راهبردی برای توسعه تجارت محصولات کشاورزی با روسیه

اهداف اقتصادی در سیاستگذاری دولت‌ها در قلمرو سیاست داخلی و خارجی اهمیت برجسته‌ای یافته است. مساله محوری، تبیین راهبرد‌های علمی و کاربردی با ضرورت بازیابی فرصت‌ها در زمینه صادرات غیر نفتی ایران به روسیه است و مبنای اجرائی تحقیق مبتنی بر روش آمیخته اکتشافی (کیفی و کمّی)، انجام، انواع نتایج ازطریق مطالعه پیشینه نظری و تجربی شناسائی و مولفه‌های اثر گذار استخراج شده است.

از انجام مصاحبه اکتشافی با ۲۰ خبره، راهبرد‌های صادرات به روسیه تثبیت شده و بر حسب آزمون فریدمن از طریق پرسش از ۱۰۰ صادرکننده، نابرابری و رتبه بندی میانگین راهکار (تاکتیک)‌ها انجام شده است. نتایج بدست آمده نشان می‌دهد که بهترین روش توسعه صادرات میوه و تره بار ایران به روسیه به عنوان اقلام صادراتی غیر نفتی، پیاده سازی راهبرد‌های ورود بهینه­شده و حضور پایدار در بازار و راهکار‌های ۲۸ گانه اى است که دارای اولویت تثبیت نرخ ارز، ثبات قوانین و مقررات، بازنگری تعرفه ها، برقراری مشوّق ها، راه اندازی کریدور سبز، ایجاد خوشه‌های صادراتی، آموزش، برقراری تعرفه‌های ترجیحی، بروزرسانی اطلاعات، قیمت گذاری ثابت و بلند مدت و سایر راهکار‌های اثرگذار وجود دارد.

ایران با دارا بودن ۱۵ همسایه از نظر تعداد همسایگان دنیا بعد از کشور روسیه و چین رتبه سوم دنیا را دارد از طرفی اقتصاد ایران با وجود همه این موقعیت‌ها نتوانسته از بازار‌های هدف کشور‌های همسایه به طور کامل بهره‌مند گردد روسیه به عنوان یکی از بازار‌های هدف بسیار مهم در دنیا همواره مورد توجه صادرکنندگان جهانی می‌باشد، اما با وجود ظرفیت تولید میوه و سبزیجات در ایران هنوز نتوانستیم سهم قابل توجهی از این بازار را داشته باشیم و همچنین عدم استفاده از یک الگوی مناسب در بخش صادرات میوه و تره بار در کشوری که از خلأ‌های بزرگ بخش صادرات کشور بوده که در این مقاله سعی شده است با استفاده از دانش صادراتی متخصصان و نخبگان این بخش و مطالعه الگو‌های صادراتی سایر کشور‌ها الگوی مناسبی جهت افزایش صادرات محصولات کشاورزی به اخذ میوه و سبزیجات ارائه شود به نظر می‌رسد نداشتن یک الگوی صادراتی علمی کاربردی در بخش صادرات میوه و تره بار باعث از دست دادن سهم قابل توجهی از بازار‌های مهم صادراتی از جمله کشور روسیه گردیده است.

با توصیف جذابیت چندجانبه بازار روسیه از حیث جمعیت قابل ملاحظه ۱۵۰ میلیون نفر به ششمین اقتصاد بزرگ دنیا درآمد سرانه بالا حدود ۲۸ هزار دلار قدرت خرید در سال ۲۰۱۸ پیش‌بینی شده است که پنجمین وارد کننده مواد غذایی دنیا مصرف کننده ۳ درصد از کل مواد غذایی جهان مصرف سرانه بالا اهمیت میوه در سبد مصرف خانوار تامین میوه از کشور‌های به مناطق دورتر ترکیه و ازبکستان و لهستان و همچنین حجم و سهم پایین صادرات میوه و تره بار در از ایران که برخی از شواهد شامل: کاهش سهم صادرات، عدم برخورداری از یک مدل علمی کاربردی توسعه صادرات، عدم بهره‌برداری از توافقات فی مابین مشکل و اصلی تحقق عدم وجود راهبرد‌های مناسب جهت تغییر وضع موجود خواهد بود.

گرایش به اقتصاد جهانی و فشار‌های رقابتی در بسیاری از کشور‌ها تولید کنندگان را بر آن داشته است تا در زمینه‌های بازار‌های خارجی اطلاعات دقیقی به دست بیاورند و بازاریابی در حوزه کشور‌های خارجی و استفاده از نتایج آن برای بهره‌مندی عملکرد صادراتی خود اهمیت اهمیت زیادی قائل شوند و از طرفی صادرات کالا‌ها یک راه سریع محصول و آسان برای رشد اقتصادی کشور‌ها و شرکت‌های تولید کننده است فراتر رفتن از مرز‌های جغرافیایی کشور برای فروش محصولات منافع زیادی می‌تواند داشته باشد در مورد کلان صادرات می‌تواند منجر به افزایش اشتغال داخلی فراهم شدن یک منبع برای معاملات خارجی کمک به توسعه تکنولوژی و همچنین افزایش استاندارد‌های زندگی شود در سطح خود نیز می‌تواند منجر به بهبود موقعیت مالی شرکت‌ها کمک به توسعه و بهبود مزیت‌های رقابتی و تسهیل رشد شرکت‌ها شود.

بدون شک صادرات غیر نفتی از عوامل مهم تامین ارزی برای کشور و افزایش درآمد ملی است به طور خلاصه عوامل ضرورت و اهمیت صادرات بدون نفت عبارت است از رهایی از صادرات تک محصولی نفت مستقل از بازار بازی‌های سیاسی و اقتصادی پرداختن به خدمات عمومی بخش دولتی تعاونی و خصوصی در امور همه جانبه از طریق منابع ارزی حاصل از صادرات غیرنفتی و در نتیجه تامین نیاز‌های کشور به واردات مورد نیاز ایجاد زمینه‌های جدید و افزایش سطح اشتغال در زمینه‌های مختلف جلوگیری از مهاجرت بی‌رویه روستاییان مرزی به و کشاورزان و صنعتگران به شهر‌ها و علت جذب تولید آن‌ها و رفع نیاز‌های اقتصادی و ارائه خدمات مربوط به بهبود کیفیت تولیدات خواهد شد.

بررسی کشور‌های اصلی تامین کننده کالا‌های مهم وارداتی روسیه نشان می‌دهد که ایران با وجود توانمندی‌های صادرات کالا‌های مورد بررسی و برخورداری از مزیت‌های نزدیکی جغرافیایی و دسترسی آسان به بازار این کشور جزو تامین‌کنندگان اصلی هیچکس کالا‌های مهم وارداتی روسیه نیست بررسی توانمندی‌های ایران در تامین کالا‌های مهم وارداتی روسیه نشان می‌دهد که شرکت‌های ایرانی از ظرفیت‌های گسترده در تامین نیاز‌های بازار این کشور برخوردار هستند از این رو با برنامه ریزی برای حضور بلند مدت در بازار روسیه سهم صادرات ایران به این کشور تا اندازه زیادی می‌تواند افزایش یابد بررسی برتری‌های صادراتی ایران در ۲۳ اول کالا‌های وارداتی روسیه نشان می‌دهد که شرکت‌های ایرانی توانایی تامین بخش بزرگی از کالا‌های ذیل ۱۰ فصل را دارند.

توجه مصرف سرانه میوه در روسیه اهمیت یافتن مصرف میوه در سبد خانوار‌های شهری و پیش گرفتن مصرف آن از اقلامی مانند شکلات ماست و پنیر علامت قوی برای صادرکنندگان میوه به روسیه می‌باشد بیشترین مصرف کنندگان میوه در غرب و روسیه متمرکز شدند بازار میوه در روسیه بسیار رقابتی است بیش از ۵۰ درصد صادرات میوه به روسیه از کشور‌های نزدیک از جمله آذربایجان ترکیه و ازبکستان و لهستان صورت می‌پذیرد.