حصول توافق اوپک با عبور از هزارتوی پیچیده چالش‌ها؟

پول‌نیوز، محمدعلی دیانتی‌زاده* - این روزها بسیاری از مقامات کشورهای عضو اوپک امیدوارانه درخصوص توافقی سخن می‌گویند که انتظار دارند هفته آینده در مورد طرح کاهش 4 تا 4.5 درصدی تولید نفت برای همه کشورهای عضو به غیر از لیبی و نیجریه حاصل شود، توافقی که همچنان درباره همراهی کامل ایران و عراق با آن تردید است. تازه‌ترین نمونه این امیدواری‌ها، گفته‌های رئیس‌جمهور ونزوئلا است که نه‌تنها توافق را حتمی دانسته بلکه نسبت به همراهی روسیه و دیگر کشورهای نفتی خارج از اوپک نیز ابراز اطمینان کرده است.

سازمان کشورهای صادر کننده نفت، دو ماه پیش در الجزیره توافق کردند سطح تولید و عرضه نفت را کاهش دهند که البته در این نشست شرایط ویژه‌ای را برای لیبی، نیجریه و ایران در نظر گرفته‌اند که به دلایلی ازجمله ناآرامی‌های داخلی یا تحریم، سطح تولیدشان کاهش یافته بود. در نشست الجزیره توافق شد که سطح تولید نفت کشورها 800 هزار بشکه در روز کاهش پیدا کند البته بعد از آن دو نشست کارشناسی برای تعیین سهم هر کشور از این کاهش انجام شده است.

روز گذشته نیز در نشست کارشناسی در وین اتریش قرار شد کشورها 4 تا 4.5 درصد سطح تولیدشان را نسبت به ماه اکتبر کاهش دهند که در این میان قرار است سهم ایران از این میزان کاهش نیز 130 هزار بشکه در روز باشد. این طرح در صورت تصویب، نخستین توافق محدودسازی عرضه نفت اوپک از سال 2008 خواهد بود.

در این میان از ایران نیز خواسته شده است 4.5 درصد از تولید حدود چهار میلیون بشکه ای در روزش کم کند. اما تهران در نظر دارد این درصد کاهش را روی حداکثر ظرفیت تولید خود که معادل 4.1 تا 4.2 میلیون بشکه در روز است اعمال کند. زیرا در طول دوره تحریم‌های بین‌المللی سطح تولید و درآمدهای نفتی ایران به‌شدت کاهش داشته و ایران اکنون درصدد جبران این کاستی است.

از سوی دیگر عراق نیز خواهان مسثتنی شدن از این طرح به دلیل نیاز به منابع مالی برای جنگ با داعش است. بر اساس طرح الجزایر، عراق نیز باید حدود 200 هزار بشکه در روز از تولید خود بکاهد. اما بغداد نیز هنوز بر سر این مساله بحث می کند که آیا این کشور باید از تولید برآوردی این کشور توسط اوپک بکاهد یا از تولید اعلام‌شده توسط خودش که آماری بالاتر از برآوردهای اوپک دارد.

با این‌حال عربستان سعودی و متحدان خلیج فارسی آن که زمانی با اهداف سیاسی، سردمدار موج افزایش تولید منجر به قیمت‌شکنی بودند، اکنون که با مشکلاتی اقتصادی همچون کسری بودجه دست به گریبان هستند، آماده کاهش یک میلیون بشکه‌ای سطح تولید روزانه خود هستند تا هدف کاهش تولید به 32.5 میلیون بشکه در روز محقق شود. 85 درصد از این کاهش مربوط به کشورهای خلیج فارس است و به گفته کارشناسان عربستان سعودی به‌تنهایی می تواند بیش از 500 هزار بشکه تولید خود را کاهش دهد.