پول ملی؛ از ارزش اسمی تا ارزش واقعی

پول‌نیوز، محمدعلی دیانتی‌زاده* - پس از اعلام تصویب بازگشت واحد پول ملی ایران به تومان، برخی کارشناسان از تقویت 10 برابری ارزش اسمی پول رایج کشور در برابر دلار سخن گفتند.

هرچند همین کارشناسان تاکید کردند که حذف یک صفر از پول ملی تاثیر خاصی در مبادلات پولی و مالی کشور ندارد اما باید گفت این‌که ارزش دلار را مثلا به جای 38هزار ریال، 3800 تومان ذکر کنیم، با توجه به رایج بودن کاربرد گفتاری تومان به‌عنوان یک واحد پول غیررسمی، حتی در تقویت ارزش اسمی پول ملی تاثیری ندارد.

به بیان دقیق‌تر باید گفت؛ اصولا "ارزش اسمی" یا Par Value در علوم و مالی و مباحث حسابداری برای واحدهای پولی یا برگه اسکناس کاربرد ندارد.

یعنی ارزش اسمی یک شاخص اقتصادی نیست بلکه رقمی است که در هنگام تاسیس و انتشار سهام، برای هر ورقه سهم عادی، تعیین شده و در اساسنامه درج می‌شود. درواقع ارزش اسمی معادل سهام سرمایه، تقسیم بر تعداد برگه‌های سهام است.

اگر قرار به تقویت ارزش پول ملی باشد، باید به موازات حذف یک یا چند صفر از پول ملی در یک یا چند مرحله، به چهار عامل دیگر توجه کرد که شاخص‌های مهمی در تعیین ارزش پول ملی بوده و همگی نشانگر ثبات اقتصادی هستند.

اولین عامل، نرخ رشد اقتصادی است که دلالت بر افزایش تولید یا درآمد سرانه ملی دارد. اگر تولید کالاها یا خدمات به هر وسیله ممکن در یک کشور افزایش پیدا کند، می‌توان گفت که در آن کشور، رشد اقتصادی اتفاق افتاده‌است.

عامل بعدی نرخ تورم است که هرچه بالاتر باشد، نشان‌دهنده روند فزاینده و نامنظم افزایش قیمت‌هاست اما اگر نرخ تورم تک‌رقمی و پایدار باشد، خود مانع از کاهش ارزش پول ملی بوده و موجب تقویت آن خواهد بود.

عوامل سوم و چهارم نیز رتبه‌های جهانی کشور در ریسک اعتباری و فضای کسب‌وکار است که عامل چهارم خود یکی از متغیرهای تعیین‌کننده در عامل سوم است.

ریسک کلی کشور شامل دو مولفه‌ است؛ نخست اعتبارسنجی میان‌مدت و دوم تعیین نمره‌ای برای کشور بر این اساس و براساس ارزیابی سطح ریسک کشور در کوتاه‌مدت است. رتبه اعتباری میان‌مدت یک کشور تعادل اقتصاد، میزان آسانی انجام کسب‌و‌کار و احتمال نابه‌سامانی‌ها و تهدیدهای سیاسی را ارزیابی می‌کند.

رتبه بالاتر جهانی از نظر کیفیت فضای کسب‌وکار نیز آن نشان‌دهنده مقررات بهتر و معمولا ساده‌تر برای کسب‌وکارها و حمایت‌های قوی تر از حقوق مالکیت خصوصی است.

پس باید در نظر داشت که تقویت پایدار ارزش پول ملی تنها در قالب یک برنامه مستمر بلندمدت ممکن است و همسویی دستکم 8 برنامه توسعه پنج‌ساله پپاپی را در نگارش و اجرا می‌طلبد.

*سردبیر