آمار گردشگران خارجی ورودی به ایران، واقعی نیست

رقیه حاتمی پور، کارآفرین و فعال صنعت گردشگری، در یادداشتی اختصاصی برای پول نیوز نوشت:

بر اساس آمار رسمی، تعداد گردشگر خارجی به ایران 5 میلیون و 800 هزار نفر بوده و این رقم در سال 1397 به 7 میلیون و 800 هزار نفر افزایش پیدا کرده است. به منظور بررسی و تحلیل این نوع آمار، لازم است در ابتدا مفهوم «گردشگر» را روشن کنیم.

گردشگر، فردی است که در قالب یک برنامه سفر می کند یعنی مقصد او و مناطقی که می خواهد از آنها بازدید کند و نیز هدف گردشگر، از سفر و جایی که در آن اقامت می کند، راهنمایی که با او همراهی می کند، غذایی که می خورد و این که با چه پروازی می آید در قالب برنامه سفر تنظیم شده و تقاضای سفر می دهد.

ما به مفهوم واقعی تعداد معدودی گردشگر خارجی ورودی به ایران داریم و آمار و ارقامی که به طور رسمی در حوزه گردشگری اعلام شده عمدتاً مربوط به کشورهای همسایه است. این افراد به صورت پیله وری یا برای خرید چند ساعته به ایران آمده و بعد به کشور خودشان برمی گردند.

عمده این افراد از کشورهای غربی و شرقی ایران و همچنین جمهوری آذربایجان و ارمنستان، وارد ایران می شوند.
گردشگر واقعی، در قالب گروه های توریستی توسط آژانس های مسافرتی به کشور مقصد آمده و در هتل اقامت پیدا می کند و بر این اساس آمار مربوط به گردشگران خارجی وارد شده به ایران را مقرون به واقعیت نمی دانم.

اگر خوشبینانه نگاه کنیم رشدی که در سال 1397 نسبت به سال 1396 صورت گرفته، بیش تر به خاطر ورود افراد برای درمان و سلامت بوده است.

اغلب این افراد، توسط دلال ها هدایت می شوند یعنی سهم آژانس های مسافرتی در این زمینه ناچیز است چرا که این نوع سفر، باید به صورت برنامه ریزی شده و با ثبت نام صحیح باشد.

افزایش دو میلیونی گردشگر ورودی به ایران، به احتمال زیاد به خاطر موضوع درمان و سلامت و همچنین سفر زیارتی و سیاحتی اتباع عراقی و سایر همسایگان به ایران است و ما تقریباً بازارهای بزرگ دنیا را کماکان برای جذب توریست در اختیار نداریم.

در سال های اخیر درصد ورود گردشگران اروپایی به ایران افزایش پیدا کرده بود ولی با هجمه عظیمی که علیه ایران وجود دارد و با اتفاقاتی که در منطقه خاورمیانه رخ می دهد، گردشگران اروپایی به همان میزان سابق به ایران نمی آیند.

گردشگر به جایی می رود که امنیت کافی و آرامش وجود داشته باشد و البته معمولاً افراد بالای 40 و 50 سال به کشور ما آمده و جوان ها، مقاصد دیگر را برای سفرهای توریستی خودشان انتخاب می کنند.

افراد بزرگسال نیز، خیلی محتاط بوده و وقتی به هر جهت اتفاقاتی رخ می دهد یا سفرشان را به ایران به تعویق انداخته یا سفرشان را کنسل می کنند و بنابراین، آمار ورود گردشگر اروپایی به ایران کاهش پیدا کرده است.

در سال هایی که در مدار گفت و گو بودیم، ارتباطات بین المللی ایران برای توافق هسته ای (برجام) خوب بود و اخبار مثبتی از ایران، در دنیا پخش می شد، ما افزایش ورود گردشگر اروپایی به ایران را داشتیم و استقبال از سفر به ایران زیاد بود.

متاسفانه با تحولاتی که رخ داد، آن سیر صعودی ورود گردشگر خارجی، مجدداً سیر افولی پیدا کرد و ما در آمار ورود گردشگران حوزه اروپا و کشورهایی را که ماسوای همسایگان ایران هستند، کاهش داشتیم.

در سال های گذشته، گردشگران اروپایی از طریق تور اپراتورهای کشورهای خودشان و تور اپراتور ایرانی طرف قرارداد برای سفر به ایران اقدام می کردند، راهنمای سفر داشتند و اصولاً آنها بدون برنامه ریزی سفر نمی کنند یعنی تورهای توریستی اروپایی و حتی آسیایی که مفهوم گردشگری برای افراد آنها تعریف شده، هیچوقت خودسرانه سفر نکرده و همیشه در چارچوب برنامه، به سمت مقصد حرکت می کنند.

در بین این گردشگران، برخی افراد گردشگر بودند که با قطار مسافرتی از طریق مرز ترکیه وارد ایران شدند. حتی سفر این افراد هم در قالب برنامه بوده و فقط وسیله سفرشان قطار بوده است. حتی فرانسوی هایی که در مهر 1398 با اتومبیل ژیان به ایران سفر کردند، در قالب برنامه بوده و تور اپراتورها، برای سفر آنها برنامه ریزی کرده بود.

در ضمن، رقمی از طرف سازمان جهانی گردشگری به عنوان هزینه کرد هر گردشگر خارجی در منطقه خاورمیانه اعلام شده که در حد 1375 دلار است. حالا که ارزش پول ما با ارزهای خارجی، فاصله زیادی دارد در صورتی این عدد محقق می شود که گردشگران خارجی، اقدام به خرید سوغات کرده یا هزینه های زیادی انجام بدهند.

با توجه به بالا بودن نرخ ارز در ایران و ارزان بودن سفر به ایران برای اروپایی ها، این رقم 1375 دلار، رقم قابل توجهی تلقی می شود چرا که 1375 دلار حدود 18 میلیون تومان می شود و این رقم، نسبتاً رقم بالایی است.

اصولاً برای گردشگرانی که به خاطر درمان و سلامت به ایران سفر می کنند ایران یک مقصد ارزان، از نظر هزینه بوده و به همین دلیل به کشور ما مراجعه کرده و چنین هزینه هایی را پرداخت می کنند ولی کسانی که برای زیارت و سیاحت از عراق می آیند اغلب جاهای ارزان را طلب کرده و خدمات ارزان می خواهند یعنی خیلی علاقه ای به هزینه کرد آنچنانی ندارند.

درباره موضوع تبدیل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به وزارتخانه در مرداد 1398 می توان گفت که اسم یک نهاد هر چه باشد چه سازمان و چه وزارتخانه، مهم داشتن برنامه توسعه ای گردشگری ایران است که باید چنین برنامه ای وجود داشته باشد.

اگر اسم یک نهاد از سازمان به وزارتخانه تغییر می کند، رویّه ها و تصمیمات ما هم باید تغییر کرده و متحول شویم چرا که تحول نگاه به گردشگری، از خود آن مهمتر است یعنی ما باید صاحب برنامه و صاحب سند گردشگری شده و بتوانیم چشم انداز گردشگری ایران را تعریف کنیم. در این چارچوب باید اهداف دقیق و ضرورت ها و عملکرد را تعریف کرده و به آن اهداف مشخص برسیم.

این کارهایی است که کشورهای خیلی ضعیف تر از ما در این حوزه انجام داده اند. کشورهایی مثل ترکیه و امارات متحده عربی در حوزه های مختلف از جمله فرهنگی، طبیعت و صنایع دستی، نسبت به ما پیشی ندارند ولی همین کشور ترکیه به عنوان کشور همسایه با وجود مشکلاتی که داشته موفق به جذب 43 میلیون گردشگر در سال شده است.