ظرفیت جهش بازار‌های دارایی تا پایان سال / بازار ارز روند کاهشی خواهد داشت

عباس علوی‌راد، کارشناس مسائل اقتصادی اظهار کرد: با ادامه روند کاهشی نرخ تورم در آذرماه خوشبختانه شاهد شروع اتفاقات مثبتی خواهیم بود که به نحوی در کاهش انتظارات تورمی و ثبات نسبی در بازار‌ها به خصوص بازار ارز تاثیرگذار خواهد بود. هرچند به نظر می‌رسد بانک مرکزی می‌توانست مداخله فعالانه‌تری را در بازار ارز اجرا کند و در واقع نرخ ارز را در کرانه‌های پایین‌تری نگه دارد که بعد‌ها با اتفاقات غیراقتصادی قیمت ارز بالا نرود، اما در حال حاضر با ادامه روند کاهشی نرخ تورم در آذرماه نیز می‌توان گفت تقاضای خرد از بازار خارج خواهند شد و به بازار‌های دیگر منتقل می‌شوند.

علوی‌راد تصریح کرد: اتفاقاتی که در بازار ارز رخ داده و نرخ‌ها از کرانه میانگین حداقل میان مدت خود خارج شده است، دلایل اقتصادی خیلی روشنی ندارد. حتی توده‌های مردم هم می‌دانند که این امر ناشی از التهابات انتظاراتی منعکس شده از مذاکرات است که کاملا هم طبیعی است. به هر حال نفس نشست و برخاست‌ها سیگنال‌های متفاوتی دارد که بر بازار اثرگذار است. مردم و تقاضا‌های خرد پذیرفته‌اند که آن چیزی که در حال حاضر در بازار آزاد شاهد هستیم و به دنبال آن کاری که دولت در صرافی ملی مدیریت می‌کند، ناشی از فاکتور‌هایی است که بُعد زمانی آن اولا خیلی طولانی نیست؛ ثانیا همانطور که توانسته است کرانه‌های بالا را رقم بزند با یک حرکت مثبت که ضد انتظارات باشد می‌تواند اثر معکوس داشته باشد.

وی افزود: به نظر من هیچ کدام از بازار‌های دارایی تا پایان سال خیلی ظرفیت جهش نخواهد داشت به این دلیل که همین حالا با مشاهده دیگر دارایی‌ها می‌بینیم که نسبت به فروردین ۱۴۰۰ میانگین رشد اصلا جهش نداشته است؛ بنابراین در فصل پایانی سال نیز انواع دارایی‌ها جهشی نخواهند داشت چرا که جذابیتی هم وجود ندارد. اما در صورت خارج شدن تقاضای خرد از بازار ارز، سرمایه‌های مردم بیشتر به سمت بازار طلا خواهد رفت. هرچند باز هم میانگین رشد این بازار نیز در سال ۱۴۰۰ جذابیت خاصی نداشته و ندارد.

این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به تغییرات فصلی، اظهار کرد: در همه ادوار در این فصل، تقاضا برای ارز به دلایل مختلف سال نو میلادی، تسویه حساب ارزی و پایان سال خودمان تغییراتی داشته که طبیعی است. مردم در ماه‌های پایانی سال تا حدودی شاید منفعل عمل کنند و وارد بازار خاصی نشوند چرا که تا حد زیادی بازار‌ها از نوسانات زیاد فاصله گرفته‌اند و در یک مدار نسبتا ثابت قرار می‌گیرند.

علوی راد ادامه داد: نرخ تورم آذرماه هم کاهشی شد. در واقع با ادامه روند مهر و آیان ماه شاهد اتفاقات مثبتی خواهیم بود که سرآغازی برای تحولات آینده است. نکته مهم این است که هر سه نرخ تورم ماهانه، نقطه به نقطه و سالانه کاهشی بودند که این روند در آذماه نیز در آخرین آمار منتشر شده نیز ادامه داشت و در این صورت ۳ماه متوالی شاهد کاهش نرخ تورم بودیم.

این کارشناس مسائل اقتصادی افزود: در این شرایط مردم ایران آرام آرام می‌پذیرند که دولت سیزدهم در عمل نگرش ضد تورمی دارد که این موضوع کمک خیلی خوبی به ۳ ماهه پایانی سال دارد و به دنبال آن انتظارات تورمی هم قطعا کاهش پیدا خواهد کرد. در نهایت این امر می‌تواند مبنای خروج تقاضا‌های خرد از بازار ارز و جابجایی‌ها در بازار‌های مختلف باشد چرا که به ثبات نسبی خواهد رسید. با ادامه دار بودن روند کاهشی نرخ تورم در آذرماه، در ۳ ماهه پایانی سال التهاب زیادی در بازار‌ها نخواهیم داشت مگر اینکه تغییر منفی اساسی در خروجی مذاکرات وین داشته باشیم که شخصا باور ندارم چنین اتفاقی رخ دهد.

کاهش تورم با ایجاد انضبات مالی

وقتی صحبت از انضباط مالی در بودجه به میان می‌آید، منظور تلاش در جهت مثبت کردن تراز عملیاتی بودجه است. هزینه‌های بی‌رویه و بی‌مورد دستگاه‌های مختلف دولتی منفی شدن تراز عملیاتی و کسری بودجه را به دنبال دارد. بنابراین، کاهش هزینه‌ها از ضرورت‌های اصلاح ساختار بودجه و جلوگیری از تورم است.

هرچند در کنار هزینه‌ها موضوع درآمد‌ها نیز برای مثبت شدن تراز عملیاتی نیز مهم است با این حال در شرایط کنونی باید روی کاهش و مدیریت صحیح هزینه‌ها تمرکز شود.

بیشترین هزینه دولت از پرداخت حقوق کارکنان و هزینه‌های جاری دیگر است. بر اساس گفته رییس سازمان برنامه و بودجه افزایش حقوق از ۱۰ تا ۳۰ درصد و به طور پلکانی خواهد بود. این کار دو هدف را دنبال می‌کند. اول اینکه فاصله پرداخت بالاترین و پایین‌ترین حقوق کمتر شود. این کار بیانگر تلاش برای عادلانه‌تر شدن حقوق و مزایای کارکنان است. هدف دیگر، اما جلوگیری از خلق پول، افزایش نقدینگی و تورم بیشتر است.

اگر انضباطی در بودجه حاکم نشود ممکن است به روال گذشته افزایش هزینه‌ها دور باطل افزایش حقوق، افزایش تورم، کاهش قدرت خرید کارمندان و بقیه جامعه را موجب شود.

افزایش درآمد‌ها و جلوگیری از کسری بودجه

البته دولت همزمان که موضوع کاهش هزینه را در دستور قرار داده بر درآمد‌ها نیز تمرکز دارد. در واقع، یکی از راه‌های جلوگیری از منفی شدن تراز عملیاتی بودجه بالا بردن میزان درآمد‌ها است. افزایش درآمد‌ها بیشتر به حوزه درآمد‌های مالیاتی مربوط است.

دولت امیدوار است با هوشمندسازی نظام مالیاتی بتواند از طریق جلوگیری از فرار مالیاتی درآمدهایش را بالا برده و جلوی کسری بودجه را بگیرد. بدین ترتیب ساماندهی نظام مالیاتی در قالب برنامه‌هایی نظیر اجرای قانون «پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان»، مالیات بر عایدی سرمایه، مالیات بر مجموع درآمد افراد، مالیات بر خانه‌های خالی و مواردی از این دست در دستور کار قرار گرفته است.

برآورد‌ها نشان می‌دهد که در ایران بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی رخ می‌دهد. دولت می‌تواند از طریق جلوگیری از فرار مالیاتی گامی اساسی در جلوگیری از منفی شدن تراز عملیاتی و کسری بودجه بردارد.