدارکی پیدا شده که در درگیری‌های داخل سوریه از گاز سارین استفاده شده است.
 
تنها استفاده کنونی پورتون داون استفاده دفاعی است. این مرکز محرمانه تحقیقاتی تلاش می‌کند تا از نیروهای نظامی و غیر نظامیان در مقابل حملات پشتیبانی کند. برخی از فعالیت‌های این مرکز شبیه فیلم‌های علمی-تخیلی است.
 
پژوهش‌های علمی-تخیلیِ این پایگاه محرمانه!
برای نمونه آن‌ها در همکاری با دانشگاه بیرمنگام بر روی دستگاهی کار می‌کنند که می‌تواند کوچکترین نوسانات در جاذبه را شناسایی کند. هدف آن‌ها از اجرای این پروژه این است که در آینده بتوانند آن سوی دیوارهای و همچنین اعماق زمین را ببینند.

یکی دیگر از پروژه‌های قریب الوقوع این مرکز، توسعه «زیست شناسی ترکیبی» برای تولید پوشش نظامی سبک‌تر و انعطاف پذیرتری است که البته بتواند ضد گلوله هم باشد. ایده استفاده از زیست شناسی ترکیبی یا مصنوعی از قشرهای محافظتی حیوانات گرفته شده تا محققان بتوانند یک پوشش سرامیکی از روی نمونه‌های اولیه برای انسان‌ها تولید کنند.
 
با این وجود، یکی از ترسناک‌ترین پژوهش‌های آن‌ها، از نظر من، کار بر روی تهدیدهای احتمالی بیولوژیکی بود. برای نمونه، یکی از نگرانی‌های امروز این است که گروه‌های تروریستی از «بمب‌های کثیف» مانند ویروس ابولا استفاده کنند که درصد مرگ و میر آن نزدیک به 90 درصد است.
 
آزمایشی که در من آزمایشگاه ردیف چهار (دارای بالاترین میزان امنیتی) مشاهده کردم این بود که ابولا پتانسیل آن را دارد که به عنوان یک سلاح استفاده شود که خوشبختانه امروزه موانع عملی و تکنولوژیکی مهمی برای مقابله با آن وجود دارد. وقتی که دیدم دانشمندان این پایگاه مرموز و جنجالی در یک قرن گذشته بر روی چه چیزهایی تمرکز کرده بودند، خوشحال شدم.

منبع: فرادید